Ժամանակով Կատուն ճոն էր,
Շունն էլ գըլխին գըդակ չուներ,
Միայն, գիտեմ ոչ` որդիանց որդի,
Ճանկել էր մի գառան մորթի:

Եկավ մի օր, ձմեռվան մըտին,
Կատվի կուշտը տարավ մորթին:

— Բար’ աջողում, ուստա Փիսո,
Գլուխըս մըրսեց, ի սեր Աստծո,
Ա՛ռ էս մորթին ու ինձ համար

Մի գդակ կարի գըլխիս հարմար:
Վարձիդ համար միամիտ մընա՛,
Համա-համա շատ չուշանա:

— Աչքիս վըրա, քեռի Քուչի,
Մի գըդակ ա, հո մի քուրք չի․

Քու թանկագին խաթեր համար
Ուրբաթ օրը համեցեք տար:
Փողի մասին ավելորդ ա,
Մեր մեջ խոսելն էլ ամոթ ա,
Ի՜նչ մեծ բան ա, տո՜, հե՛ր օրհնած,

Միա՜յն, միա՜յն մի գդակի վարձ:

Ուրբաթ օրը քեռի Քուչին`
Ուստից առաջ` բաց-բաց կուճին
Թափ-թափ տալով` ծանդըր ու մեծ,
Ուստա Կատվի շեմքում կանգնեց.

— Ուստեն ո՞ւր ա… փափախս ո՞ւր ա…
— Մի քիչ կացի, հրես կերևա:

Ուստեն եկավ քուրքը հագին,
Շանը տեսավ, բեղի տակին
Իրեն-իրեն քիչ փընթփընթաց,

Ու մուշտարու վըրա թընդաց.
— Ցուրտը տարա՞վ… վա՜հ, տընա՛շեն,
Չես թող անում մի շունչ քաշեն.
Հեշտ բան հո չի՞, հըլա նոր եմ
Ցըրցամ տըվել, թե որ կարեմ:

— Դե հե՛ր օրհնած, էտե՛նց ասա,
Էդ բարկանալդ էլ ընչի՞ս ա:
Փող եմ տըվել, վախտին կարի,
Թե չէ` ասա, էգուց արի:
Համ ասում ես, համ չես կարում,

Համ խոսում ես, վըրես գոռում,
Հա՛մ, հա՛մ, հա՛մ, հա՛մ,
Քանի, ախպեր, գընամ ու գամ…
Ասավ Քուչին ու նեղացած
Վերադարձավ գլուխը բաց:

Մին էլ եկավ, դարձյալ չըկար.
Էս անգամը դիպան իրար.
Էլ անպատիվ, անկարգ խոսքեր,
Էլ հին ու նո՜ր, էլ հերն ու մե՜ր,
Էլ գող Փիսո՜, էլ քաչալ Շո՜ւն…

Բանը հասավ դիվանբաշուն:
Շունը մինչև գընաց, եկավ,
Ուստա Կատուն կոտըրն ընկավ,
Գըլուխն առավ ու մի գիշեր
Հայդե՛, կորավ. էն կորչիլն էր․․․

Էն օրվանից մինչև օրս էլ
Շունն էս բանը չի մոռացել,
Մըտքում հըլա դեռ պահում ա,
Որտեղ Կատվին պատահում ա,
Վեր ա թըռչում, վըրա վազում,

Իրեն մորթին ետ ա ուզում.
Իսկ սևերես Կատուն հանկարծ
Ետ ա դառնում ու բարկացած
Փըշտացնում ա. մըթամ նոր եմ
Ցըրցամ տըվել, թե որ կարեմ:

Առաջադրանքներ
1.Մգացրած բառերը դուրս գրեք, բացատրեք և դրանցով նախադասություններ կազմեք։
ճոն-շար կարող
մտին-ձմեռվա մոտ
Բար’ աջողում-բարի օր
գդակ-փափախ, գլխարկ
կուճ-մարմար
կացի-սպասի
մուշտարու-հաճախորդ
2.Բնության մեջ ի՞նչ հայտնի երևույթի բացատրությունն է թումանյանն այս բալլադով տալիս։
Թումանյանը ուզում էր այնս բալլադով բացատրել, թե ինչո՞ւ են կատուն և շունը միշտ վիճում։
3.Եթե դու լինեիր շան փոխարեն, ինչպե՞ս կվարվեիր։
Եթե ես լինեի շան թոխարեն, ես ուղղակի կատվից նոր մորթի կվերցնեի և ուրիշի մոտ կտանեի, որ գդակ կարեր։
4.Բալլադի համար փորձիր ինքդ ավարտ մտածել։
Ես կուզենաի, որ վերջում շունը կատվին համոզեր իրեն գդակ կարեր։
5.Մտածիր մի պատմություն, որտեղ դու կբացատրես բնության մեջ հայտնի որևէ երևույթ։
«Բվի երազները»
Կար մի բու, որը երազներ էր տեսնում մենակ առավորտյան։ Եվ նրա ընկերներ բվերը նրան անվանում էին «Առավոտյան բվիկ» և ծաղրում էին նրան։ Այդ բուն շատ էր նեղվում, որ իրեն ծաղրում էին։ Մի օր այդ բվիկի ընկերոջ տուն գիշերը գողեր մտել։ Քանի որ ուրիշները քնած էին բացի բվիկից, միյայն բուն կարող էր օգնել իր ընկերոջը։ Նա զգույշ մոտեցավ պատուհանին և ուժեղ իր կտուցով խփեց ապակուն, գողը վախեցավ և փախչեց։ Իսկ մյուս օր ընկերը դրա մասին իմացավ, և հետո նրան ոչ ոք չեր ծաղրում, ընդհակառակ, նրան անվանում էին «Հերոս», և գիշերները բվիկը բոլորին պաշտպանում էր։

1․Մասնակցե՞լ եք փետրվար ամսվա մաթեմատիկայի ֆլեշմոբին։ Առանձնացրեք փետրվարյան մաթեմատիկայի ֆլեշմոբից այն խնդիրը, որը ձեզ շատ դուր է եկել և որը ձեզ դուր չի եկել։
Այո մասնակցել եմ։
Դուր եկած — Արևմտյան դպրոց-պարտեզի հավերը երկու օրում ածում են քսան ձու: Քանի՞ ձու կածեն հավերը մեկ շաբաթվա ընթացքում:
Դժվարացած — Լուծելով թվաբանական ռեբուսը, նշի՛ր Ա, Բ, Գ տառերի փոխարեն թաքնված թվանշանները: ԱԲ+ԲԳ+ԳԱ=ԱԲԳ
2․Պարաճանաչ կատարե՞լ եք բոլոր վարժությունները։ Մեծ մասը տանն եք անում թ՞ե դպրոցում
Այո կատարել եմ, մի մասը տանը մի մասը դպրոցում։
3․Մասնակցե՞լ ես «Կոտորակները կենցաղում» նախագծին։
Այո մասնակցել եմ, բայց դա մենք շարունակելու ենք նաև մարտ ամսվա ընդհացքում։
4․Ունե՞ս բլոգում «մաթեմատիկա» բաժին։
Այո, սա էլ հղումը «Մաթեմատիկա»

Поздравляю с 8 марта всех женщин! Желаю вам счастя, здоровия, долгиж лет жизни, чтобыне болели и чтобы всегда улыбались✨

Ճահիճներ. առաջացումը: Ճահիճները կազմում են ցամաքային ջրե­րի մի մասը: Երկրի մակերևույթի որոշ տարածքներում, որտեղ տեղումնե­րից առաջացած ջրերը հոսելու հնարավորություն չունեն, կուտակվում են որևէ գոգավորությունում և, քանի որ գոլորշացումն էլ շատ թույլ է, սկսում են աճել խոնավասեր բույսեր՝ առաջացնելով ճահիճներ:

Ճահիճները Երկրի մակերևույթի գերխոնավ տեղամասերն են, որտեղ ամբողջ տարին կա ջրի ավելցուկ, աճում է ճահճային բուսականություն, և կարող է գոյանալ տորֆի շերտ:

ճահիճներում աճում ու ապրում են խոնավասեր բույսեր և կենդանիներ: Տարիների ընթացքում բույսերի մնացորդները, կուտակվելով, առաջաց­նում են տորֆ, որն օգտագործվում է որպես վառելիք, որոշ չափով նաև՝ պարարտանյութ:

Ճահիճներ կարող են առաջանալ նաև չորային շրջաններում՝ գրուն­տային ջրերի մակարդակի բարձրացման հետևանքով: Եթե գոլորշացումը հողի մակերևույթից համեմատաբար թույլ է, բարձրացող գրունտային ջրե­րը չեն հասցնում ամբողջովին գոլորշանալ՝ առաջանում են ճահիճներ: Ուժեղ գոլորշացման դեպքում բարձրացած գրունտային ջրերն ամ­բողջովին գոլորշանում են, իսկ աղերը մնում են տեղում՝ առաջացնելով աղուտներ: Այս երևույթը լավ արտահայտված է Արարատյան դաշտում, որ­տեղ առաջացել են և ճահճուտներ, և աղուտներ:

ճահիճների նշանակությունը: Քանի որ ճահիճները մարդու համար հիմնականում անօգտագործելի տարածքներ են, և այնտեղ բազմանում են հիվանդածին շատ հարուցիչներ, ուստի երկրագնդի որոշ շրջաններում չո­րացվում են: Սակայն ճահիճների չորացումը կարող է խախտել նաև բնութ­յան հավասարակցությունը:

Չորացումը կատարվում է տարբեր եղանակներով: Մի դեպքում փո­րում են ջրանցքներ, որոնցով հեռանում է կուտակված ջրի ավելցուկը: Հենց այս եղանակով են չորացնում Արարատյան դաշտի ճահիճները: Մյուս դեպքում ճահիճների չորացման համար դրանց տարածքում ա­ճեցնում են այնպիսի ծառեր կամ թփեր, որոնք շատ ջուր են կլանում: Այդ տարածքներր հետագայում օգտագործվում են գյուղատնտեսական նպա­տակներով:

Չորացված ճահճի տարածքից մարդիկ տորֆ են արդյունահանում, որը և վառելիք է, և պարարտանյութ՝ բանջարաբոստանային մշակաբույսե­րի և ծաղիկների մշակման համար:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․Ի՞նչ է ճահիճը: Ինչպե՞ս է առաջանում:
Ճահիճը երկրի մակերևույթի վրա այն տարածքն է, որտեղ կուտակվում է տեղումներից առաջացած ջուրը, որը հնարավորություն չունի հոսել։ Թույլ գոլորշիացման պատճառով այդ կուտակված ջրերի մեջ սկսում են աճել խոնավասեր բույսեր։
2․Արդյոք կարո՞ղ են ճահիճներ առաջանալ չորային շրջաններում, ինչո՞ւ:
Ճահիճները կարող են նաև առաջանալ չորային շրջաններում։ Դա լինում է այն դեպքում, երբ գրունտային ջրերի մակարդակը բարձրանում է, իսկ գոլորշիացումը թույլ է լինում։
3․Ճահիճների չորացման ի՞նչ եղանակներ գիտեք:
Ճահիճները չորացնում են երկու եղանակով․ ջրանցքներ են փորում, որպեսզի ավելացած ջուրը դուրս հոսի կամ տնկում եմ խոնավասեր ծառեր, որպեսզի շատ ջուր կլանեն այդ տեղանքից։
4․Ճահիճներն ի՞նչ դրական և բացասական նշանակություն ունեն:
Ճահիճներում աճող բույսերի և ապրող կենդանիների մնացորդներից տարիների ընթացքում առաջանում է տորֆ, որը մարդիկ օգտագործում են որպես վառելանյութ և պարարտանյութ։ Սակայն ճահիճները նաև վնասկար են, քանի որ այդտեղ բազմանում եմ շատ վտանգավոր հիվանդություններ առաջացնող հարուցիչներ։

Elizabeth was born nearly 500 years ago, in 1533. Her father, King
Henry VIII, had six wives. When Elizabeth was two, her father ordered
her mother’s execution.
‘Off with her head!’
Elizabeth was very clever, but she had a difficult childhood with her
bad-tempered father and so many stepmothers. She was put in
prison in the Tower of London for two months when she was twenty. Elizabeth became queen in 1558.
‘Your sister is dead. You are the new queen.’
The English people liked Elizabeth and called her ‘Good Queen Bess’. But Elizabeth was often badtempered and bossy.
‘I said give me my wig!’
Elizabeth sent explorers sailing around the world. In 1577, Sir Francis Drake set sail in his ship, the
Pelican.
‘Goodbye, Francis. Discover some new countries and bring me back some Spanish treasure!’
In 1588, the Spanish king sent a huge fleet of ships to attack England. It was called ‘the Spanish
Armada’. Elizabeth gave a famous speech to inspire her army.
‘My loving people! I know I have the body of a weak woman, but I have the heart and stomach of a
king. I will live or die amongst you all, but I know we shall have a famous victory!’
Spain lost the battle.
Elizabeth’s cousin, Mary, was Queen of Scotland. Mary had to run away from Scotland and she asked
Elizabeth to protect her.
‘Please protect me, Elizabeth!’
Elizabeth was afraid that Mary wanted to become Queen of England. She locked Mary up. Nineteen
years later she ordered Mary’s execution.
‘Off with her head!’
Elizabeth was queen for 45 years. It was a golden age for England. She died in 1603, aged 70, and
James I, Mary’s son, became king.
‘Queen Elizabeth is dead. Long live King James!’

Հրամայական Եղանակ

284. Հրաման արտահայտող նախադասությունները գտի՛ր և դրանց բայերն ընդգծի՛ր:
Կշրջես աշխարհից աշխարհ ու տուն կգաս:
Շրջի՛ր աշխարհից աշխարհ ու տուն արի՛:
Արծվի ճուտ ես պահում, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Արծվի ճուտ պահի՛ր, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Չես քնի, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
Մի՛ քնիր, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
285. Տրված բայերի հրամայական ձևերը կազմի՛ր:
Օրինակ՝
գրել — գրի՛ր — գրեցե՛ք, աղալ- աղա՛- աղացե՛ք:
Ա․Սիրել-սիրի՛ր-սիրե՛ք
կանչել-կանչի՛ր-կանչե՛ք
նկարել-նկարի՛ր-նկարե՛ք
լսել-լսի՛ր-լսե՛ք
նստել-նստի՛ր-նստե՛ք
կանգնել-կանգնի՛ր-կանգնե՛ք
զանգել-զանգի՛ր-զանգե՛ք
կապել-կապի՛ր-կապե՛ք
փրկել-փրկի՛ր-փրկե՛ք
կապկպել-կապկպի՛ր-կապկպե՛ք
կոտրատել-կոտրատի՛ր-կոտրատե՛ք
կապոտել-կապոտի՛ր-կապոտե՛ք

Բ․Խաղալ-խաղա՛-խաղացե՛ք
սողալ-սողա՛-սողացե՛ք
կարդալ-կարդա՛-կարդացե՛ք
գնալ-գնա՛-գնացե՛ք
մնալ-մնա՛-մնացե՛ք
գոռալ-գոռա՛-գոռացե՛ք
286. Տրված բայերը հրամայական դարձրո՛ւ և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:
Ա․Հեռանալ-հեռացի՛ր
գոհանալ-գոհացի՛ր
վախենալ-վախեցի՛ր
կամենալ-կամեցի՛ր
հասնել-հասի՛ր
թռչել-թռի՛ր
մեռնել-մեռի՛ր
կորչել-կորի՛ր
փախչել-փախի՛ր

Բ. Ուտել-կե՛ր
գալ-արի՛
տալ-տո՛ւր
լինել-եղի՛ր
տեսնել-տե՛ս
ելնել-ելի՛ր

Տատիկիդ բրնձով ապուրը կե՛ր։
Դպրոցից հետո անպայման տուն արի՛։
Իմ վարդագույն գրիչը տո՛ւր։
Ժամը 18:00-ին մեր պայմանավորված տեղը եղի՛ր։
Տե՛ս ինչ գեղեցիկ ծաղիկ է։
Այդ կեղտոտ նստարանից ելի՛ր։
287. Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:
Օրինակ՝
հավաքել — հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել — մաքրեցե՛ք — մի՛ մաքրեք:
Գնալ — գնացե՛ք — մի՛ գնաք կամ մի՛ գնացեք:
Հեռանալ — հեռացե՛ք — մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել-վճարի՛ր-մի՛ վճարի
հաշվել-հաշվի՛ր-մի՛ հաշվի
հանել-հանի՛-մի՛ հանի
գումարել-գումարի՛ր-մի՛ գումարիր
գողանալ-գողացի՛ր-մի՛ գողացիր
բարձրանալ-բարձրացի՛ր-մի՛ բարձրացիր
խաղալ-խաղա՛-մի խաղա
խոսել-խոսի՛ր-մի՛ խոսիր
փորել-փորի՛ր-մի՛ փորիր
գիտենալ-գիտեցի՛ր-մի՛ գիտեցիր
մոտենալ-մոտեցի՛ր-մի՛ մոտեցիր

Մի օր հպարտ Արևը որոշեց, որ պետք է թույլ Լուսնին հյուր կանչի։ Լուսինը համաձայնվեց և եկավ Արևին հյուր։ Արևը շատ չեր հավանում Լուսնին, և այդ օր Լուսինը եկավ մի շատ գեղեցիկ կանաչ շորիկով, Արև նախանձեց Լուսնին, և որոշեց տգեղացնել այն շորը։ Արևը վերցրեց թարմ բալ, և այդ բալի գույնով ներկեց շորը։ Լուսինը եկավ և տեսավ դա, բայց չնեղվեց։ Արևը շատ տարբեր տեսակներ փորձեց, բայց Լուսինը շատ դիմացկուն էր։ Օրվա վերջում Լուսինը հանգիստ գնաց տուն, իսկ Արևը տենց էլ չհասկացավ, թե ինչո՞ւ էր Լուսինը այդքան դիմացկուն։

Упражнение 31
Дом зелёный тесноват,
Узкий, длинный, гладкий.
В доме рядышком сидят
Круглые ребятки.
Под листочком у оградки
Лягушонок спит на грядке
Весь зелёный, прыщеватый,
А животик беловатый.
Упражнение 32
Спишите, вставляя пропущенные буквы.
На столе стоит корзина. Там конфеты,
яблоки, орехи. А рядом лежат красивые
игрушки. Скоро Новый год. Это самый
любимый праздник детей. Им дарят
подарки. Дети поют и танцуют.
Упражнение 33
Людоеда людоед
Приглашает на обед.
Людоед ответил: — Нет!
Не пойду к тебе, сосед!
На обед попасть не худо,
Но совсем не в виде блюда!

людоед — людоеды
обед — обеды
сосед — соседы
Упражнение 34
Измените слова так, чтобы после согласного стоял гласный. Запишите пары слов.
Образец: глаз. — глаза
нож — ножи
флаг — флаги
сапог — сапоги
зуб —зубы
лошадь — лошадьи
огород — огороды
медведь — медведьи
мороз — морозы
тетрадь — тетрадьи
Упражнение 39
Спишите. Вставьте пропущенные буквы.
1. Стоит избушка на курьих ножках.
2. Возьми, Антошка, ложку да покушай мёд.
3. Остались от козлика рожки да ножки.
4. У крошки Маши болит ножка. Потерпи немножко!
5. Мороз разукрасил все окожки.
6. Бедняжка пичушка сломала крылышко.
7. У кого закрыты глазки, сон рассказывает сказки

Աժդահակ
Աժդահակ լեռը Գեղամա լեռնավահանի ամենաբարձր կետն է: Գտնվում է ՀՀ Կոտայքի և Գեղարքունիքի մարզերի սահմանագլխին: Բարձրությունը 3597, 3 մ է: Գոյացել է հրաբխային և լավային արտահոսքի հետևանքով։ Կազմված է գորշավուն խարամներից, լապիլներից և հրաբխային ռումբերից։

Նորատուսի գերեզմանոց
Սևանա լճից ոչ շատ հեռու տեղակայված է Նորատուս գյուղը, որտեղ կարելի է տեսնել Նորատուսի հայկական հին գերեզմանատունը, որտեղ կարելի է տեսնել բազմատեսակ մոտ հազար խաչքար: Նրանցից յուրաքանչյուրը ունի իր յուրահատուկ փորագրությունը՝ կենդանու պատկեր, տեսարաններ և այլն: Նորատուսի ամենահին խաչքարը մեզ է հասել V դարից: