1. Թվա՛րեք բնակչության կազմի տեսակները։
Տարբերում են բնակչության ազգային, սեռային, տարիքային, սոցիալական, կրոնական, ըստ բնակավայրի տեսակների կազմ և այլն։
2. Ի՞նչ է ազգային կազմը, և միատար ազգային կազմ ասելով ի՞նչ եք հասկանում
Ազգային կազմ ասելով հասկանում ենք որևէ երկրի, տարածաշրջանի կամ բնակչության խմբի մեջ ապրող տարբեր ազգությունների համամասնությունը և կազմը։ Միատար ազգային կազմ նշանակում է, որ տվյալ երկրի կամ տարածքի բնակչության մեծամասնությունը պատկանում է մեկ ազգության, իսկ մյուս ազգությունները կամ բացակայում են, կամ շատ փոքր տոկոս են կազմում։
3. Ի՞նչ ազգային փոքրամասնություններ կան Հայաստանում, և որտե՞ղ են նրանք հիմնականում ապրում։
Հայաստանը հիմնականում ունի միատար ազգային կազմ, սակայն այստեղ ապրում են նաև մի շարք ազգային փոքրամասնություններք ասորիներ, ռուսներ, քրդեր, ուկրաինացիներ, վրացիներ, հույներ և այլն։
4. Ինչպիսի՞ն է ՀՀ բնակչության սեռային կազմը ըստ տարիքի, և ինչպե՞ս է այն փոփոխվում։
ՀՀ-ում բնակչության սեռային կազմը տարբեր տարիքային խմբերում տարբեր է: Ցածր տարիքային խմբերում (մինչև 20-25) գերակշռում են տղաները: Ավելի բարձր տարիքային խմբերում գերակշռող են դառնում կանայք, իսկ ծերերի մեջ կանանց գերակշռությունն էլ ավելի է մեծանում
5. ՀՀ բնակչության կազմում ինչպիսի՞ տարիքային խմբեր են առանձնացվում։
ՀՀ բնակչության կազմում տարբերում են մինչաշխատունակ, աշխատունակ և հետաշխատունակ։ Ըստ տարիքային խմբերի որոշում են աշխատանքային և դպրոցական տարիքի բնակչության, զինապարտների, թոշակառուների թիվը
6. Բնակչության կազմը ըստ բնակավայրերի քանի՞ տիպ ենք առանձնացնում։
Բնակչությունը ըստ բնակավայրերի բաշխված է քաղաքի և գյուղի միջև։
7. Ինչպիսի՞ն է ՀՀ-ում ուրբանիզացման մակարդակը։
ՀՀ-ում ուրբանիզացման մակարդակը միջինից բարձր է։ Հայաստանում բնակչության մոտ 60–65 %-ը քաղաքային է, իսկ մնացած մասը՝ գյուղական։
8. Ինչ է աշխատանքային ռեսուրսը։ Այս ռեսուրսի քանակը ինչո՞վ է պայմանավորված։
Աշխատանքային ռեսուրսներ են համարվում երկրի կամ տարածքի այն բնակչությունը, որը ֆիզիկապես և մտավոր կարող է աշխատել և մասնակցել հասարակական արտադրությանը։ Աշխատանքային ռեսուրսների քանակը պայմանավորված է բնակչության ընդհանուր քանակով և տարիքային կազմով։
9. Աշխատանքային ռեսուրսների քանակական և որակական ցուցանիշ ասելով ի՞նչ եք հասկանում։
Աշխատանքային ռեսուրսների քանակական ցուցանիշը ցույց է տալիս, թե քանի մարդ է կազմում աշխատանքային ռեսուրսը տվյալ երկրում կամ տարածքում։ Աշխատանքային ռեսուրսների որակական ցուցանիշը ցույց է տալիս, թե
ինչպիսի՛ն է այդ աշխատուժը, այն կախված է բնակչության կրքական և մշակութային մարդկանցից։

1. 20-րդ դասրի ընթացքում ինչպիսի՞ փոփոխություններ կրեց ՀՀ բնակչության թիվը և ի՞նչ պատճառներ ազդեցին դրա փոփոխության վրա։
20-րդ դարի ընթացքում, 1918-1920 թթ․ հայ-թուրքական պատերազմի, սովի և հայ ժողովրդի կոտորածների պատճառով Հայաստանի բնակչության թիվը կտրուկ նվազեց։
2. Մշտական բնակչություն ասելով ի՞նչ կարելի է հասկանալ։
Մշտական բնակչությունը, դա տվյալ տարածքում մշտապես բնակվող ու հաշվառման պահին ներկա և ժամանակավոր բացակայող բնակչության թվերի հանրագումարն է։
3. Ինչ է բնակչության բնական և մեխանիկական շարժ։
Բնական շարժը, դա բնակչության թվի փոփոխությունն է ծնունդների և մահերի հանրագումարի հաշվին, իսկ մեխանիկական շարժը՝ բնակչության թվի փոփոխությունն է միգրացիայի հաշվին:
4. Հայաստանում՛ խորհրդային տարիներին ներգաղթը ինչպե՞ս է տեղի ունեցել։
5. Բնաչության խտություն ասելով ի՞նչ են հասկանում, ինչպե՞ս ենք այն հաշվում։
Բնակչության խտությունն ընդհանուր տարածքային մակերեսի վրա բնակչության քանակի բաշխվածությունն է։ Այն ցույց է տալիս, թե միջինում քանի մարդ է ապրում 1 կմ² տարածքի վրա։

1․ Նշե՛լ ազգային պարկի, արգելոցի և արգելավայրի տարբերությունները։
Ազգային պարկ — լայն տարածք, բազմաֆունկցիոնալ պահպանություն և էկոտուրիզմ։
Արգելոց — խիստ պահպանվող շրջան, բացարձակապես արգելված տնտեսական գործունեությամբ։
Արգելավայր — մասնակի սահմանափակումներով պահպանվող տարածք, թույլատրվում է որոշակի գործունեություն։
2․ Քանի՞ ազգային պարկ ունենք Հայաստանում, նշե՛ք դրանց անունները և նկարագրե՛ք յուրաքանչյուրը։
Հայաստանում առանձնացված են չորս ազգային պարկեր` «Սևան», « Դիլիջան», «Արփի լիճ» և «Արևիկ»:
Նախատեսվում է ստեղծել նաև « Ջերմուկ», «Գնիշիկ» և այլ ազգային պարկեր: «Սևան» ազգային պարկը կազմակերպվել է 1978 թ. և ընդգրկում է մոտ 150 հազ. հա մակերես: Դրա 17%-ը ցամաքային է, ﬓացածը` ջրային տարածք է: «Դիլիջան» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2002 թ. (մինչ այդ եղել է պետական արգելոց): Այն տարածվում է Գետիկ ու Աղստև գետերի ջրհավաք ավազանում՝ 1000-2300 մ բարձրությունների վրա: Պարկի տարածքը կազմում է 28 հազ. հա: «Արփի լիճ» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2009 թ.։ Այն ընդգրկում է Եղնախա– ղի լեռների արևելյան, Ջավախքի լեռների հարավարևմտյան լանջերը և դրանց մի-ջև ընկած լեռնատափաստանային, մերձալպյան լանդշաֆտները: Պարկի տարածքը կազմում է մոտ 62 հազ. հա: «Արևիկ» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2009 թ. Զանգեզուրի լեռնաշղթայի Մեղ– րի լեռնաբազուկի հարավային լանջերին: Այն ընդգրկում է շուրջ 34,5 հազ. հա տարածք:
3․ Քանի՞ արգելոց ունենք Հայաստանում, թվարկե՛ք դրանց անունները և նկարագրե՛ք յուրաքանչյուրը։
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում պետական արգելոցները երեքն են` Խոսրովի, Շիկահողի և Էրեբունու:
Խոսրովի արգելոցը տարածվում է Գեղամա լեռների հարավային մասում՝ Ազատ և Վեդի գետերի ջրհավաք ավազաններում, 1000-2300 մ բարձրությունների վրա՝ զբաղեցնելով ավելի քան 29 հազ. հա մակերես: Նշանավոր է շուրջ 1800 բուսատեսակներով: Շիկահողի արգելոցը գտնվում է Ծավ գետի ջրհավաք ավազանում՝ 700-2400 մ բարձրության վրա: Արգելոցի 94%-ը անտառապատ է և ունի խիստ մասնատված ռելիեֆ: Այստեղ աճում է 1000-ից ավելի բուսատեսակ։ Էրեբունու արգելոցը կազմակերպվել է Երևանից հարավ-արևելք ընկած բլրապատ կիսաանապատային տարածքում: Նրա գլխավոր նպատակն է պահպանել հացազգիների վայրի տեսակների հարուստ գենոֆոնդը։
4․ Հայաստանում քանի արգելավայր ունենք — թվարկել մի քանիսը։
Հայաստանում գործում են ավելի քան 25 արգելավայրեր: Հայաստանի արգելավայրերից մի քանիսն են Վեդի գետի և շրջակա տարածքների արգելավայրը, Խոսրովի անտառի արգելավայրը, Մեղրիի անապատային արգելավայրը, Քամաղան կիրճի արգելավայրը, Հոռոմ գյուղի բուսաբանական արգելավայրը, Սևանի կիրճերի արգելավայրը, Արաքս գետի արգելավայրը։
5․ Բնական հուշարձանները ինչպիսի՞ նշանակություն ունեն։ Թվարկե՛ք մի քանիսը։
Բնական հուշարձանները ունեն գիտական, պատմական, մշակութային և էսթետիկական նշանակություն: Դրանք օգնում են ուսումնասիրել բնական միջավայրը, կրթական նպատակներով օգտագործվում են և պահպանում են տեսարժան ու եզակի լանդշաֆտները: Հայաստանում հայտնի են Որոտանի գետի վրայով անցնող «Սատանի ամուրջը», Վայոց Ձորի ստալակտիտներն ու Մոզրովի և Մագիլիկարսի քարանձավները, Ջերմուկի, Շաքիի և Թռչկանի ջրվեժները:
6․ Ինչի համար է նախատեսված «Կարիր» գիրքը։ Նշե՛ք «Կարմիր գրքում» գրանցված մի քանի բույս և կենդանի
«Կարմիր գիրքը» նախատեսված է վտանգված բուսական և կենդանական տեսակների պահպանության համար: Այն գրանցում է հազվագյուտ բույսեր, կենդանիներ և թռչուններ, օրինակ՝ տաքթաջյանի կաթնունին, հայկան մուֆլոնը, հայկան սո ղունը, սևանյան ձկնատեսակներ և այլն: Գիրքը կարևոր է, քանի որ օգնում է վերահսկել էկոհամակարգերի հավասարակշռությունը և պաշտպանել կենդանիների կենսական միջավայրը:

Ինչպիսի՞ հողեր կան Հայսատանում։
Լեռնային գորշ կիսաանապատային, լեռնաշագանակագույն, լեռնային սևահողեր, լեռնաանտառային գորշ և դարչնագույն, մարգագետնատափաստանային, լեռնամարգագետնային, ձյունամերձ գոտու «պարզագույն», աղուտ-ալկալի, կուլտուր-ոռոգելի, գետահովտամարգագետնային։
Նկարագրե՛լ կիսաանապատային հողերը։
Այս հողերը զբաղեցնում են հիմնականում Արարատյան գոգավորության ցածրադիր գոտու ﬕնչև 1300 մ բարձրությունները: Ձևավորվում են խիստ չոր ցամաքային կլիմայի և աղքատ բուսածածկույթի պայմաններում,
հումուսով աղքատ են, բայց հարուստ են կրով, ﬔծ մասամբ քարքարոտ են և փոշիացած:
Նկարագրե՛լ ամենատարածված հողատեսակը։
Հայաստանում ամենաշատը տարածված են լեռնային սևահողերը։ Դրանք հանրապետության գյուղատնտեսության գլխավոր հարստությունն են, տարածվում են 1300-2400 մ բարձրություններում՝ հիմնականում զբաղեցնելով հրաբխային սարավանդների ընդարձակ տարածքներ: Սևահողերն ունեն կնձիկահատիկային կառուցվածք: Դրանց վերին շերտը լավ հումուսացված է, և հզորությունը հասնում է մինչև 75 սմ-ի:
Ինչպիսի՞ էնդեմիկ բուսատեսակներ գիտեք Հայաստանում։
Հայաստանում կան մոտ 120 էնդեմիկ բուսատեսակներ։ Նրանցից են՝ պատատուկ հայկական, ոզնաթուփ հայկական, օշինդր հայաստանյան, «Հայաստանի արմատ»` տորոն, սզնի Զանգեզուրի, կաղնի արաքսյան: ՀՀ-ում տարածված են նաև շատ դեղաբույսեր (մայրամախոտ, անթառամ, ուրց, խնկածաղիկ և այլն):
Ինչպիսի՞ էնդեմիկ կենդանատեսակներ գիտեք Հայաստանում։
Շատ կենդանատեսակներ հատուկ են ﬕայն Հայկական լեռնաշխարհին և հարակից տարածքներին: Դրանցից են
հայկական վայրի ոչխարը (մուֆլոն), բեզոարյան այծը, կովկասյան փասիանը, հայկական եղջերավոր օձը և այլն:
Հիմնականում ՀՀ անտառները ինչպիսի՞ նշանակություն ունեն։
Հայաստանի անտառները հիմնականում էկոլոգիական նշանակություն ունեն։ Դրանք պահպանում են հողը, նպաստում են խոնավության ու կլիմայի կայունությանը։
Ի՞նչ կներկայացնեք ֆրիգանոիդ բուսականության մասին։
Ֆրիգանոիդ (լեռնային չորասեր) բուսականությունը տարածված է քարքարոտ լեռնային հողերում՝ հատկապես Ուրցի, Երանոսի, Վայքի լեռներում։ Այստեղ աճում են չորադիմացկուն փշոտ ու ցածրահասակ թփեր՝ մասրենի, տարբեր ցածրաճ բույսեր, ինչպես նաև դեղատու և եթերայուղատու տեսակներ։
Նկարագրե՛լ անապատային և կիսանապատային գոտին։
Անապատային և կիսանապատային գոտին գտնվում է Արարատյան դաշտավայրի ստորին մասերում։ Այստեղ բուսականությունը ներկայացված է փոքր կղզյակներով՝ աղուտներում և ավազուտներում։

Դասը ամփոփել հետևյալ հարցերի միջոցով՝
1. Ի՞նչ նշանավոր լեռներ կան հրաբխային լեռնավահանների մարզում։
Հրաբխային լեռնավահանների մարզում նշանավոր են Ջավախքի, Արագածի, Գեղամա, Վարդենիսի հրաբխային լեռները։
2. Ի՞նչ է սարահարթը։
Սարահարթը բարձրադիր հարթ տարածք է, որը կազմված է հին հրաբխային և լեռնային շերտերից։
3. Թվարկե՛ք ՀՀ-ում մի քանի սարահարթեր։
ՀՀ-ում կան Լոռվա, Շիրակի, Սանահինի, Գեղամա, Աշոցքի և Բաշկիչեթի սարահարթերը։
4. Ի՞նչ գոգոավորությունների է բաժանվում Միջնարաքսյան գոգավորության մարզը։
Միջնարաքսյան գոգավորության մարզը բաժանվում է Արարատյան, Վայոց Ձորի և Սևանի գոգավորությունների։
5. Լեռնավահանների հարևանությամբ գոյացել են առանձին հրաբխային լեռնազանգվածներ, թվարկե՛ք դրանցից երեքը։
Այդպիսի լեռնազանգվածներ են Արագածը, Գութանասարը և Փամբակը։

Պատասխանել բլոգում հետևյալ հարցերին՝ Բ մակարդակ

1․ Թվարկի՛ր հյուսիսային լեռնաշղթաների ներքին շարի անունները։
Հյուսիսային լեռնաշղթաների ներքին շարին են պատկանում Բազուﬕ, Շիրակի, Փամբակի և Ծաղկունյաց ﬕջին բարձրության լեռնաշղթաները։
2. Թվարկի՛ր հարավային լեռնաշղթաների անունները։
Հարավային լեռնաշղթաների մեջ են մտնում Զանգեզուրի, Վայքի և Ուրծի լեռնաշղթաներն իրենք լեռնաբազուկներով
3. Թվարկի՛ր հյուսիսային լեռնաշղթաների արտաքին շարի անունները։
Հյուսիսային լեռնաշղթաների արտաքին շարին են պատկանում Վիրահայոց, Գուգարաց և Միափորի լեռնաշղթաները։
4. Ինչո՞ւ են հարթավայրերում ավելի շատ բնակավայրեր, քան լեռներում։
Մարդոի տնտեսական գործունեության համար ավելի նպաստավոր են մինչև 2500մ բարձրության տարածքները։ Ավելի բարձր պայմանները այլևս նպաստավոր չեն մարդկանց մշտական բնակության և տնտեսական գործունեության համար։ Հարթավայրերը ավելի հարմարավետ են շենքերի և այլ կառույցների համար։

1. ՀՀ օգտակար հանածոների քարտեզ-նշել հետևյալ օգտակար հանածոների հանքավայրերը. ոսկի, պղինձ, մոլիբդեն, երկաթ, տուֆ, հանքային ջրեր: 

2. ՀՀ գետային ցանցի քարտեզ-նշել հետևյալ գետերի անունը, երկարությունը, ակունքն ու գետաբերանը-Ախուրյան, Քասախ, Հրազդան Արփա, Որորտան, Ողջի, Փամբակ, Ձորագետ, Դեբեդ, Աղստև:
Ախուրյան — երկարություն՝ 186 կմ, գետաբերան՝ Արաքս գետ, ակունք ՝ Արփի լիճ
Քասախ — երկարություն՝ 89 կմ, գետաբերան՝ Սևջուր, ակունք՝ Արագած
Հրազդան Արփա — Երկարությունը ՝ 141 կմ, գետաբերան՝ Արաքս, ակունքը ՝ Սևան
Որոտան — երկարությունը ՝ 178 կմ, գետաբերան՝ Հագարի, ակունքը ՝ Զանգեզուրի լեռնաշղթա
Ողջի — երկարությունը ՝ 85 կմ, գետաբերան՝ Արաքս, ակունքը ՝ Կապուտջուղ
Ձորագետ — երկարություն՝ 67 կմ, գետաբերան՝ Դեբեդ, ակունքը՝ Ջավախքի և Բազումի լեռնաշղթաների միացման վայրը
Դեբեդ — եկարությունը ՝ 178 կմ, գետաբերան՝ Խրամ, ակունքը ՝ Փամբակի և Ձորագետի միացումից
Աղստև — երկարություն՝ 133 կմ, գետաբերան՝ Կուր գետ, ակունք՝ Փամբակի լեռներ

1. Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:

2. Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:

3. Բնութագրեք ՀՀ աշխարհագրական դիրքը դիտարկելով այն տնտեսական, քաղաքական և կլիմայական տեսանկյուններից:
Հայաստանի կլիման բառեխարն լեռնային է՝ ոչ շատ տաք, ոչ շատ ցուրտ: Չունի ելք դեպի ծով կամ օվկիանոս, հարևան երկրների հետ վատ հարաբերությունների մեջ է, չարգացած երկրներից և տնտեսական հզոր կենտրոններից հեռու է գտնվում:
4. Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը նման է ՀՀ աշխարհագրական դիրքին: 
Նեպալ, Վրաստան, Կիրքիզստան, Տաջիկստան, Ադրբեջան