1․ Ընդգծե՛ք բայի 5 անդեմ ձև.
ա) սիգալ, ծավալ, ողբալ, անկյալ, ձնհալ, հոգալ, դնչկալ, կապալ, փռթկալ, կչկչալ
բ) դավել, խոցեն, լարած, թվեմ, կատվեն, նավել, կարի, գրող, սուրա, սիրելիս
գ) ողբաց, հարբած, գրբաց, դարձված, աստված, տարած, խոզարած, հորած, կորած, կասկած
2․ Ընդգծե՛ք բայի 5 դիմավոր ձև.
ա) մորթին, մկկան, հուսար, կոմիսար, վարի, վայրի, տեսա, փեսա, դիր, ընտիր
բ) ելաք, սլաք, հավաք, հանգաք, զնգաք, զանգակ, ամուրի, ավերի, ասա, կաթսա
գ) գնաց, քնած, երբեք, անարժեք, մարի, մորի, արա՛, քուրա, կոթող, թո՛ղ, ա՛ռ, վառ
դ) կոտեմ, կուտեմ, համեմ, հանեմ, դրժեմ, դժխեմ, խոհեմ, խորհեմ, նսեմ, լսեմ
3․ Ընդգծե՛ք հարակատար դերբայի 3 ձև.
ա) երգող, գրկած, նստոտել, բազմած, հրավիրված, կռվելիս, լրագրող
բ) քնեած, հանգած, միգամած, խմած, համատարած, կոտորած
գ) հայահալած, չնայած, տավարած, հատած, գործած, հասարակած
դ) տխրամած, փախած, վարկած, նշանած, խորոված, անկասկած
4․ Ընդգծե՛ք ենթակայական դերբայի 3 ձև.
ա) փոքրացող, այգացող, կարճափող, շոշափող, սևաքող, շաղափող
բ) անսքող, ամոքող, բանթող, քերթող, թևալող, տապալող
գ) բանագող, դրվագող, քանդող, դոնդող, եռակող, ծաղկող
5․ Ընդգծե՛ք համակատար դերբայի 3 ձև.
ա) պաշտելիս, ասուլիս, պտղամիս, հազալիս, օազիս, բանալիս
բ) ավետիս, ածելիս, հասպիս, հայելիս, մեղրամիս, թնդալիս
6․ Ընդգծե՛ք ներկա ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.
ա) գտնում եմ, եկել ենք, տալիս ես, պետք է ասեմ, չենք դնում, չեմ խաղալու
բ) չեմ ասի, չարժի, գնա՛, գալիս է, չիմացար, ի սպաս եմ դնում
գ) ունես, չի տալիս, մոտեցրել է, չեմ երդվելու, չեք ասում, չգաս
դ) թույլ տալի՞ս ես, բազում էին, չէ, շունչ առա, չի պատկերացնում, կգամ
ե) չի գնա, չունեմ, չհարելիս, չքվում է, գլուխ մի տար, չեն գալիս
7․ Ընդգծե՛ք անցյալ ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.
ա) թեքենք, կոտրել ենք, գտա, չեմ մտնի, ի վիճակի չեմ, պիտի գնայի
բ) չի լալիս, կար, մի տեսեք, լալիս էր, մեղրամիս է, կտար
գ) խաղացինք, չի կարելի, դդում ես, վերցնեիր, եկել եմ, ներկա է
8․ Ընդգծե՛ք ապառնի ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.
ա) չեմ հասկացել, մի՛ գնա, կամ, կտրտմես, հատում եմ, կարելու եք
բ) համեղացրու, զատվել են, արշավեմ, անհատնում են, ասուլիս է, բեր
գ) վեր չեմ կենում, պիտի մնամ, վրա են տալիս, մի գնեք, ասա, չկամ
9․ Ընդգծե՛ք առաջին դեմքի 3 բայաձև.
ա) չմտնեն, ծարավ եմ, դիմադրեինք, չափեիք, գնա, պրծա
բ) հասանք, մոռացաք, գրվելու եմ, ծարավի, իմանայի, չեն խոսել
10․ Ընդգծե՛ք երկրորդ դեմքի 3 բայաձև.
ա) հասկացար, ասա, գտա, վերցրու, մտներ, հարցնենք
բ) տպեցիր, բարձեր, բարձրացանք, եկաք, խոսի, արի
11․ Ընդգծե՛ք երրորդ դեմքի 3 բայաձև.
ա) եռաց, կա՛ց, գրավ, գտավ, առարկեցին, կացին
բ) հեռացար, կտար, պոկեց, տարեց, մոտեցավ, տուր
գ) կանչեր, դնչեր, կարածի, կատարածի, մնա, ենթամնա

Անորոշ դերբայ-ել,ալ-երգել, խաղալ
Ենթակայական դերբայ-ող, ացող-երգող, խաղացող
Հարակատար դերբայ-ած, ացած-երգած, խաղացած
Համակատար դերբայ-իս /ելիս, ալիս/- երգելիս, խաղալիս
Սրանք հայերենի անկախ դերբայներն են։ Անկախ են կոչվում, որովհետև գործածվում են նախադասության մեջ ինքնուրույն՝ առանց օժանդակ բայի:

1․Կազմիր հետևյալ բայերի անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայները՝ սիրել, գրել, կարդալ, գնալ, փախչել, գտնել, մոտենալ, հարստանալ, թռչել, վախեցնել, հանգչել, հանգցնել, եռացնել, եռալ, սիրվել, գտնվել, թռչկոտել, կտրատել։
անորոշ — սիրել, գրել, կարդալ, գնալ, փախչել, գտնել, մոտենալ, հարստանալ, թռչել, վախեցնել, հանգչել, հանգցնել, եռացնել, եռալ, սիրվել, գտնվել, թռչկոտել, կտրատել

ենթակայական — սիրող, գրող, կարդացող, գնացող, փախչող, գտնող, մոտեցող, հարստացող, թռչող, վախեցնող, հանգչող, հանգցնող, եռացնող, եռացող, սիրվող, գտնվող, թռչկոտող, կտրատող

հարակատար — սիրած, գրած, կարդացած, գնացած, փախած, գտած, մոտեցած, հարստացած, թռած, վախեցրած, հանգած, հանգցրած, եռացրած, եռացած, սիրված, գտնված, թռչկոտած, կտրատած

համակատար — սիրելիս, գրելիս, կարդալիս, գնալիս, փախչելիս, գտնելիս, մոտենալիս, հարստանալիս, թռչելիս, վախեցնելիս, հանգչելիս, հանգցնելիս, եռացնելիս, եռալիս, սիրվելիս, գտնվելիս, թռչկոտելիս, կտրատելիս
2․ Բակունցի Լառ- Մարգարը պատմվածքից դուրս գրիր անկախ դերբայները, որոշի՛ր խոնարհման տիպը /ա,ե/։
ջրելն-ջրել-ե խոնարհում
խանձված-խանձվել-ե խոնարհում
քայլում-քայլել-ե խոնարհում
գցում-գցել-ե խոնարհում
լինի-լինել-ե խոնարհում
թվում-թվալ-ա խոնարհում
արած-անել-ե խոնարհում
սպասում-սպասել-ե խոնարհում
կապելիս-կապել-ե խոնարհում
գնում-գնալ-ա խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
չորացած-չորանալ-ա խոնարհում
ճաքճքած-ճաքճքել-ե խոնարհում
ծծում-ծծել-ե խոնարհում
գալիս-գալ-խոնարհում չունի
հանում-հանել-ե ա խոնարհում
ուներ-ունենալ-ա խոնարհում
կապելուց-կապել-ե խոնարհում
պառկում-պառկել-ե խոնարհում
անում-առնել-ե խոնարհում
ննջում-ննջել-ե խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
կենում-կենալ-ա խոնարհում
պառկում-պառկել-ե ա խոնարհում
տալիս-տալ-խոնարհում չունի
քաշում-քաշել-ե խոնարհում
ասում-ասել-ե խոնարհում
կարողանում-կարողանալ-ա խոնարհում
անցնել-ե խոնարհում
կանգնում-կանգնել-ե խոնարհում
3․ Առաջին վարժության բայերից ընտրիր հինգը, դրանց անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայներով կազմիր նախադասություններ։

1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը։
ա) Երեխան երկար լաց (լինելիս, լինելուց) շնչակտուր եղավ և նվաղեց։
բ) Ցանկապատի վրայով (թռչելիս, թռնելիս) տղան ոլորեց ոտքը և ստիպված էր մի քանի օր անցկացնել անկողնում պառկած:
գ) Պարտադիր չէ՝ շշուկով խոսեք. երեխան քնած (չի, չէ):
դ) Դավադիր գնդակը թիկունքից էր (դիպել, դիպչել) նրան ու տեղնուտեղը սպանել:
ե) Այգում (զբոսնելիս, զբոսնելուց) անսպասելիորեն գտա մի քանի օր շարունակ ինձ չարչարող խնդրի լուծման ուղին
2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Տնօրենն ավելացրեց, որ ինքը բոլորովին էլ դեմ (չէ, չի) այդ առաջարկությանը։
բ) Արդեն երեք հեքիաթ եմ պատմել, բայց երեխան դեռ քնած (չի, չէ):
գ) Բայց նա երբեք էլ կողմ (չէ, չի) եղել մեր՝ արտասահման մեկնելուն։
դ) Ես համոզվեցի, որ այդ երիտասարդը մարդ (չի, չէ) և երբեք էլ մարդ չի դառնա։
3. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Մանկամարդ աղջիկը, մոմակալը ձեռքին, միջանցքով քայլում էր շատ զգույշ, որ մոմը (չհանգեր, չհանգչեր) օդի հանդիպակաց հոսանքից։
բ) Երազում ես հաճախ (թռնում, թռչում) եմ, և դա գերագույն հաճույք է:
գ) Ճակատդ հարվածից կարմրել է, և եթե սառը թրջոց չդնես, (կուռչի, կուռի)։
դ) Հալածյալը (թռչեց, թռավ) ջրով լի խրամատի վրայով և կարողացավ խուսափել հետապնդողներից։
ե) Ոչ ոք երբևէ չի (փախչել, փախել) իր ճակատագրից, որքան էլ հեռու է եղել սնահավատությունից։
զ) Ծնողների անուշադրության պատճառով երեխան մտավ առվակը և (թռչեց, թրջեց) կոշիկներն ու գուլպաները:
է) Վիրավոր զինվորն ընկերոջը խնդրում էր իրեն (թողնել, թողել) և վերադառնալ խրամատ, բայց ընկերը ամեն կերպ ջանում էր վիրավորին օգնել:
4. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծեք ճիշտը.
ա) Քիմիական այդ նյութը (գործածվում է, գործ է ածվում) տարատեսակ օծանելիքներ պատրաստելու համար:
բ) Հարգելիս, (վեր մի՛ կաց, մի՛ վեր կաց). մենք նստած կզրուցենք:
գ) Սարեր ու ձորեր, իմ վիշտը (լացեք, լացեցեք), այս աշխարհում ինձ մխիթարող չունեմ:
դ) Գնա, քեզ հարմար ու քեզ արժանի տեղ գտիր, քեզ այս տունն այլևս (թողող, թողնող) չկա։
ե) Կրթությամբ լինելով բանասեր՝ Սուրենը անցավ վերապատրաստման դասընթաց և (դարձավ, դառավ) հաշվապահ:
զ) Կարենը դեռ դպրոցական տարիքից իր վերնաշապիկն ու գուլպաներն ինքն է (լվանում, լվում)։
է) Մենք այդ տղաներին մի քանի համապատասխան խոսք (ասեցինք, ասացինք), ու նրանք հասկացան, թե ում հետ գործ ունեն:
ը) Պետավտոտեսչության նոր որոշման համաձայն՝ (մգացված, մգեցված) ապակիներով ավտոմեքենաների երթևեկն արգելվում է:
թ) Հարգելի՛ ուղևորներ, երթուղայինների վարորդներին (մի՛ թույտ վեք, թույլ մի՛ տվեք) մեքենայում ծխել և վնաս տալ ձեր առողջությանը։
ժ) Հեռավոր երկրներից հում մսեղեն հնարավոր է ներմուծել միայն (սառացված, սառեցված) վիճակում:
ժա) Վերջին անգամ բաժակները (լցրինք, լցրեցինք), բայց չգիտես ինչու ոչ ոք այլևս չէր ուզում ո՛չ բաժակաճառ ասել, ո՛չ խմել։
ժբ) Ա՛յ հոգուդ մեռնեմ, ինչու չես (թողում, թողնում)՝ այդ անպատկառին մի երկու լավ խոսք ասեմ, որ իմանա՝ ում հետ ինչպես պետք է խոսել։
5. Կազմի՛ր նախադասություններ՝ գործածելով հետևյալ բայերն այնպես, որ մի դեպքում արտահայտեն գործողության կատարման հրաման, մի դեպքում՝ պայման, մեկ այլ դեպքում՝ հարկադրանք: Կազմածդ նախադասությությունները համեմատի՛ր իրար հետ:

1. Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից բայեր կազմի´ր:
Ա. Ծաղիկ, քար, անուն, քարոզ, ձև:
ծաղկել, քարանալ, անվանել, քարոզել, ձևել

Բ. Մեծ, բարձր, կարմիր, տափակ, սուր:
մեծանալ, բարձրանալ, տափակել, սրել

Գ. Ոչինչ, բոլոր, նույն, ամբողջ:
ոչնչանալ, բոլորել, նույնանալ, ամբողջանալ

Դ. Կրկին, արագ, դանդաղ, հաճախ:
կրկնել, արագանալ, դանդաղանալ, հաճախել
2. Տրված բայերից նորերը ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:
Ա. Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր:
Անդրադառնալ, վերանայել, վերակառուցել, վերագրել, արտահայտել, հակաճառել, մակագրել, ստորագրել։
3.Տեքստից դուրս գրիր բայերը, որոշիր, թե որոնք են ե խոնարհման, որոնք՝ ա խոնարհման։
Ցատկում էի, երբ լսեցի դպրոցի զանգի ձայնը, և հիշեցի, որ դա ամենից առաջ տխրեցրեց ինձ, քանի որ գիտեի, որ ուշացել եմ: Սակայն մի ակնթարթ անց այլևս չմտահոգվեցի ուշանալուս համար, որպես արդարացում ունենալով թե՛ հասուն տանձերը, և թե՛ ցատկելու հայտնագործությունը:

Ցատկում — ցատկել — ե խոնարհման
լսեցի — լսել — ե խոնարհման
հիշեցի — հիշել — ե խոնարհման
տխրեցրեց — տխրել — ե խոնարհման
գիտեի — իմանալ — ա խոնարհման
ուշացել — ուշանալ — ա խոնարհման
չմտահոգվեցի — չմտահոգվել — ե խոնարհման
ունենալով — ունենալ — ա խոնարհման
4. Տրված բայերը դարձրու պատճառական.
Սովորել-սովորեցնել
քնել-քնեցնել
պայծառանալ-պայծառացնել
զգալ-զգացնել
զբաղվել-զբաղեցնել
զնգալ-զնգացնել
դադարել-դադարեցնել
փայլել-փայլեցնել
նրբանալ-նրբացնել
ծաղկել-ծաղկեցնել
5.Գտիր առաջին շարքի բայերի հոմանիշները երկրորդ շարքում:
ա. հիանալ, ապաքինվել, դալկանալ, պարծենալ, չքանալ, ընկղմվել, ոգևորել:
բ. գոտեպնդել, անհայտանալ, սուզվել, զմայլվել, հպարտանալ, գունատվել, առողջանալ:
հիանալ — զմայլվել
ապաքինվել — առողջանալ
դալկանալ — գունատվել
պարծենալ — հպարտանալ
չքանալ — անհայտանալ
ընկղմվել — սուզվել
գոտեպնդել — ոգևորել

ա. ննջել, կողոպտել, հանդգնել, մտածել, ենթարկվել, վրնջալ, մարտնչել;
բ. համարձակվել, պայքարել, հնազանդվել, խորհել, խրխնջալ, թալանել, նիրհել:
ննջել-նիրհել
կողոպտել-թալանել
հանդգնել-համարձակվել
մտածել-խորհել
ենթարկվել-հնազանդվել
վրնջալ-խրխնջալ
մարտնչել-պայքարել
6. Նախադասություններում գտի՛ր սխալ կազմված բայաձևերը և գրի՛ր ճիշտը: 
Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնվել (կապվել):
Տղաները վիճվում (վիճում) էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:
Դեռ շատ կտուժվես (կտուճես)` ինձ չլսելով:
Խոսքս քեզ չի վերաբերվում (վերաբերում):
7. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ:
Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ է նստում: — Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ չի նստում:
Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն է: — Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակը չէ:
Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք է թվում: — Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք չի թվում:
Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն էին դրել: — Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն չէին դրել:
Ներս մտնողն իմ մայրն է: — Ներս մտնողն իմ մայրը չէ:
Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ կբարձրանա: — Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ չի բարձրանա:
8. Նախադասության բայերը ժխտակա՛ն դարձրու և ստացված ու տրված նախադասությունների մտքերը համենատի՛ր:
Այդ ուղտերին կտեսնեք, եթե կենդանաբանական այգի գնաք: — Այդ ուղտերին չեք տեսնի, եթե կենդանաբանական այգի չգնաք:
Եթե փղի վրա հարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի կդնի: — Եթե փղի վրա չհարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի չի դնի:
Փիղն իր կնճիթով վերից վար ջրում է իրեն, երբ շոգ է լինում: — Փիղն իր կնճիթով վերից վար չի ջրում իրեն, երբ շոգ չի լինում:
Եթե սագը սուզվում է, ուրեմն անձրև է գալու: Իսկ եթե մի ոտքի վրա է կանգնում ու գլուխը թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ է լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ են չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ է: — Եթե սագը չի սուզվում, ուրեմն անձրև չի գալու: Իսկ եթե մի ոտքի վրա չի կանգնում ու գլուխը չի թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ չի լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ չեն չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ չէ:
Հողի մեջ որ փոս գտնեն, բույն կսարքեն: — Հողի մեջ որ փոս չգտնեն, բույն չեն սարքի։

Մի նախադասության մեջ գործողությունը դրականորեն կատարվում է, իսկ մյուսում չի կատարվում։
9. Նախադասության միտքն արտահայտի՛ր բայը ժխտական դարձնելով:
Օրինակ`Մենք դժկամորեն գնացինք նրա հետևից: — Մենք հաճույքով չգնացինք նրա հետևից:
Ամբողջ ճանապարհին մենք միայն մի անգամ կանգ առանք խորհրդակցելու:
Մեր արածն ապարդյուն աշխատանք էր:
Կղզու նահանգապետը կամեցավ այծերից փրկել էբենոսի անտառները:
Նրա մտադրությունը սխալ հասկացան:
Նրան անլուրջ պատասխան տվեցին:
Այծերը էբենոս ծառից կարևոր են:
10. Նախադասությունը ժխտակա՛ն դարձրու երկու ձևով՝ ընդգծված բառերը չփոխելով և փոխելով: Ստացված նախադասությունների մտքերը համեմատի՛ր: 
Մի ժամանակ բոլորն ուզում էին այստեղ գալ հանգստանալու:
Մի ժամանակ ոչոք չէր ուզում այստեղ գալ հանգստանալու:
Մի ժամանակ բոլորն չէին ուզում այստեղ գալ հանգստանալու:

Բոլորը լրջորեն վերաբերվեցին այդ առաջարկին:
Ոչոք լրջորեն վերաբերվեցին այդ առաջարկին:
Բոլորը լրջորեն չվերաբերվեցին այդ առաջարկին:

Ինչ-որ մեկը համառորեն թակում էր ձեր դուռը:
Ոչոք համառորեն թակում չէր ձեր դուռը:
Ինչ-որ մեկը համառորեն չէր թակում ձեր դուռը:

Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր կան:
Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր չկան:
Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր կան:

Դիմորդը բոլոր հարցերին պատասխանեց:
Դիմորդը որ մի հարցին պատասխանեց:
Դիմորդը բոլոր հարցերին չպատասխանեց:

1. Կազմի՛ր տրված բայերի ներկայի / առաջին/ և անցյալի / երկրորդ/ հիմքերը. գրել, կարդալ, գտնել, հասնել, թռչել, վախենալ, քարանալ, քարացնել, վախեցնել, հասցնել, սիրվել, ցատկոտել, կոտրատել:
Օրինակ՝ գրում եմ-գր- ներկայի հիմք, գրեցի-գրեց-անցյալի հիմք
կարդում եմ-կարդ-ներկայի հիմք
կարդացի-կարդաց-անցյալի հիմք

գտնում եմ-գտն-ներկայի հիմք
գտա-գտ-անցյալի հիմք

հասնում եմ-հասն-ներկայի հիմք
հասա-հաս-անցյալի հիմք

թռչում եմ-թռչ-ներկայի հիմք
թռա-թռ-անցյալի հիմք

վախենում եմ-վախեն-ներկայի հիմք
վախեցա-վախեց-անցյալի հիմք

քարանում եմ-քարան-ներկայի հիմք
քարացա-քարաց-անցյալի հիմք

քարացնում եմ-քարեցն-ներկայի հիմք
քարացրեցի-քարացրեց-անցյալի հիմք

վախեցնում եմ-վախեցն-ներկայի հիմք
վախեցրի-վախեցր-անցյալի հիմք

հասցնում եմ-հասցն-ներկայի հիմք
հասցրեցի-հասցր-անցյալի հիմք

սիրվում եմ-սիրվ-ներկայի հիմք
սիրվեցի-սիրվեց-անցյալի հիմք

ցակտոտում եմ-ցատկոտ-ներկայի հիմք
ցատկոտեցի-ցատկոտեց-անցյալի հիմք

կոտրատում եմ-կոտրատ-ներկայի հիմք
կոտրատեցի-կոտրատեց-անցյալի հիմք
2. Որոշի՛ր տրված բայերի կազմությունը, ընդգծի՛ր ածանցները. սիրել, փնտրել, խոսել, վախենալ, մտնել, փախչել, առնել, հագենալ, կիսվել, ժանգոտել, ջարդոտել, կարոտել, բզկտել, աշխատել:
սիրել-սիր+ել-պարզ բայ
փնտրել-փնտր+ել-պարզ բայ
խոսել-խոս+ել-պարզ բայ
վախենալ-վախ+են+ալ-ածանցավոր բայ
մտնել-մտն+ել-պարզ բայ
փախչել-փախչ+ել-պարզ բայ
առնել-առն+ել-պարզ բայ
հագենալ-հագ+են+ալ-ածանցավոր բայ
կիսվել-կիսվ+ել-պարզ բայ
ժանգոտել-ժանգ+ոտ+ել-ածանցավոր բայ
ջարդոտել-ջարդ+ոտ+ել-ածանցավոր բայ
կարոտել-կարոտ+ել-պարզ բայ
բզկտել-բզկտ+ել-պարզ բայ
աշխատել-աշխ+ատ+ել-ածանցավոր բայ

228. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր:
Գտի՛ր, թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում: 
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: — Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:
Ա-ում վարդի թուփը ինքն իրեն է աժում, իսկ Բ-ում մենք ենք վարդի թուփ աճեցնում։

Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան: — Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:
Ա-ում բույսերն ու կենդանիներն ինքն իրեն ոչնչացան ու անհետացան, իսկ Բ-ում ցուրտը բույսերն ոչնչացրեց և անհետացրեց։

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում: — Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:
Ա-ում ձյունն է հալվում և գոլորշիանում, իսկ Բ-ում արևը ձյունը հալեցրեց և գոլորշիացրեց։

229. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:
Օրինակ`
խոսել-խոսեց նել, (խոսեց րի), վախենալ-վախեց նել (վախեց րի):
Վազել — վազեցնել, (վազեցրի)
պարել — պարեցնել, (պարեցրի)
աշխատել — աշխատեցնել, (աշխատեցրի)
ուտել — ուտեցնել, (ուտեցրի)
կարմրել — կարմրեցնել, (կարմրեցրի)
սովորել — սովորեցնել, (սովորեցրի)
խմել – խմեցնել (խմեցրի)
շփոթել – շփոթեցնել (շփոթեցրի)
լռել – լռեցնել (լռեցրի)
վստահել – վստահեցնել (վտահեցրի)
հագենալ – հագեցնել (հագեցրի)
մոտենալ – մոտեցնել (մոտեցրի)
մերձենալ – մերձեցնել (մերձեցրի)

230. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր` ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:
Վազեցնել երեխային
պարեցնել աղջկան
աշխատեցնել մարդուն, աշխատեցնել հեռախոսը
ուտեցնել երեխային, ուտեցնել հաց
կարմրեցնել ձեռքը, կարմրեցնել
231.Սխալ կազմած  պատճառական բայերն ուղի՛ր:
Քնեցնել, հաշտեցնել, լռացնել, ուտացնել, լսեցնել, ճերմակեցնել, կարմրացնել, վախացնել, աշխատացնել, հնչեցնել, պարզեցնել, ցավեցնել, վստահացնել, ծառայացնել, ապրացնել:
232. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:
Օրինակ`
ա) զգալ- զգացնել, (զգացրի)
բ) մեծանալ – մեծացնել,(մեծացրի)
գ) հագնել- հագցնել (հագցրի)
ա) Խաղալ, դողալ, եռալ, թվալ, հավատալ:
բ) Փոքրանալ, լավանալ, վատանալ, բարեկամանալ, թշմանալ, մանրանալ, հզորանալ, բարձրանալ, քարանալ:
գ) Հասնել, թռչել, տեսնել, փախչել, փակչել, կպչել:
233. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր՝ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:
234. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու տալ  բայի օգնությամբ:
Օրինակ` 
 զանգել-զանգել տալ:
Հանձնել, պատժել, ասել, աղմկել, պատասխանել, զրուցել, հայտնել, աղալ, բանալ, տանել:
235. Տրված բայերը  հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:
Օրինակ`
լսել- լսեցնել , լսել տալ:
Իմանալ, բարկանալ, տեսնել, զգալ:
236. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:
Հասկանալ տվեց, որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:
Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռանալ տվեց այդ կողմերից:
Իմանալ տվեց,  որ շուտով գալու է:
Զգացրեց, որ այլևս չի ուզում խոսել:
Վտանգի մասին բոլորին զգուշացրեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:
237. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը գտի`ր և ուղղի՛ր:
Առավոտից իրիկուն, հետո էլ նորից միրչև առավոտ աշխատեցնել է տալիս, մինչև որ մշակն էլ չի դիմանում: Զգացնել տվեց, որինքը բնավ էլ համաձայն չէ մեր որոշմանը:
Մեզ այսքան սպասեցնել տվեց, ինքն իր համար ման է գալիս:
— Հասկացնել կտամ, թե ես ով եմ,- զայրացած գոռգոռում էր նա:
Երբ բոլոր ընդդիմախոսներին լռել տվեց ու համոզեց, սկսեց ուրիշ բանի մասին խոսել:

1․ Յ․ Ավետիսյան, Հայոց լեզու, Խոսքի մշակույթ գրքից կարդալ էջ 26-31-ը, բլոգում ներկայացնել՝ ինչ հասկացար։
2․ Կատարել առաջադրանքներ այս գրքից․

էջ 11-ի վարժություն 5-ը
5. Տրված բառաշարքից դուրս գրեք այն հինգ բառերը, որոնցում արտասանվում է չգրվող ը ձայնավորը:
Համրանալ, դեղնավուն, բարձրանալ, տասներկու, մտածել, քառասունվեց, հյուսն, թպրտալ, աննկատ, կայսրուհի, միջնաբերդ, Շեքսպիր, կայսր:

էջ 14-ի վարժություն 10-ը, 11-ը
10. Արտագրե՛ք տրված բառերը՝ նշելով, թե ինչպես է ար- տասանվում ընդգծված ո տառը՝ վo, թե օ։
Բախտորոշ, ամենաորակյալ, տարորոշել, ովքեր, Ոդիսևս, աներորդի, կողմնորոշել, հատորյակ, ոտք հմտորեն, վ վատորակ, արջաորս, կետորսանավ, ենթաոճ, վերաորակավորում, լեզվաոճական․
Բախտորոշ-օ
ամենաորակյալ-վօ
տարորոշել-օ
ովքեր-օ
Ոդիսևս-վօ
աներորդի-օ
կողմնորոշել-օ
հատորյակ-օ
ոտք-վօ
հմտորեն-օ
վատորակ-օ
արջաորս-վօ
կետորսանավ-օ
ենթաոճ-վօ
վերաորակավորում-վօ
լեզվաոճական-վօ
11. Տրված բառերից արտագրելով առանձնացրեք այն վեց բառերը, որոնցում ընդգծված ո-ն արտասանվում է օ։
Սարդոստայն, նրբաոճ, քեռորդի, բարձրորակ, բազմոտանի, հնաոճ, ամենաորակյալ, բարորակ, արջորս, ամենաողորկ, վերաոգեկոչել
Սարդոստայն, քեռորդի, բարձրորակ, բազմոտանի, բարորակ, արջորս։

էջ 17-ի վարժություն 14-ը
14. Արտագրե՛ք տրված բառերը՝ նշելով, թե ինչպես է արտասանվում ընդգծված է տառը՝ է, թե յէ։
Հորեղբայր, անեզր, անելանելի, աներկյուղ, ինքնաեռ, անեի, տասներկու, արևմտաեվրոպական ամենաերկար, մեներգ, տարերային, քսաներեք
Հորեղբայր-է
անեզր-է
անելանելի-է
աներկյուղ-է
ինքնաեռ-յէ
անեփ-է
տասներկու-է
արևմտաեվրոպական-յէ
ամենաերկար-յէ
մեներգ-է
տարերային-է
քսաներեք-է

էջ 25-ի վարժություն 26-ը
26. Տրված բառաշարքերից դուրս գրեք վեցական բառ, որոնցում գ տառն արտասանվում է գ:
ա. Ագահություն, հագնել, ողբերգություն, թագուհի, համերգ, երգարան, էգուց, հոգնակի, կարգ, նորոգում, շոգել, ձգան, հարգանք, պարգևատրել, ահագին, Սարգիս:
Ագահություն, ողբերգություն, թագուհի, համերգ, հարգանք, ահագին։
բ. Կարգադրել, զարգացում, անհագ, փափագ, ազգ, անօգուտ, նորոգել, ճգնաժամ, սգավոր, մարագ, օգոստոս, թարգմանել, մարգագետին:
Զարգացում, անհագ, փափագ, ազգ, օգոստոս, մարգագետին։
գ. Տիգրան, զագս, ձագուկ, տեգը, սեգ, զուգակցել, հոգեբանություն, երկրպագու, ձգան, ավագ, զուգադիպել, հանգել, ճրագու, ուրագ, կարագ, շոգիանալ։
Տիգրան, երկրպագու, հանգել, զուգակցել, սեգ, զուգադիպել։
դ. Զուգել, շոգ, հոգի, երգիծանք, դեգերել, հոգս, հոգատար, նվագ, ձգտել. Գարեգին, էգ, օգնություն, բագին, Բագրատ, սուգ, անգամ. մգանալ:
Գարեգին, զուգել, Բագրատ, բագին, դեգերել, երգիծանք։

էջ 28-ի վարժություն 29-ը
29. Տրված բառաշարքերից դուրս գրեք վեցական բառ, որոնցում դ տառն արտասանվում է դ:
ա. Հարդարել, վարդաստան, նյարդ, խնդրանք, խարդախություն, ըստ այդմ, երիտասարդական, ջարդել, հաջորդ, Բաղդադ, օդանավ, ընդունել, թակարդ, բարդ, ժողովուրդ:
բ. Արդար, ընդ որում, կախարդ, մարդասեր, շոկոլադ, հոդված, մակարդակ, ծղրիդ, ընդամենը, զարդարել, բրդատու, որդիական արդյունք, լողորդ, այդպես:

էջ 31-ի վարժություն 32-ը
32. Տրված բառաշարքերից դուրս գրեք տասական բառ, որոնցում ձ տառն արտսաանվում է ձ:
ա. Վարձ, արձակ, օձագալար, դերձակ, դարձ, որձ, Համբարձում, դարձվածք, փորձագետ, արձան, իղձ, օձիք, սանձ, հերձել, իրադարձություն, արձանագործ, վարձատրել, մերձավոր, դեղձանիկ, դեղձենի, ըղձական, հեղձուցիչ. քուրձ:
բ. Ձորձ, հորձանք, արվարձան, դարձյալ, բնակվարձ, մղձավանջ, մերձակա, արձագանք, տնամերձ, հանդերձանք, հարձակում, բարձր. վարձակ, փորձանք, վերադարձ, հերարձակ, մանկաբարձ, խուրձ, հորձանուտ, բաղձանք, բացարձակ, բարձել, անփորձ:

էջ 34-ի վարժություն 35-ը
35․ Տրված բառաշարքերից դուրս գրեք տասական բառ, որոնցում ջ տառն արտասանվում է ջ:
ա.  Խոխոջյուն, հորդորջել, մարմաջ, մրջյուն, աջ, աջակողմյան, միջանցք, լուրջ, քաղաքամեջ, հրշեջ, ոջիլ, ընդմիջում, վերջին, ստերջ, հաջորդ, վայրէջք, առաջարկություն, առաջիկա:
բ. Հաջողություն, անշեջ, արջ, աջհամբույր, առաջնորդ, արջամուկ, ամբողջ, առաջին, մունջ, մղձավանջ, քրքիջ, դաջվածք, առաջ, աջակից, մեջ, կամուրջ, միջոց, առջև, վերջին, Իջևան:

199. Տրված անորոշ դերբայների բացառական և գործիական հոլովներով (ուց, ով վերջավորությամբ ձևերով) նախադասություններ կազմի՛ր:
Լսել, բարձրանալ, հեռանալ:

Իմ պատմությունը լսելուց բացի, նա նաև աշխատում էր։
Նրա երգը լսելով, նա նկարում էր։

Բարձրանալուց, նա լսեց մի տարօրինակ ձայներ։
Շենք բարձրանալով, նա խեռախոսով էր խոսում։

Նույնիսկ հեռանալուց, նա բողոքում էր։
Հեռանալով, նա կորում էր տեսադաշտից։

200.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևերով գրի՛ր փակագծում դրված բայերը:
Երգելիս ձայնը գլուխն էր գցում: (երգել-ե՞րբ)
Ձիու սիրտը պայթել էր քուռակի համար վախենալուց: (վախենալ-ինչի՞ց)
Թեյը տանելիս թափեց: (տանել-ե՞րբ)
Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ կամ տխուր կամ ծանր երևալուց: (երևալ-ինչի՞ց)
Ու Մոսկվա գնալուց առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարազատ վայրերում: (գնալ-ինչի՞ց)
Մեղր լցնելիս մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել-ե՞րբ)

201.Փակագծում դրված բայերը կետերի փոխարեն գրի՛ր պահանջված ձևով:
Այդ նամակը կարդալիս նա գունատվեց: (կարդալ-ե՞րբ)
Ամբողջը երեկո կարդալուց հոգնած՝ դուրս եկավ զբոսնելու: (կարդալ-ինչի՞ց)
Այդ տունը կարդալիս սպասում էր որդու վերադարձին: (կարդալ-ե՞րբ)
Չգիտես ինչու, վախենում էր վերջին կամուրջը մինչև վերջ կառուցելուց: (կառուցել-ինչի՞ց)
Ականջները դժժում էին ամբողջ օրն այդ աղմուկը լսելուց: (լսել -ինչի՞ց)
Իրիկնապահին տուն դառնալիս մի անգամ էլ հիշեց խոստումը: (դառնալ-ե՞րբ)
Վիրավորվել էր ընկերոջ՝ առանց պատճառի հետ դառնալուց: (դառնալ-ինչի՞ց)
Վրա-վրա հիվանդանալուց նիհարել էր: (հիվանդանալ-ինչի՞ց)
Հիվանդանալիս միշտ էլ նիհարում է: (հիվանդանալ-ե՞րբ)

202. Գտի՛ր, թե ընդգծված բառաձևերը ե՛րբ են սխալ և երբ` ճիշտ: Ուղղի՛ր սխալ ձևերը:
Գնալիս մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:
Քո գնալուց հետո հյուրեր եկան:
Այդ աղջկան փրկելիս քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:
Մարդու կյանքը փրկելուց բարի գործ կ՞ա:
Շտապելուց ամեն ինչ  գցում էր ձեռքից:
Շտապելիս ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:
Հոգնել եմ նույն բանն անվերջ ասելուց:
Այդ ասելիս հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:
Հեռանալիս հիշեցրեց իր հրավերն ու խնդրանքը:
Հեռանալուց հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:
Ուշադիր դիտելիս վրան ճեղք կնկատես:
Դա դիտելուց հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:

203. Տրված հարակատար դերբայները տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն:
Քնած, բերած, կառուցած, տրված, տնկված, հեռացած, ասված:

Երբ արդեն ամեն ինչ բերած էր, բոլոր պատվերները՝ տրված մոտեցավ մեքենային:
Վարպետի կառուցած բոլոր կամուրջները մինչև այսօր կան:
Երբ արքայի հրամանով տնկված անտառը մի քիչ մեծացավ, այնտեղ վայրի կենդանիներ էլ  բաց թողեցին:
Աշխարհում մի մարդ միայն կարող է օգնել քնած գեղեցկուհուն:
Այս կողմերից մի քանի տարի առաջ հեռացած մարդիկ մեր ավանը չեն ճանաչի:
Հեղեղի ասված տուփը ոչ մի կերպ չէր բացվում:

204. Տրված ենթակայական դերբայներով նախադասություններ կազմի՛ր այնպես, որ դրանք ո՞ր հարցին պատասխանեն:
Գրող, կառուցող, ներող, բարձրացող, հիացող:

Նամակ գրող մարդը, նա էր։
Շենք կառուցող մարդը այսօր չի աշխատում։
Ներող մարդիկ շատ բարի են։
Ծառին բարձրացող կատուն վախեցած է։
Ինձնով հիացող մարդը նա էր։

205. Ընդգծված հարակատար դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. Դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:
Օրինակ` Վաղուց հերքված վարկածը— վարկածը, որ վաղուց հերքվել էր:

Ցանքերի համար վտանգավոր դարձած անձրև։ — Անձրև որը վտանգավոր էր դարձել ցանքերի համար։
Մառախուղով պատված լեռնագագաթներ։ — Լեռնագագաթներ որոնք պատվել էին մառախուղով։
Ճանապարհորդի նկարագրված ջրվեժը։ — Ջրվեժ, որը նկարագրել էր ճանապարհորդի կողմից։
Դժվարին կացության մեջ ընկած մարդ։ — Մարդ որը ընկել էր դժվար կացության մեջ։
Գիշերները մեր այգին այցելած չորքոտանին։ — Չորքոտանի որը գիշերները այցելում էր մեր այգին։
Անտառից սկիզբ առած վտակ: — Վտակ, որը սկիզբ էր առնում անտառից։

206. Ընդգծված  ենթակայական դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:
Օրինակ` Հերքվող վարկած— վարկած, որ հերքվում էր:

Գիշերները մեր այգին այցելող չորքոտանի։ — Չորքոտանի, որը գիշերները մեր այգին այցելում է։
Անտառից սկիզբ առնող վտակ։ — Վտակ, որը անտառից սկիզբ է առնում։
Դժվարին կացության մեջ գտնվող մարդ։ — Մարդ, որը դժվարին կայցության մեջ է գտնվում։
Ցանքերի համար վտանգավոր  դարձող անձրև։ — Անձրև, որը ցանքերի համար վտագավոր է դառնում։
Մառախուղով պատվող լեռնագագաթներ։ — Լեռնագագաթներ, որոնք մառախուղով են պատվում։
Ջրվեժը նկարագրող ճանապարհորդ։ — Ճանապարհորդ, որը ջրվեժ է նկարագրում։

207. Ընդգծված  անորոշ դերբայը դիմավոր բա՛յ դարձրու. ինչպիսի՞ դիմավոր ձևեր ստացվեցին:
Օրինակ` Գնաց ծովում լողանալու- Գնաց , որ ծովում լողանա:

Կանգնեց անկյունում նրան` նորից տեսնելու նպատակով: — Կանգնեց անկյունում, որ նրան նորից տեսնի:
Խնդրեց նամակը հասցնելու մասին: — Խնդրեց, որ նամակը հասցնեն։
Մի քանի վարկյան շահելու համար վազեց: — Վազեց, որ մի քանի վարկյան շահի։
Սպասեց հոսանքների բերելուն: — Սպասեց, որ հոսանքները բերեն։
Մի քանի քայլ հեռանալով`  հանդիպեց: — Մի քանի քայլ հեռացավ, որ հանդիպի։
Հոսանքի ուղղությամբ ցած վազելով` տեսավ: — Հոսանքի ուղղությամբ ցած վազեց, որ տեսնի։
Ջրի պակասելու մասին խոսեցին: — Խոսեցին, որ ջուրը պակասել է։

Ըստ Ս․Մարկոսյանի Հայոց լեզվի 7-րդ դասարանի դասագրքի

229. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:
Օրինակ` խոսել-խոսեցնել, (խոսեցրի), վախենալ-վախեցնել (վախեցրի):
Վազել — վազեցնել, (վազեցրի)
պարել — պարեցնել, (պարեցրի)
աշխատել — աշխատացնել, (աշխատացրի)
ուտել — ուտեցնել, (ուտեցրի)
կարմրել — կարմրեցնել, (կարմրեցրի)
սովորել — սովորեցնել, (սովորեցրի)
խմել – խմեցնել (խմեցրի)
շփոթել – շփոթեցնել (շփոթեցրի)
լռել – լռեցնել (լռեցրի)
վստահել – վստահեցնել (վտահեցրի)
հագենալ – հագեցնել (հագեցրի)
մոտենալ – մոտեցնել (մոտեցրի)
մերձենալ – մերձեցնել (մերձեցրի)