Նախագծեր·Պատմություն 8

Աննա Բոլեյն

Աննա Բոլեյն (1501-1536) Անգլիայի արքայադուստր էր, ով հայտնի է դարձել իր կարճ և դառը կյանքով, որն ավարտվել է գլխատմամբ։ Նա եղել է Հենրի VIII-ի երկրորդ կինը և խթանել է անգլիական ռեֆորմի գործընթացը՝ իր ամուսնության շնորհիվ կոտրելով Անգլիայի և Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցու հարաբերությունները։ Աննան մեծ ազդեցություն ունեցավ Անգլիայի պատմության վրա, քանի որ նրա ամուսնությունն ու սկանդալը հանդիսացան Անգլիայի Սահմանադրական շեղման և Անգլիական Եկեղեցու անկախության հիմքերը։ Նա հայտնի է նաև որպես Էլիզաբեթ I-ի մայրը՝ որը ապագայում դարձավ Անգլիայի ամենանշանակալի արքայադուստրերից մեկը։ Աննա Բոլեյնի մահը մնաց անհայտության և հակասությունների մեջ, բայց նրա կյանքը շարունակում է գրավել պատմաբանների և պատմական ֆիլմերի ստեղծողների ուշադրությունը։

1523 թվականի սկզբին Աննան գաղտնի նշանվում է Նորթամբեռլենդի 6-րդ կոմսի՝ Հենրի Պերսիի հետ, բայց նշանադրությունը չեղարկվում է, երբ Հենրի Պերսիի հայրը հրաժարվում է հովանավորել նրանց միությունը։ Աննային հետ են ուղարկում տուն՝ Հիվեր ամրոց։ 1526 թվականի փետրվարին Հենրի VIII սկսում է հետապնդել Աննային։ Աննան հրաժարվում է ստանձնել նրա սիրուհու՝ Մարիա Բոլեյնի տեղը։ Երբ պարզ դարձավ, որ Հռոմի Պապ Կլիմենտ VII-ը չեղյալ չի համարի Եկատերինա Արագոնացու հետ ամուսնությունը, Անգլիայում սկսվեց Կաթոլիկ եկեղեցու իշխանության կործանումը։ Հենրին և Աննան պաշտոնապես ամուսնացան 1533 թվականի հունվարի 25-ին, 1532 թվականի նոյեմբերի 14-ին տեղի ունեցած գաղտնի ամուսնությունից հետո։ Այդ ամուսնության ու հեռացումների արդյունքն էլ եղավ Անգլիայի և Հռոմի եկեղեցիների միջև առաջին անջատումը։ Աննան թագադրվեց որպես Անգլիայի թագուհի 1533 թվականի հունիսի 1-ին։ 1533 թվականկի սեպտեմբերի 7-ին ծնվեց Հենրիի և Աննայի դուստրը՝ Անգլիայի ապագա թագուհի Եղիսաբեթ I-ը։ Հենրին հիասթափվել էր, որ ունեցել էր աղջիկ, սակայն հույս ուներ, որ նրան կհաջորդի տղան։ Աննան հետագայում ունեցավ 3 վիժում։ 1536 թվականի մարտին Հենրին արդեն համակրում էր Ջեյն Սեյմուրին։ Ջեյն Սեյմուրի հետ ամուսնանալու նպատակով նա պատճառ էր փնտրում, որպեսզի ամուսնալուծվեր Աննայից։ 1536 թվականի ապրիլին Հենրի VIII մեղադրում էր Աննային պետական դավաճանության մեջ և հետապնդում էր վերջինիս։ Աննան մեղավոր ճանաչվեց մայիսի 15-ին և գլխատվեց 4 օր անց։ Ժամանակակից պատմաբանները ուսումնասիրել են նրա դեմ եղած մեղադրանքները, որոնցից էին դավաճանությունը, ամուսնական պարտականությունների խախտումը, արքային սպանելու դավադրությունը,  կախարդությունը և այլն։ Դարեր շարունակ Աննան ոգեշնչել կամ հիշատակվել է բազմաթիվ գեղարվեստական և մշակութային աշխատություններում՝ դրանով իսկ պահպանելով իր ուրույն տեղը Անգլիայի պատմության մեջ։ Նա անվանվել է «ամենաազդեցիկ և կարևորագույն թագուհի, ում երբևիցե ունեցել է Անգլիան», Աննան դարձավ Անգլիայի եկեղեցու անկախացման պատճառը։

Պատմություն 8

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎՐՈՊԱՅՈՒՄ

Դաս 2

Հակառեֆորմացիա
Ռեֆորմացիայի տարածման հետևանքով խախտվում էր կաթոլիկ եկեղեցու միասնությունը: Եկեղեցու դիրքերը պահպանելու համար Հռոմի պապը դիմեց հակաքայլերի։ Այսպես ծավալվեց Հակառեֆորմացիան։ Ռեֆորմացիայի դեմ պայքարում մեծ դեր խաղաց «Հիսուսի ընկերություն» (ճիզվիտներ) վանական նոր միաբանությունը: Նրա անդամները երդվում էին լինել աղքատ, չամուսնանալ և հնազանդ ու անխոս ենթարկվել Հռոմի պապին: Միաբանությունը բացեց դպրոցներ, համալսարաններ, որտեղ պատրաստում էին կաթոլիկ քարոզիչներ:
1559 թ. լույս տեսավ «Արգելված գրքերի» առաջին ցուցակը: Կաթոլիկներին արգելված էր կարդալ այնտեղ գրանցված գրքերը: Այդուհանդերձ, կաթոլիկ եկեղեցին չկարողացավ դիմագրավել Ռեֆորմացիային: Պապականությունն աստիճանաբար կորցրեց իր հզորությունը, իսկ բողոքականությունը տարածվեց բազմաթիվ երկրներում:

Նիդերլանդական հեղափոխությունը
Հյուսիսային ծովի ափին գտնվող Նիդերլանդներ կոչվող երկիրը բաղկացած էր 17 գավառներից: XVI դարում այն Իսպանիայի կազմում էր: Ռեֆորմացիայի, հատկապես կալվինական, գաղափարները լայն տարածում գտան նաև Նիդերլանդներում:Զգուշանալով, որ Ռեֆորմացիան կարող է վերածվել հակաիսպանական պայքարի, Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ II–ը Նիդերլանդներում հիմնեց ինկվիզիցիայի դատարան և խստացրեց օրենքները: Սակայն
դա չփոխեց իրավիճակը: Նիդերլանդներում Ռեֆորմացիայի շարժումը վերաճեց ազգային–ազատագրական պատերազմի։Ազատագրական պատերազմը սկսվեց 1566 թ. ապստամբությամբ: Կալվինականները չէին ընդունում սրբապատկերների պաշտամունքը: Նրանք հարձակվեցին կաթոլիկ եկեղեցիների ու վանքերի վրա, ոչնչացրին սրբապատկերներն ու մասունքները, բռնագրավեցին եկեղեցական գույքը: Ավերվեց շուրջ 5500 եկեղեցի ու վանք:
Սակայն ապստամբները շուտով պառակտվեցին: Հարավի գավառները շարունակեցին ճանաչել Իսպանիայի գերիշխանությունը, և Նիդերլանդների հարավային մասը մնաց Իսպանիայի կազմում: Հյուսիսային յոթ գավառները միավորվեցին և ստեղծեցին նոր պետություն՝ Նիդերլանդները: Որպես առավել զարգացած գավառ՝ հանրապետության գլուխ կանգնեց Հոլանդիան: Այդ պատճառով Նիդերլանդները հաճախ անվանում են նաև Հոլանդիա:
Ազգային–ազատագրական պայքարն ավարտվեց 1609 թ., երբ Իսպանիան ճանաչեց Նիդերլանդները որպես ինքնուրույն պետություն։ Իսկ 1648 թ. ստորագրված Վեստֆալյան պայմանագրով Իսպանիան վերջնականապես հրաժարվեց Նիդերլանդներից:

պատմել դաս 2
Պատասխանել հարցերին
1. Ի՞նչ էր ինդուլգենցիան և ի՞նչ նպատակի էր ծառայում:
Ինդուլգենցիան մեղքերի թողության վկայագիր էր։ Հռոմի պապի անունից հավատացյալներին վաճառում էին ինդուլգենցիաներ։ Այն գնողն ազատվում էր բոլոր մեղքերից: 
2. Ի՞ նչ է ռեֆորմացիան:

Ռեֆորմացիան Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում կաթոլիկ եկեղեցու
բարեփոխման համար XVI դ. առաջին կեսին սկսված հասարակական–քաղաքական շարժումն է։
3. Ե՞րբ է սկսվել և որքա՞ն է տևել Նիդերլանդական հեղափոխությունը:

Ազատագրական պատերազմը սկսվեց 1566 թ. ապստամբությամբ: Կալվինականները չէին ընդունում սրբապատկերների պաշտամունքը: Ազգային–ազատագրական պայքարն ավարտվեց 1609 թ., երբ Իսպանիան ճանաչեց Նիդերլանդները որպես ինքնուրույն պետություն։ 
4. Ինչո՞վ ավարտվեց այդ պայքարը:

Իսպանիան ճանաչեց Նիդերլանդները որպես ինքնուրույն պետություն։ Իսկ 1648 թ. ստորագրված Վեստֆալյան պայմանագրով Իսպանիան վերջնականապես հրաժարվեց Նիդերլանդներից:

    Պատմություն 8

    Վերածնունդ

    Դաս 1

    ԵԶՐՈՒՅԹՆԵՐ
    Վերածնունդ (ֆրանս.՝ Ռենեսանս) — Հասարակական–քաղաքական և մշակութային շարժում. սկսվել է Իտալիայում XIV դարում:
    Բարձր Վերածնունդ — Վերածննդի զարգացման բարձրակետը. ընդգրկում է
    XV դարի վերջից մինչև XVI դարի կեսերն ընկած ժամանակահատվածը:
    Ուտոպիա — Իդեալական հասարակարգի ստեղծման ուսմունք: Այն սովորաբար
    անիրատեսական է։

    Նոր մշակույթի առաջացման պատմական պայմանները:
    Վերածննդի մշակույթի առաջացումը կապված էր քաղաքների և ապրանքադրամական հարաբերությունների զարգացման հետ։ Քաղաքների հարուստ առևտրականներն ու արհեստավորները իրենց հարստության մի մասը ծախսում էին շքեղ պալատներ, շենքեր կառուցելու, երեխաներին կրթության տալու համար։ Աճեց մի շարք մասնագետների՝ ճարտարապետ, ճարտարագետ, նկարիչ, ուսուցիչ, պահանջարկը։ Մինչև նոր մշակույթի երևան գալը միջնադարի մտածողները առավելապես գրում էին Աստծո մասին, իրենց խնդիրն էին համարում դավանաբանական հարցերի պարզաբանումը։
    Իտալիայի քաղաքների տնտեսական և մշակութային բուռն զարգացումը փոխեց վերաբերմունքը հոգևոր և աշխարհիկ կյանքի հանդեպ: XIV դարից սկսած՝ փորձեր էին արվում վերականգնելու մոռացության մատնված անտիկ մշակույթը և օգտագործելու դրա կարևոր նվաճումները։

    Վերածննդի բովանդակությունը
    Սկիզբ առնող նոր մշակույթի ներկայացուցիչները խոնարհվում էին հունահռոմեական արվեստի և գիտության առջև, այն համարում էին մշակույթի «ոսկեդար»։ Վերածննդի գործիչներն ուսումնասիրում էին ոչ միայն Սուրբ Գիրքը, այլև անտիկ հեղինակներին, որոնց ուշադրության կենտրոնում հիմնականում մարդն էր։ Դասական լատիներենը դարձավ պաշտոնական հաղորդակցության ու գիտության լեզու: Վերածննդի ներկայացուցիչները սկսեցին հետաքրքրություն դրսևորել մարդու և նրա երկրային կյանքի նկատմամբ։ Մարդը դարձավ նոր մշակույթի ուսումնասիրման և ճանաչողության առանցքը։ Այդ պատճառով Վերածննդի գործիչներին սկսեցին անվանել հումանիստներ: Հումանիստներն իրենց հիմնական նպատակը համարում էին մարդուն ճանաչելը։ Նրանց կարծիքով մարդն ունի արժանապատվություն, անհատական արժեք և ամեն ինչի հասնելու ունակություն: XV դ. հումանիզմը վերածվեց մշակութային շարժման, քանի որ հումանիստներն իրենց գաղափարները տարածում էին հասարակության տարբեր խավերում։ Այսպես սկսեցին վերածնվել անտիկ հասարակության բազմաթիվ արժեքներ։ Ահա թե ինչու XIV–XVII ­դդ. առաջին կեսն ընկած ժամանակաշրջանը ստացավ Վերածնունդ (Ռենեսանս) անվանումը:

    Առաջադրանք 1

    Սովորել դասը և պատասխանել հարցերին
    1. Ի՞նչ է նշանակում Վերածնունդ:
    Վերածնունդ նշանակում է հասարակական–քաղաքական և մշակութային շարժում, այն սկսվել է Իտալիայում XIV դարում:
    2. Ովքե՞ր էին հումանիստները:

    Վերածննդի գործիչներին անվանում էին հումանիստներ։

      Պատմություն 8

      «Հայտնի ծովագնացը և նրա դերը պատմության մեջ»

      Նավապետ Ջեյմս Կուկ, բրիտանացի հետազոտող, ծովագնաց, քարտեզագիր և արքունի նավատորմի նավապետ։ Կուկը կազմել է Նյուֆաունդլենդի քարտեզը նախքան Խաղաղ օվկիանոսում երեք ճանապարհորդություն է կատարել։ Այս ճանապարհորդությունների ընթացքում նա առաջին անգամ հետազոտել է Ավստրալիայի արևելյան ափերը և Հավայան կղզիները։

      Կուկը պատանեկության տարիներին միացել է բրիտանական առևտրական նավատորմին, իսկ 1755 թվականին՝ արքունի նավատորմին։ Նա մասնակցել է Յոթնամյա պատերազմին և հետագայում հետազոտել ու քարտեզագրել է Սուրբ Լավրենտիոս գետը Քվեբեկի պաշարման ժամանակ։ Սրա շնորհիվ Կուկը կարողանում է գրավել Բրիտանական նավատորմի հրամանատարության և Թագավորական ընկերության ուշադրությունը։ Սա տեղի ունեցավ ինչպես Կուկի գործունեության, այնպես էլ բրիտանական ծովային հետազոտությունների վճռական պահին։ Նա 1766 թվականին դարձավ «Ինդեվըր» նավի նավապետ խաղաղօվկիանոսյան 3 ճանապարհորդությունների ժամանակ։

      Այս երեք ճանապարհորդությունների ընթացքում Կուկը նավարկեց հազարավոր մղոններ Երկրագնդի 
      չբացահայտված տարածքներում։ Մանրամասն քարտեզագրեց Նոր Զելանդիայից Հավայան կղզիներ ընկած տարածքները մի մասշտաբով, որը նախկինում չէր կիրառվել։ Իր ճանապարհորդությունների ընթացքում հետազոտեց և եվրոպական քարտեզներում առաջին անգամ գրանցեց մի շարք կղզիներ և ծովափնյա շրջաններ։ Նավապետ Կուկը այս ճանապարհորդությունների ընթացքում դրսևորեց հետազոտության և քարտեզագրության իր գերազանց ունակությունները, ծովագնացության արվեստը, քաջությունն ու դժվարին պայմաններում առաջնորդ լինելու կարողությունը։

      Կուկը 1779 թվականին իր երրորդ ճանապարհորդության ընթացքում հարձակման է ենթարկվել և սպանվել, երբ փորձում էր առևանգել Կալանիոպուին՝ Հավայան ղեկավարին, որպեսզի հետ պահանջեր իր գողացված առագաստանավերից մեկը։ Նա թողել է հարուստ աշխարհագրական գիտելիքների և գիտական ժառանգություն, որը իր ազդեցությունն էր ունենալու նրան հաջորդողների վրա 20-րդ դարում։ Ջեյմս Կուկի հիշատակին նվիրված բազմաթիվ հուշարձաններ կան ամբողջ աշխարհում։

      Պատմություն 8

      Հոկտեմբեր ամսվա պատմության ամփոփում

      Յուրաքանչյուր առաջադրանքի ներքև տեղադրել ձեր բլոգում կատարված առաջադրանքի հղումը:
      Առաջադրանք 8-րդ դաս., սեպտեմբերի 30-ից հոկտեմբերի 4-ը 
      Իմ կատարածը՝ Սեպտեմբեր ամսվա պատմության ամփոփում

      Առաջադրանք 2 Հայոց պատմություն/էջ 24-28 պատմել, էջ 29 գրավոր/


      Հոկտեմբեր 7-11, 8-րդ դասարան

      Իմ կատարաքը՝ Պատմություն հոկտեմբեր 7-11

      Հոկտեմբերի 14-18,8-րդ դասարան

      Իմ կատարածը՝ Կիլիկյան Հայաստանը 13-14-րդ դարերում

      8-րդ դասարան առաջադրանքներ,հոկ․ 28-1 նոյ․

      Իմ կատարածը՝ Համաշխարհային պատմություն 10/29/2024

      Պատմություն 8

      Համաշխարհային պատմություն 10/29/2024

      Դաս 1
      ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ՄԵԾ ՀԱՅՏՆԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
      Եվրոպայի տնտեսությունը նոր ժամանակների շեմին։
      Նոր ժամանակների շեմին՝ XV–XVI դարերում, Եվրոպայի տնտեսական կյանքում տեղի ունեցան կարևոր փոփոխություններ։ Հին՝ ավատատիրական հասարակության ներսում սկիզբ առան նոր՝ արդյունաբերական հասարակությանը բնորոշ գործընթացներ։ Դրանք ամենից առաջ կապված էին արտադրության կազմակերպման և ֆինանսավորման հետ։ Արտադրության մեջ սկսեցին ավելի շատ ներդնել նոր տեխնիկա։ Դա հատկապես ակնառու էր լեռնահանքային արդյունաբերության, մետաղագործության, նավաշինության, զինագործության և գրատպության մեջ։ Ավելանում էր բնակչության թիվը, մեծանում էր տարատեսակ ապրանքների պահանջարկը։ Մանուֆակտուրաների քանակը սկսեց կտրուկ աճել։ Դրանք ավելի շատ ապրանքներ էին արտադրում, քան արհեստանոցները։ Այստեղ օգտագործում էին պարզագույն մեխանիզմներ՝ ջրանիվը, ճախարակը, ջուլհակի հաստոցը և այլն։ Գյուղատնտեսությունը շարունակում էր մնալ
      տնտեսության առաջատար ճյուղը։ Այս ոլորտում ընդգրկված էր բնակչության մոտ 90 %–ը։ Երկրագործության մեջ եռադաշտային համակարգը դարձավ տիրապետող։ Մարդիկ սկսեցին գյուղատնտեսական գործիքները կատարելագործել, հողը պարարտացնել և նոր մշակաբույսեր ներդնել։ Ավելացան մշակովի հողատարածքները, զարգացավ ոռոգման համակարգը։Աշխարհում գյուղատնտեսությունն ամենից արագ սկսեց զարգանալ Անգլիայում։ Գյուղական բնակավայրերում ևս ստեղծվեցին մանուֆակտուրաներ, որոնց հիմնական մասը արտադրում էր գործվածքեղեն։ Գյուղատնտեսության զարգացումը պայմանավորված էր նաև մեծ քաղաքների թվաքանակի ավելացմամբ։ Դրանք գյուղատնտեսական մթերքների խոշոր սպառողներն էին։
      Մանուֆակտուրային արտադրություն կազմակերպելու համար անհրաժեշտ էին դրամական զգալի միջոցներ։ Այդպիսիք ունեին առևտրականները. այն կոչվում էր առևտրային կապիտալ։ Առևտրականներն իրենց կապիտալի մի մասը ներդնում էին մանուֆակտուրային արտադրություն կազմակերպելու և գյուղատնտեսության մեջ։
      Ապրանքային արտադրության աճը նպաստում էր ներքին և արտաքին առևտրի զարգացմանն ու տարածական-աշխարհագրական ընդլայնմանը։Այսպես՝ աստիճանաբար միջնադարյան տնտեսական համակարգից անցում էր կատարվում նոր՝արդյունաբերական կամ կապիտալիստական տնտեսական համակարգին։

      Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների նախադրյալները:
      Հին ժամանակներից սկսած՝ Եվրոպայի երկրները Հնդկաստանի և Չինաստանի հետ առևտուրն իրականացնում էին ցամաքային ճանապարհներով: Թուրքերի զավթողական քաղաքականության պատճառով ուշ միջնադարում Եվրոպայից դեպի Արևելք տանող ճանապարհները դարձել էին վտանգավոր, ավելին՝ դրանց մեծ մասը փակվել էր։ Եվրոպացիները սկսեցին որոնել Արևելք հասնելու ծովային ուղիներ, որի ընթացքում հայտնաբերեցին նոր աշխարհամասեր ու երկրներ:

      Իսկ որո՞նք էին աշխարհագրական հայտնագործությունների նախադրյալները։
      Ապրանքային արտադրության աճը անհրաժեշտություն առաջացրեց գտնելու նոր շուկաներ ապրանքներն իրացնելու համար:
      Անշեղորեն մեծանում էր ոսկու, արծաթի և
      թանկարժեք քարերի պահանջարկը. դրանքև՛ առևտրի, և՛ հարստություն կուտակելու միջոց էին:
      Հարստանալու տենչը և հատկապես «ոսկու անհագ ծարավը» եվրոպացիներին մղում էր դեպի Արևելք, մասնավորապես Հնդկաստան, որի անսահման հարստությունների մասին առասպելներ էին պատմում։
      Զարգացավ գիտությունը. հաստատվել էր Երկրի գնդաձևության մասին գաղափարը, և իրատեսական էր դարձել Եվրոպայից դեպի արևմուտք նավարկելով Հնդկաստան հասնելը։
      Կատարելագործվել էին ծովային քարտեզներն ու կողմնացույցը, կառուցվել հարմարավետ առագաստանավեր. դրանց շնորհիվ հնարավոր էր իրագործել երկարատև նավարկություններ: Այս նախադրյալները հնարավորություն տվեցին եվրոպացիներին հայտնագործելու ծովային նոր ուղիներ:

      ԵԶՐՈՒՅԹՆԵՐ
      Եռադաշտային համակարգ — Մշակովի հողտարածքը բաժանվում էր երեք
      մասի՝ գարնանացան, աշնանացան և հանգստացող։ Դրանք օգտագործում էին հերթագայությամբ, որի շնորհիվ վերականգնվում էր հողատարածքների բերքատվությունը։
      Առևտրային կապիտալ — Առևտրականների կուտակած դրամագլուխ. այն
      ներդնում էին ամենից առաջ ապրանքների առքուվաճառքի, ինչպես նաև
      դրանց արտադրության մեջ։
      Ապրանքային արտադրություն — Արտադրության ձև, որի արտադրանքը (ապրանքներ) նախատեսված է շուկայում վաճառելու համար։
      Գաղութ — Որևէ տերության իշխանության ներքո գտնվող երկիր կամ տարածաշրջան, որը զրկված էր ինքնուրույն տնտեսական, քաղաքական, հասարակական զարգացման հնարավորությունից։ Մայր երկրի (մետրոպոլիա)տնտեսական կցորդն էր և շահագործվում էր նրա կողմից։

      Առաջադրանք 1
      > Նախորդ դասարանից քո սովորածը վերհիշելով՝ գրի՛ր թե ի՞նչ է մանուֆակտուրան (կարող ես օգտվել համացանցից)։
      Մանուֆակտուրա անվանում են աշխատողների ձեռքի աշխատանքի և առանձին արտադրական գործընթացների աշխատանքի բաժանման վրա հիմնված ձեռնարկությունը։
      > Ի՞նչ է եռադաշտային համակարգը

      Եռադաշտային համակարգը դա մշակովի հողտարածքի բաժանված էր երեք մասերն են։ Դրանք օգտագործում էին հերթագայությամբ, որի շնորհիվ վերականգնվում էր հողատարածքների բերքատվությունը։
      > Նախորդ դասարանից քո սովորածը վերհիշի՛ր թե ի՞նչ է ավատատիրություն։

      Ավատատիրությունը միջնադարյան հասարակություն է, որի հիմքում ընկած էր մասնավոր սեփականությունը, այսինքն կալվածքատիրական հողատիրությունը:

      Պատմություն 8

      Կիլիկյան Հայաստանը 13-14-րդ դարերում

      Հայոց պատմություն/էջ 35-37 պատմել,/ էջ 38 գրավոր/

      ա. Ներկայացրո՛ւ: Ո՞վքեր էին Լևոն I-ի մահվանից հետո հավակնում Կիլիկյան թագավորության գահին: Ինչպե՞ս լուծվեց գահաժառանգության հարցը:
      Լևոն I արքան մահացավ 1219 թվականի մայիսին՝ թագաժառանգի իրավունքները փոխանցելով իր դուստր Զաբելին: Վերջինիս անչափահասության պատճառով նշանակվեց խնամակալ: Շուտով խնամակալի պաշտոնն իր ձեռքը վերցրեց Կոստանդին Գունդստաբլը: Հաջորդ տարիների ընթացքում Կոստանդինը վճռորոշ դեր խաղաց քաղաքական դաշտի ձևավորման գործում:
      բ. Բացատրիր: Ինչո՞վ էր պայմանավորված հայ–մոնղոլական դաշինքի կնքումը:

      Դաշինքը կնքվեց 1254 թ․ աշնանը Հեթում արքայի և Մանգու մեծ խանի միջև: Ըստ պայմանագրի` կողմերը պայմանավորվում էին օգնել միմյանց պատերազմի ժամանակ: Հայ վաճառականներին իրավունք էր վերապահվում արտոնյալ և ազատ առևտուր կատարել մոնղոլական պետության սահմաններում: Հայաստանում Հայոց եկեղեցին ազատվում էր բոլոր տեսակի հարկերից:
      գ. Հիմնավորիր: Ինչո՞ւ 1307 թ. Սսի ժողովը որոշեց ընդունել Կաթոլիկ եկեղեցուն միանալու՝ Հռոմի Պապի առաջարկը:


      Առաջադրանք 1
      1. Նայելով քարտեզին նշի՛ր Կիլիկյան Հայաստանի խոշոր նավահանգիստները, որոնք մեծ նշանակություն ունեին միջազգային առևտրում։

      Այաս, Կոռիկոս, Պալլորում, Կյուդնոս, Կանդելորուս։
      2. Ինչպե՞ս լուծվեց Լևոն 1-ի մահվանից հետո գահաժառանգության հարցը։

      Արքունական խորհուրդը Զաբելին ամուսնացրեց Կոստանդին Գունդստաբլի որդու՝ Հեթումի հետ։ Զաբելն ու Հեթումը թագադրվեցին 1226 թ․՝ միավորելով Ռուբինյան և Հեթումյան տոհմերը

      Առաջադրանք 2
      Կիլիկյան Հայաստանի պետական կարգը և սոցիալ-տնտեսական կյանքը
      Հայոց պատմություն/էջ 39-42 պատմել,/ էջ 43 գրավոր

      ա. Ներկայացրու: Ի՞նչ առանձնահատկություն ունեին Կիլիկյան Հայաստանի սոցիալ–տնտեսական կառույցները: Ինչպիսի՞ փոփոխությունների ենթարկվեցին արքունիքին կից գործակալությունները:
      բ. Ընդհանրացրո՛ւ: Ինչո՞վ էր պայմանավորված տարանցիկ առևտրում Կիլիկյան Հայաստանի դերը:

      Տարանցիկ առևտրում Կիլիկյան Հայաստանը ուներ միջնորդի դեր որ պայմանավորված էր իր աշխարհագրական դերով։
      գ. Բացատրիր: Ինչպե՞ս էին կարգավորվում արքայի և արքունի գործակալների հարաբերությունները:

      Արքայի և արքունի գործակների հարաբերությունները կարգավորվում էին հատուկ կանոնադրությամբ, որը ներկայացված էր Հեթում I-ի եղբայր Սմբատ Գունդստաբլն իր «Դատաստանագրքում»։

      1. Համացանցից գտի՛ր տեղեկություն Կիլիկյան մանրանկարչության, Թորոս Ռոսլինի, Սարգիս Պիծակի մասին։
      Հայկական մանրանկարչության դպրոցներից մեկը, որ կազմավորվել է 12-րդ դարում, Կիլիկիայի հայկական պետությունում և գոյատևել է մինչև 1380-ական թվականները։ Հայ ժողովրդի պատմության այդ շրջանը նշանավորվել է համազգային մշակույթի վերելքով։ Դրա լավագույն վկայություններից է գրքի գեղարվեստական ձևավորումը։ 12-րդ դարի առաջին կեսից մինչև 1350-ական թվականներին Դրազարկի, Սկևռայի, Ակների, Դռների, Բարձրբերդի և հատկապես Հռոմկլայի գրչատներում աշխատել են տաղանդավոր նկարիչներ Գրիգոր Մլիճեցին, Կոստանդինը, Վարդանը, Կիրակոսը, Հովհաննեսը, Թորոս Ռոսլինը, Գրիգոր Պիծակը, Սարգիս Պիծակը և ուրիշներ։ Բազմաթիվ են նաև բարձրարվեստ մանրանկարներով զարդարված ձեռագրերը, որոնց ծաղկողների անունները մեզ չեն հասել։

      Պատմություն 8

      Պատմություն հոկտեմբեր 7-11

      Առաջադրանք 1
      Հայոց պատմություն/էջ 30-33 պատմել,/ էջ 34 գրավոր(հիմնական գաղափար)
      ա. Ներկայացրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ տեղի ունեցան Մլեհի կառավարման տարիներին: Ըստ քեզ` փոփոխություններից որն էր առավել նշանակալի, ինչո՞ւ:
      Մլեհը իր կառավարման տարիների ժամանակ մեծ ջանքեր գործադրեց, որպեսզի Կիլիկյան կախվածություն չունենա Բյուզանդական կայսրությունից։ 1173թ․ Մլեհը կարողացել էր բյուզանդացիներից գրավել Դաշտային Կիլիկյայի մեծ մասը, այդպիսով նրա հսկողության տակ անցան առևտրական կարևոր ճանապարհներ։
      բ. Վերլուծի՛ր: Ինչպե՞ս փոխվեց Կիլիկյան Հայաստանի քաղաքական դիրքը 1187 թ. Երուսաղեմի գրավումից հետո:

      1187 թ. Երուսաղեմի գրավումը Եգիպտոսի և Սիրիայի սուլթան Սալահ ադ-Դինի կողմից հանգեցրեց Երրորդ խաչակրաց արշավանքին: Այս իրադարձությունը բարձրացրեց Կիլիկիայի ռազմավարական նշանակությունը:
      գ. Գնահատիր: Ի՞նչ միջոցներ ձեռնարկեց Լևոն Ռուբինյանը թագ ձեռք բերելու համար:

      Նա կապեր հաստատեց Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Ֆրիդրիխ Շիկամորուսի հետ, որը խաչակիրների առաջնորդներից մեկն էր: Լևոնը խոստացավ օգնել խաչակիրներին, իսկ Շիկամորուսն իր հերթին խոստացավ նրան թագ պարգևել և ճանաչել Կիլիկիայի հայոց թագավոր: Լևոն II–ի թագադրման հարցը միառժամանակ հետաձգվեց, քանի որ Ֆրիդրիխ Շիկամորուսը արշավանքի ժամանակ խեղդվեց Կիլիկիայի գետերից մեկում։

      Առաջադրանք 2
      Հայոց պատմություն/էջ 35-37 պատմել/, էջ 38 գրավոր(հիմնական գաղափար)
      ա. Ներկայացրո՛ւ: Ո՞վքեր էին Լևոն I-ի մահվանից հետո հավակնում Կիլիկյան թագավորության գահին: Ինչպե՞ս լուծվեց գահաժառանգության հարցը:
      Լևոն I արքան մահացավ 1219 թվականի մայիսին՝ թագաժառանգի իրավունքները փոխանցելով իր դուստր Զաբելին: Վերջինիս անչափահասության պատճառով նշանակվեց խնամակալ: Շուտով խնամակալի պաշտոնն իր ձեռքը վերցրեց Կոստանդին Գունդստաբլը: Հաջորդ տարիների ընթացքում Կոստանդինը վճռորոշ դեր խաղաց քաղաքական դաշտի ձևավորման գործում:
      բ. Բացատրիր: Ինչո՞վ էր պայմանավորված հայ–մոնղոլական դաշինքի կնքումը:

      Դաշինքը կնքվեց 1254 թ․ աշնանը Հեթում արքայի և Մանգու մեծ խանի միջև: Ըստ պայմանագրի` կողմերը պայմանավորվում էին օգնել միմյանց պատերազմի ժամանակ: Հայ վաճառականներին իրավունք էր վերապահվում արտոնյալ և ազատ առևտուր կատարել մոնղոլական պետության սահմաններում: Հայաստանում Հայոց եկեղեցին ազատվում էր բոլոր տեսակի հարկերից:
      գ. Հիմնավորիր: Ինչո՞ւ 1307 թ. Սսի ժողովը որոշեց ընդունել Կաթոլիկ եկեղեցուն միանալու՝ Հռոմի Պապի առաջարկը:

      Պատմություն 8

      Սեպտեմբեր ամսվա պատմության ամփոփում

      Յուրաքանչյուր առաջադրանքի ներքևում տեղադրել բլոգում կատարված առաջադրանքի հղումը:

      Անհատական նախագիծ
      Նախագծային ուսուցման շաբաթ սեպտեմբերի 2-6

      Իմ կատարածը՝ Իմ մասին

      Սեպտեմբերի 9-13-ը, առաջադրանք, 8րդ դասարան

      Իմ կատարածը՝ Սեպտեմբերի 9-13, պատմություն

      Սեպտեմբերի 16-20ը, առաջադրանք, 8րդ դասարան

      Իմ կատարածը՝ Իրադրությունը տարածաշրջանում՝ Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից հետո

      Սեպտեմբերի 23-27, առաջադրանք 8րդ դասարան

      Իմ կատարածը՝ Հայաստանը քաղաքակրթական նոր մարտահրավերների առջև, մոնղոլական արշավանքները


      Առաջադրանք 2
      Հայոց պատմություն/էջ 24-28 պատմել, էջ 29 գրավոր/

      Պատմություն 8

      Հայաստանը քաղաքակրթական նոր մարտահրավերների առջև, մոնղոլական արշավանքները

      Դարեր շարունակ մոնղոլ-թաթարական ցեղերն ապրում էին Չինաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող ընդարձակ տափաստաններում, որտեղ քոչվորական կենսակերպ էին վարում: Իր մերձավորների և զինակիցների օգնությամբ նա կարողացավ ստեղծել կարգապահ բանակ, որով ընդարձակեց իր ստեղծած պատմությանը XIII դ. հայտնի ամենամեծ ցամաքային կայսրությունը:
      Չինգիզ Խանը հակառակորդների դեմ օգտագործում էր դաժան մարտավարություն: Նրա զորքերն անխնա կոտորում էին մարդկանց, այրում էին քաղաքները, ավերում գյուղերը, ամայացնում շրջապատը, եթե հակառակորդը կամավոր չէր հանձնվում:

      Մոնղոլական արշավանքներն ու Հայաստանը։
      Հյուսիսային Չինաստանը գրավելուց հետո Չինգիզ խանը զորքերը շրջեց դեպի արևմուտք։ Մոնղոլական բանակը մտավ Պարսկաստան և գրավեց Կասպից ծովին
      հարող տարածքները։ Թալանելով Հայաստանն ու Աղվանքը՝ մոնղոլները շարժվեցին Վրաստանի մայրաքաղաք Տփղիսի (Թբիլիսիի) ուղղությամբ։ Նրանց դեմ դուրս եկան
      վրաց-հայկական միացյալ զորքերը՝ Վրաստանի թագավոր Գեորգի Լաշայի և ամիրսպասալար Իվանե Զաքարյանի գլխավորությամբ։ Վճռական ճակատամարտում վրացհայկական միացյալ ուժերը պարտություն կրեցին։ Չնայած իրենց հաջողությանը՝ մոնղոլները Կովկասյան լեռներով անցան հյուսիս՝ բավարարվելով թալանով։
      Դեպի Հայաստան մոնղոլական հիմ­նական արշավանքը տեղի ունեցավ 1236 թ.։ Մոնղոլական զորքերը բաժանվեցին մի քանի զորախմբերի՝ հարձակման անցնելով տարբեր ուղղություններով։ Երկարատև պաշարումից հետո մոնղոլները գրավեցին և թալանեցին Դվինը, Անին, Կարսը, Կարինը, Վանն ու այլ քաղաքներ։ 1244 թ. մոնղոլներն ավարտին հասցրին ամբողջ Հայաստանի նվաճումը։ Բազմաթիվ հայ իշխաններ և ազնվականներ, գիտակցելով մոնղոլների ռազմական հզորությունը և ձգտելով խուսափել կործանումից, ենթարկվեցին մոնղոլական իշխանությանը։

      Սոցիալ-տնտեսական կյանքը Հայաստանում մոնղոլական տիրապետության ժամանակ։
      Մոնղոլները, զբաղված լինելով նվաճում­ներով ու կողոպուտով, սկզբնապես չէին միջամտում նվաճված երկրների ներքին կառավարմանը։ Աստիճանաբար նվազեց տեղական կառավարիչների ինքնավարությունը: Հայաստանի վիճակն էլ ավելի բարդացավ, երբ մոնղոլներն անցան հարկային ծանր քաղաքականության, որն ուղեկցվում էր կամայականություններով և բռնություններով։ Հարկային քաղաքականությունն ավելի կազմակերպված բնույթ ստացավ, երբ ստեղծվեց մոնղոլա-պարսկական պետությունը՝ Իլխանությունը։ Դրա կազմում ներառված էր նաև Հայաստանը։

      Պայքար մոնղոլ զավթիչների դեմ։
      Ի վերջո ծանր հարկերն ու հեռավոր երկրներում զինվորական ծառայության ծանր բեռը ապստամբության պատճառ դարձան։ Հայ և վրաց միացյալ ուժերն ապստամբելով փորձում էին թոթափել մոնղոլական գերիշխանությունը։ Ապստամբությունը ի վերջո ճնշվեց: Մոնղոլական տիրապետությունը տարածաշրջանում պահպանվեց մինչև Իլխանության աստիճանական անկումը։ Նոր ապստամբություններն ու ազատագրական շարժում­ները կանխելու համար մոնղոլները հետևողականորեն թուլացնում էին հայ իշխանական տները։

      Հայաստանը XIV դարում։

      Տարածաշրջանում մոնղոլների տիրապետությունը, մասնավորապես ծանր հարկերի սահմանումը, տնտեսական անկման հանգեցրեց։ Այդ համընկավ քրիստոնյաների նկատմամբ դրսևորվող կրոնական անհանդուրժողականության նկատելի աճի հետ: Հակաքրիստոնեական հալածանքները սկսվեցին Ղազան խանի կողմից իսլամը Իլխանության պետական կրոն հռչակելուց հետո։ Ղազան խանի մահվանից հետո Իլխանությունը գահակալական պատերազմ­ների և ցնցում­ների շրջան մտավ, ինչի
      հետևանքով այն թուլացավ և ի վերջո փլուզվեց։ Այս խառնաշփոթ իրավիճակից օգտվեցին թյուրքմենական ցեղախմբերը, որոնք դեռևս սելջուկների արշավանքների ժամանակ էին Հայաստան տեղափոխվել։ Այդ ամենի հետևանքով Հայաստանի թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական, թե՛ մշակութային կյանքն ավելի մեծ հետընթաց ապրեց։