Հատուկ պահպանվող տարածքներ։ ՀՀ «Կարմիր գրքերը»

1․ Նշե՛լ ազգային պարկի, արգելոցի և արգելավայրի տարբերությունները։
Ազգային պարկ — լայն տարածք, բազմաֆունկցիոնալ պահպանություն և էկոտուրիզմ։
Արգելոց — խիստ պահպանվող շրջան, բացարձակապես արգելված տնտեսական գործունեությամբ։
Արգելավայր — մասնակի սահմանափակումներով պահպանվող տարածք, թույլատրվում է որոշակի գործունեություն։
2․ Քանի՞ ազգային պարկ ունենք Հայաստանում, նշե՛ք դրանց անունները և նկարագրե՛ք յուրաքանչյուրը։
Հայաստանում առանձնացված են չորս ազգային պարկեր` «Սևան», « Դիլիջան», «Արփի լիճ» և «Արևիկ»:
Նախատեսվում է ստեղծել նաև « Ջերմուկ», «Գնիշիկ» և այլ ազգային պարկեր: «Սևան» ազգային պարկը կազմակերպվել է 1978 թ. և ընդգրկում է մոտ 150 հազ. հա մակերես: Դրա 17%-ը ցամաքային է, ﬓացածը` ջրային տարածք է: «Դիլիջան» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2002 թ. (մինչ այդ եղել է պետական արգելոց): Այն տարածվում է Գետիկ ու Աղստև գետերի ջրհավաք ավազանում՝ 1000-2300 մ բարձրությունների վրա: Պարկի տարածքը կազմում է 28 հազ. հա: «Արփի լիճ» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2009 թ.։ Այն ընդգրկում է Եղնախա– ղի լեռների արևելյան, Ջավախքի լեռների հարավարևմտյան լանջերը և դրանց մի-ջև ընկած լեռնատափաստանային, մերձալպյան լանդշաֆտները: Պարկի տարածքը կազմում է մոտ 62 հազ. հա: «Արևիկ» ազգային պարկը հիմնադրվել է 2009 թ. Զանգեզուրի լեռնաշղթայի Մեղ– րի լեռնաբազուկի հարավային լանջերին: Այն ընդգրկում է շուրջ 34,5 հազ. հա տարածք:
3․ Քանի՞ արգելոց ունենք Հայաստանում, թվարկե՛ք դրանց անունները և նկարագրե՛ք յուրաքանչյուրը։
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում պետական արգելոցները երեքն են` Խոսրովի, Շիկահողի և Էրեբունու:
Խոսրովի արգելոցը տարածվում է Գեղամա լեռների հարավային մասում՝ Ազատ և Վեդի գետերի ջրհավաք ավազաններում, 1000-2300 մ բարձրությունների վրա՝ զբաղեցնելով ավելի քան 29 հազ. հա մակերես: Նշանավոր է շուրջ 1800 բուսատեսակներով: Շիկահողի արգելոցը գտնվում է Ծավ գետի ջրհավաք ավազանում՝ 700-2400 մ բարձրության վրա: Արգելոցի 94%-ը անտառապատ է և ունի խիստ մասնատված ռելիեֆ: Այստեղ աճում է 1000-ից ավելի բուսատեսակ։ Էրեբունու արգելոցը կազմակերպվել է Երևանից հարավ-արևելք ընկած բլրապատ կիսաանապատային տարածքում: Նրա գլխավոր նպատակն է պահպանել հացազգիների վայրի տեսակների հարուստ գենոֆոնդը։
4․ Հայաստանում քանի արգելավայր ունենք — թվարկել մի քանիսը։
Հայաստանում գործում են ավելի քան 25 արգելավայրեր: Հայաստանի արգելավայրերից մի քանիսն են Վեդի գետի և շրջակա տարածքների արգելավայրը, Խոսրովի անտառի արգելավայրը, Մեղրիի անապատային արգելավայրը, Քամաղան կիրճի արգելավայրը, Հոռոմ գյուղի բուսաբանական արգելավայրը, Սևանի կիրճերի արգելավայրը, Արաքս գետի արգելավայրը։
5․ Բնական հուշարձանները ինչպիսի՞ նշանակություն ունեն։ Թվարկե՛ք մի քանիսը։
Բնական հուշարձանները ունեն գիտական, պատմական, մշակութային և էսթետիկական նշանակություն: Դրանք օգնում են ուսումնասիրել բնական միջավայրը, կրթական նպատակներով օգտագործվում են և պահպանում են տեսարժան ու եզակի լանդշաֆտները: Հայաստանում հայտնի են Որոտանի գետի վրայով անցնող «Սատանի ամուրջը», Վայոց Ձորի ստալակտիտներն ու Մոզրովի և Մագիլիկարսի քարանձավները, Ջերմուկի, Շաքիի և Թռչկանի ջրվեժները:
6․ Ինչի համար է նախատեսված «Կարիր» գիրքը։ Նշե՛ք «Կարմիր գրքում» գրանցված մի քանի բույս և կենդանի
«Կարմիր գիրքը» նախատեսված է վտանգված բուսական և կենդանական տեսակների պահպանության համար: Այն գրանցում է հազվագյուտ բույսեր, կենդանիներ և թռչուններ, օրինակ՝ տաքթաջյանի կաթնունին, հայկան մուֆլոնը, հայկան սո ղունը, սևանյան ձկնատեսակներ և այլն: Գիրքը կարևոր է, քանի որ օգնում է վերահսկել էկոհամակարգերի հավասարակշռությունը և պաշտպանել կենդանիների կենսական միջավայրը: