122. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բառերի եզակի կամ հոգնակի ձևերով՝դրանց հետ համաձայնեցնելով ընդգծված բայերը:
Խոնավ, ծովի բույրով հագեցած օդը վանեց խառնիխուռն մտքերը: (օդ)
Լույսն ու ջերմությունը մարդիկ արևից են ստանում: (ջերմություն)
Երեկոյան բոլոր հիվանդների ջերմությունը բարձրացավ: (ջերմություն)
Փոշին ծածկեց ամբողջ քադաքր: (փոշի)
Հիմա լվացքը տարբեր փոշիներով են անում: (փոշի)
Եթե սննդի հարցը լուծվի, կարելի է այստեղ մի երկուշաբաթ ապրել: (սնունդ)

123. Տրված հավաքական գոյականներից յուրաքանչյուրով երկու նախադասություն կազմի՛ր դրանք դնելով եզակի և հոգնակի թվերով:
Ամբոխ
1. Ամբոխում ընկերուհուս կորցրեցի։
2. Ամբոխներում ես հաճախ մոլորվում եմ։

ոհմակ
1. Ոհմակում կար մի տարբերվող գայլ։
2. Կյանքումս ոհմակներ չեմ տեսել։

անտառ
1․ Անտառներում ոչ մի անգամ չեմ տեսել վայրի կենդանիներ։
2. Մեր քաղաքի կողքի անտառը այրվեց։

դասարան
1. Դասարանում ընդհամենը երկու աշակերտ էր նստած։
2. Մեր դպրոցի դասարաններում այս տարի շատ նորեկներ են եկել։

124. Բացատրի´ր, թե ինչի՛ հիման վրա են խմբավորված գոյականները:
Ա. Երեխա, կատակ, ընկեր, դաշտ, այգի, ուղղություն:
Բ. Երեխայի(ն), կատակից, ընկերոջ(ը), դաշտով, այգում, ուղղությամբ
Ա խմբում բառերը գրված են ուղիղ ձևով, իսկ Բ խմբում՝ հոլովված։

125. Տրված բառերի տրական հոլովը կազմի՛ր, ընդգծի՛ր վերջավորությունները և բացատրի´ր Ա  և Բ խմբերի բառերի տրական հոլովաձևերի տարբերությունը:
Ա. Պատուհան, մարդ, գարուն, գիշեր, կին:
Բ. Տուն, շուն, գեղեցկություն, հայր, մայր, եղբայր:
Ա Պատուհան-պատուհանի(ն), մարդ-մարդու(ն), գարուն-գարնան(ը), գիշեր-գիշերվա(ն), կին-կնոջ(ը)
Բ. Տուն-տան(ը), շուն-շան(ը), գեղեցկություն-գեղեցկության(ը), հայր-հոր(ը), մայր-մոր(ը), եղբայր-եղբոր(ը)
126. Բառակապակցություններ կազմի՛ր` հարցական դերանունները փոխարինելով տրված գոյականներով և դերբայներով:
Աշխատանք, խաղ, ուսում, հանգիստ, գործել, խաղալ, սովորել, հանգստանալ:
Ինչի՞ հնարավորություն ունենալ:
Աշխատանքի հնարավորություն ունենալ։
Խաղի հնարավորություն ունենալ։
Ուսման հնարավորություն ունենալ։
Հանգստի հնարավորություն ունենալ։
Գործման հնարավորություն ունենալ։
Խաղալու հնարավորություն ունենալ։
Սովորելու հնարավորություն ունենալ։
Հանգստանալու հնարավորություն ունենալ
։
Ինչի՞ հնարավորություն ընձեռել (տալ):
Աշխատանքի հնարավորություն ընձեռել։
Խաղի հնարավորություն ընձեռել։
Ուսման հնարավորություն ընձեռել։
Հանգստի հնարավորություն ընձեռել։
Գործման հնարավորություն ընձեռել։
Խաղալու հնարավորություն ընձեռել։
Սովորելու հնարավորություն ընձեռել։
Հանգստանալու հնարավորություն ընձեռել։

Ինչի՞ նպատակ ունենալ:
Աշխատանքի նպատակ։
Խաղի նպատակ։
Ուսման նպատակ։
Հանգստի նպատակ։
Գործման նպատակ։
Խաղալու նպատակ։
Սովորելու նպատակ։
Հանգստանալու նպատակ։

1. Պարզ նախադասությունները փակագծում գրված շաղկապով կամ դերանունով միացրո՛ւ, դարձրո՛ւ բարդ նախադասություն (անհրաժեշտության դեպքում դրանցում որոշ փոփոխություննե՛ր արա):
Մի թռչունը չի կարող Եգիպտոս չվել, քանի որ Եգիպտոսի տեղը չգիտի։ (որովհետև կամ քանի որ)
Ամեն գարնան երկու հակառակորդների հանդիպումը դառնում էր ավելի վտանգավոր, որովեհտև ձմռան պարապությունից ավելի ուժ ու եռանդ ստացած՝ նրանք ավելի կատաղի էին դառնում։ (որովհետև կամ քանի որ) Առակագիր Եզոպոսը մի անգամ մտավ նավաշինարան, որտեղ նավաշինարարներն սկսեցին նրան ծաղրել ու բարկացնել։ (որտեղ) Պատանին գնաց մի ալևոր մարդու մոտ, որ նրան հարցներ ճանապարհի մասին։(որպեսզի, որ)
Նավազը որդուն ուղարկեց ուսումնարան, որպեսզի քերականություն սովորիր: (որ, որպեսզի)

2. Պարզ նախադասությունները փակագծում գրված շաղկապով կամ դերանունով միացրո՛ւ, դարձրո՛ւ բարդ նախադասություն (անհրաժեշտության դեպքում դրանցում որոշ փոփոխություննե՛ր արա):
Երբ որսորդներն իրենց շների հետ հայտնվեցին, վախկոտ նապաստակն իր համար թռչկոտում էր անտառի բացատում:
Հենց որ աղվեսը ուզում էր խախտել պայմանն ու դուրս թռչել, այծը նախատեց նրան:
Քանի դեռ կարապները չէին ուզում ապրել մարդկանց մոտ ու երգել նրանց համար, ծիծեռնակները ծաղրում էին նրանց:
Մեղուները չէին ուզում իրենց մեղրը մարդկանց տալ, ուստի նրանք որոշեցին խայթոցով վնասել մեղրը տանողներին:
Չնայած ծովի ջուրը չի խմվում, բայց ծովին հասնելը փրկություն էր թվում:
Չնայած նա ձեռքը մեկնեց անկարգին բռնելու, բայց մտքինը նրան պատժելը չէր:

3․ Զույգ նախադասությունները փակագծում գրված շաղկապով կամ միացրո՛ւ՝ քանի ձևով կարող ես:
Օրինակ`
Դու ամբողջ աշխարհում շրջած կլինես: Դու կվերադառնաս (երբ)
— Երբ ամբողջ աշխարհում շրջած կլինես, կվերադառնաս: Դու, երբ ամբողջ աշխարհում շրջած կլինես, կվերադառնաս:
Կվերադառնաս, երբ ամբողջ աշխարհում շրջած կլինես:
Այդ կղզին կատարյալ դրախտ կարելի է դարձնել, որովհետև հորդաբուխ աղբյուրներ կային այնտեղ (որովհետև)
Անտառում դեռ ոչ մի շշուկ չէր լսվում, չնայած անձրևը արդեն դադարել էր (չնայած)
Եթե բոլորը քեզ նման մտածեին, աշխարհն այդպիսին չէր լինի: (եթե)
Այնտեղ, որտեղ այս քարի կտորը գտել եք, փնտրեցեք կորած ձիու հետքերը։ (որտեղ)

4. Կետերը փոխարինի՛ր հարմար շաղկապով կամ դերանունով:
Լեռնային հովիտներում գիշերը ձյուն է սպասվում, իսկ հովիտներում՝ անձրև:
Աշուն էր, զովաշունչ ու պայծառ աշուն, ինչպես սովորաբար լինում է Արարատյան դաշտում:
Երբ ջրերը ձյան հալոցքից կամ հորդառատ անձրևներից վարարում էին, դաշտում բնական ավազաններ էին գոյանում:
Կարդացի անունս մի ոտանավորի տակ, ու ինձ թվաց, որ իմ այդ ստորագրությունը ոսկե տառերով էր տպված:
Եթե մինն ունես, ապա տասն ես արել:
Այն օրից, երբ գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս:
Հյուրերին առաջնորդեց դեպի տաղավարը, որը գտնվում էր բակի խորքում:
Նա մեծահռչակ զորավար էր, որն երկրների կուսակալ էր:
Քանի որ նույն ուղղությամբ չէին գնում, միմյանց չէին հանդիպում:
Թե՛ հնէաբանը, և թե թանգարանի տնօրենը նոր քննության գաղափարին չընդդիմացան:

 5. Տրված նախադասություններին երկրորդական նախադասություններ ավելացրու՝ դրանք տրվածներին կապելով  երբ, որ, թե, եթե, ինչպես, որովհետև, որպեսզի և այլ շաղկապներով ու շաղկապական բառերով:
Օրինակ`
Մինչև կրակելն աղվեսները փախան:- Մինչև  կրակելն աղվեսները փախան, որովհետև  անզգույշ շարժումից թփերը խշխշացին:
Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում, որովհետև նրանք արդեն ընտելացել են մարդկանց ներկայությանը:
Վայրի անտառի պես էր անտառապահ Պանինը, քանի որ նրա աչքերը կասկածանքով էին լցված:
Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց, որովհետև նա վախեցել էր անծանոթ ձայնից:
Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջև, քանի որ գազանը զգացել էր վտանգը:
Ջուրը բակի ջրհորից բերեք, որովհետև այնտեղ այն ավելի մաքուր է:

6. Ըստ տրված կաղապարների՝  կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:
Թեկուզ……………… , այնուամենայնիվ………..:
Թեպետ………………, սակայն………………….:
Չնայած որ………….., բայց………………………:
Թեև…………………., բայց և այնպես……………:

7. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:
Եթե………………….., ապա……………:
Քանի որ…………….., հետևաբար…….:
Որովհետև………….., ուստի…………..:
Քանզի………………., ուրեմն………….:

106. Փորձի´ր պարզել, թե ընդգծված ածականները ո՛ր խոսքի մասի իմաստով են գործածվել:
Անվերջ սպիտակը հոգնեցրել է, ուրիշ գույների եմ ուզում նայել: — գոյական
Կապույտը կբերեմ, դա քեզ շատ է սազում: — գոյական
Խոսում էր աշխարհի չարից ու բարուց։ — գոյականներ
Ավելի լավին ու կատարյալին է ձգտում: — մակբայ
Մեղավորները կանգնել էին գլխահակ ու ամոթահար: — գոյական
Ամեն ինչ շատ լավ ավարտվեց: — մակբայ
Շատ չար խոսեց, կարծես թե մեղադրում էր բոլորին: — մակբայ
Կանգնել ու մեղավոր ժպտում էր: — մակբայ

107. Փորձի՛ր պարզել, թե ընդգծված մակբայները ո՛ր խոսքի մասի իմաստով են գործածվել:
Արագ վազքից շնչասպառ էր լինում: — ածական
Շուտափույթ որոշումը սխալ դուրս եկավ: — ածական
Դեմառդեմ հանդիպումը շփոթեցրեց նրան: — գոյական
Օրեցօր ուշացումը նոր դժվարություններ է ծնում: — գոյական

108. Ընդգծված բառերը որտե՞ղ են գործածվել որպես կապ, որտե՞ղ` որպես այլ խոսքի մասեր (կապերն ընդգծի՛ր):
Առաջ նա բոլորովին չէր մտածում իր արարքների մասին:
Որոշել էր ծովափ գնալուց առաջ լողալ սովորել:
Մի անգամ էլ հետ նայեց, որ իրենց տունը գտնի արդեն մշուշով ծածկված գյուղում:
Մի հաստ բաճկոն էլ վրայից հագավ, բայց էլի մրսում էր:
Սեղանի վրա թափթփված թղթերի ու գրքերի մեջ մի կաշեկազմ տետր կար:
Վրան խոսել էին քրոջ երեսից:
Երեսից հասկացա, որ բոլորովին էլ գոհ չէ:

109. Պարզի՛ր, թե մեկ և մի բառերը ո´ր դեպքում են գործածվել որպես թվական, որտե՛ղ որպես անորոշ դերանուն:
Յուրաքանչյուր համայնքից մի ներկայացուցիչ էր եկել: թվական
Խորշի լայնությունն ընդամենը մեկ մետր էր: թվական
Մեկը լիներ, որ պատասխան տար կուտակված հարցերին: անորոշ դերանուն
Մի պատմություն էր, որից ոչ մեկը գլուխ չէր հանում: անորոշ դերանուն
Մի մարդ նրա ականջին էր հասցրել, որ նոր արշավախումբ են ուղարկում` կիսատ թողած պեղումները շարունակելու: անորոշ դերանուն
Կյանքում ամեն ինչի հասել էր, բոլոր երազանքներն իրականացել էին, ու հիմա մի ցանկություն ուներ միայն: թվական
Մեկն էլ ասում էր, թե հենց իր նախնին է կառուցել այդ կամուրջը: անորոշ դերանուն

1. Տրված բառերը բաժանի՛ր ըստ խոսքի մասի պատկանելության գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, կապ, շաղկապ, ձայնարկություն, վերաբերական բառեր (յուրաքանչյուրից երեք բառ):
Հարյուր իննսուներեք, թե, դու, անշուշտ, դանդաղ, վրա, թութակ, բոլորը, վա՜յ, մասին, կամաց-կամաց, հավանաբար, մտերմանալ, ոչ մեկը, հովիվ, որպեսզի, արագ, երրորդ, կացին, ա՜խ, դեղին, ընկերանալ, երկար, կարծես, կրկնել, է՜, բացի, որովհետև, հինգական:
Գոյական — թութակ, հովիվ, կացին
Ածական — դեղին, երկար, կամաց-կամաց, դանդաղ, արագ
Թվական — հարյուր իննսուներեք, երրորդ, հինգական
Դերանուն — դու, բոլորը, ոչ մեկը
Բայ — մտերմանալ, ընկերանալ, կրկնել
Մակբայ — անշուշտ, կամաց-կամաց, հավանաբար
Կապ — մասին, բացի
Շաղկապ — թե, վրա, որովհետև, որպեսզի
Ձայնարկություն — վայ, ախ, է
Վերաբերական բառեր — Հավանաբար

2. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր այնպիսի բառերով, որոնք ընդգծված առարկաներին (ենթականերին) ինչ-որ հատկանիշ վերագրեն:
Պարզվեց, որ գաղտագողի մոտեցող մարդը (ինչպիսի՞ն) կասկածամիտ է:
Քաղաքում պտտվող լուրերը (ինչպիսի՞ն) սուտ էին:
Եվրասիա մայրցամաքը (ո՞րն) ամենամեծն  է:
Խորհրդավոր այցելուները (քանի՞սն) հինգն են:
Այդ մրցույթի մասնակիցները (քանի՞սն) տասնհինգն են:
Մեր դպրոցը շրջանում (ո՞րերորդն) առաջինն է:
Մեր արձակուրդը (ի՞նչ է անում) ավարտվում է:
Աշունը (ի՞նչ է արել) ոսկեզօծել  դաշտերը, այգիներն ու անտառները:

3. Նախադասություններ կազմի՛ր` Ա խմբի առարկաներին Բ խմբի հատկանիշները վերագրելով:
Ա. Կղզի, անտառապահ, այգի, թանաք, թռչուն:
Բ. Միակ, խիստ, երրորդ, չորս, մյուս, ամբողջ, չորանալ, հեռանալ:
Կղզին միակն է:
Անտառապահը խսիտ է:
Այգին երրորդն է:
Թանաքը չորանում է:
Թռչունը հեռացավ:
Նա այս տանը միակն է:
Այգիները չորսն են:
Կղզին մյուսն է:
Թանաքը ամբողջն է:

4. Նախադասություններ կազմի՛ր` ճամփորդ բառին տրված ածականները, հարակատար և ենթակայական դերբայները կամ դերանուններն ավելացնելով:
Անծանոթ, գլխիկոր, հոգնած, ծերացած, վերադարձող, հանգստացող, նույն, ուրիշ:

5. Բառակապակցություններ կազմի՛ր` Ա խմբի մակբայներն ավելացնելով Բ խմբի ածականներին ու բայերին:
Ա. Շատ, փոքր-ինչ, համարյա, հազիվ, ներքուստ:
Բ. Դեղին, հանգիստ, մեծ, հուզվել, հանգստանալ, լաց լինել:

6. Տրված բառերի գործիական հոլովի ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:
Հայր, ծաղիկներ, բոլոր, ոչ մեկը, հասնել, հեռանալ:

7. Տրված հարցական դերանունները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ նրա, թե որ խոսքի մասին են վերաբերում:
Ո՞վ, ի՞նչ, ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր, քանի՞, ո՞րերորդ, ինչքա՞ն, որքա՞ն, որչա՞փ, որտե՞ղ, ո՞ւր, ե՞րբ:

8. Փորձի՛ր բացատրել դերբայների նման խմբավորումը:
Ա. Անկատար`ընկնում (եմ), մեծանում (եմ): Վաղակատար` ընկել (եմ), մեծացել (եմ): Ապակատար` ընկնելու (եմ), մեծանալու (եմ): Ժխտական (չեմ) ընկնի, (չեմ) մեծանա:

Բ. Անորոշ` ընկնել, մեծանալ: Համակատար` ընկնելիս, մեծանալիս: Ենթակայական` ընկնող,մեծացող: Հարակատար` ընկած, մեծացած:

9. Խոսքի մասերը խմբավորի՛ր ըստ տրված պահանջի: Դերանունները կարող ես տարբեր խմբերում գրել:
Ա. Առարկա ցույց տվող բառեր:
Բ. Առարկայի հատկանիշ ցույց տվող բառեր:
Գ. Հատկանիշի հատկանիշ ցույց տվող բառեր: Դ. Կապակցական նշանակություն ունեցող բառեր:
Ե. Վերաբերմունք արտահայտող բառեր:

Գոյական
110.Տրված գոյականները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ կազմության:
Մայրցամաք, գոյություն, գետին, ողբերգություն, գազան, նախաճաշ, ցնցում, արտասահման, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ, նավահանգիստ, նավակ, հայրենիք, վերադարձ, մայրաքաղաք, օտարամոլություն:
Պարզ բառեր-գազան, ուժ, զոհ, նավ, ճամփա
Բարդ բառեր-մայրացամաք, նախաճաշ,արտասահման, նավահանգիստ, մայրաքաղաք, վերադարձ
Պարզ ածանցավոր-գոյություն, գետին, ցնցում, նավակ, հայրենիք
Բարդ ածանցավոր-ողբերգություն, օտաևամոլություն

111.Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:
Հայ, դպիր, այգի, հնոց, բույր, ծառ, բժիշկ, պարսիկ:
Հայ-հայուհի, Հայաստան, հայոց, հայություն
Դպիր-դպրուհի, դպրոց, դպրություն 
Այգի-այգեստան
Հնոց-հնություն
Բույր-բուրաստան
Ծառ-ծառաստան
Բժիշկ-բժշկուհի, բժշկություն

112.Տրված բայերից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:
Նկարել, գրել, զարթնել, թափել, ուսուցանել, քերել, վարել, հաճախել, բախել, հնչել, վազել, հանել, շարժել, մոտենալ, կոշտանալ:
Նկարել-նկարչություն,նկարող
Գրել-գրող
Զարթնել-զարթուցիչ
Քերել-քերիչ
Վարել-վարող
Հաճախել-հաճախորդ
Բախել-բախիչ
Հնչել-հնչեցնել,հնչյունաբանություն
Վազել-վազք
Հանել-հանում
Շարժել-շարժիչ
մոտենալ- մոտեց

113.Տրված ձայնարկություններից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր: Ի՞նչ անուն կտաս այս և նախորդ վարժության մեջ ընդգծված ածանցներին:
Շրը՛խկ, թը՜շշ, թրը՛մփ, թը՛խկ, դը՜զզ, մը՜ռռ:
Շրը՛խկ-շրը՛խկոց
թը՜շշ-թը՜շշոց
թրը՛մփ-թրը՛մփոց
թը՛խկ-թը՛խկոց 
դը՜զզ-դը՜զզոց 
մը՜ռռ-մը՜ռռոց

114.Տրված գոյականակերտ ածանցներից յուրաքանչյուրով երկու գոյական կազմի՛ր և գրի՛ր, թե ո՛ր բառերից կազմեցիր:
դնել (դիր) — դրածո, պարսավել — պարսավանք:
Անք, ցի, ածո, ք, ուկ, իք, իչ, ու, ան, իկ, պան, ստան, ուհի:
Վարդանանք — Վարդան — անք
Ֆրանսիացի — ֆրանսիա — ցի
Չափածո — չափ — ածո
Քերիչ — քեր — իչ
Պահապան — պահ — պան
Հայաստան — Հայ — աստան
Գեղեցկուհի — գեղեցիկ — ուհի

70.Տրված բառերը բաժանի՛ր բառակազմական բաղադրիչների (արմատների և ածանցների): Ինչպիսի՞ բառեր են հավաքված բառաշարքերից  յուրաքանչյուրում:
Ա. Թվական — թիվ + ական
պատմություն — պատմել + ություն
աղյուսակ — աղյուս + ակ
գրիչ — գիր + իչ
ազդեցություն — ազդել + ություն
խորություն — խորք + ություն

Բ. Արևելք — արև + ելնել + ք
արևմուտք — արև + մտնել + ք
կենսագիր — կենս + ա + գիր
օտարամուտ — օտար + ա + մուտ
ծովագնաց — ծով + ա + գնաց
ինքնատիպ — ինքն + ա + տիպ

Գ. Արևելյան — արև + ել + յան
կենսագրություն — կենս + ա + գիր + ություն
արևադարձային — արև + ա + դարձ + ային
անուշահոտություն — անուշ + ա + հոտ + ություն
բազմատեսակություն — բազմ + ա + տեսակ + ություն

71. Նախադասությունները լրացրո՛ւ:
Միայն մեկ արմատով կազմված բառերը կոչվում են պարզ բառեր.
Օրինակ` կրակ, հոդ, ջուր, օդ, քար:
Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են ածանցավոր բառեր. օրինակ` կրակոտություն, հողեղեն, հիվանդանոց:
Մեկից ավելի արմատներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ բառեր, օրինակ` ջրհոր, օդանցք, գրչատուփ:
Մեկից ավելի արմատներով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ ածանցավոր բառեր, օրինակ` կրակմարիչ, անջրանցիկ, հեռուստատեսություն:

72.Տրված բառերից առանձնացրու այն արմատները, որոնք
ա) հնչյունափոխված են.
Զուգել — զույգ, լուսավոր — լույս, ջրամբար — ջուր, գնել — գին, չվերթ — չու, շինության — շեն, լճափ — լիճ, հանգստություն — հանգիստ, խորաքնին-քնին, հետախույզ-խույզ, մեծասքանչ- սքանչ, զորասյուն-զոր, զբոսանավ-զբոս, կենտրոնախույս-խույս, ճյուղակոտոր-կոտոր, փառամոլ-մոլ

բ) միայնակ, որպես բառ չեն գործածվում (չես հանդիպել):
Օրինակ` ա) բնութագրել — բնութ (բնույթ) – ույ-ը դարձել է  ու.
բ) խորազնին – զնին արմատը միայնակ, որպես բառ  չի գործածվում

ա)Զուգել, լուսավոր, ջրամբար, գնել, չվերթ, շինության, լճափ, հանգստություն:
բ) Խորաքնին, հետախույզ, մեծասքանչ, զորասյուն, զբոսանավ, կենտրոնախույս, ճյուղակոտոր, փառամոլ:

73. Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով` ստացի՛ր 
նոր բաղադրյալ բառեր:
Ագեվազ (կենգուրու) — արագավազ, կակղամորթ — փափկամորթ, մարտունակ — շարունակ, արճճապատ — ծաղկապատ, մեծասքանչ — հիասքանչ, հողածին — ջրածին, փառամոլ — եսամոլ, ատոմակայան — ավտոկայան

74.Տրված բարդ բառերի վերջին արմատները փոխելով` ստացի՛ր նոր 
բարդ բառեր:
Հեռախոս — հեռատես, հանրածանոթ — հանրախանութ, ձյունածածկ — ձյունապատ, երկրագունդ — երկրամաս, կենսակերպ — կենսուրախ, հնավանդ — հնագույն, մտահոգ — մտազբաղ, բարենպաստ — բարեկիրթ, ակնթարթ — ակնալույս, լուսանցք — լուսամուտ:

75.Փորձի՛ր այս բառերի կազմությունն ու նշանակությունը բացատրել:
ա) Այգեբաց-Խաղողի վազերը բացել, այգաբաց-Լուսաբաց:
բ) Հայելի-հղկված մակերևույթ, հայացք-աչքերը մի բանի վրա ուղղելը, ծովահայաց-Դեպի ծովը նայել: (գրաբ. հայել — նայել)
գ) Ակնթարթ-աչք թարթել, ակնդետ- աչքերին նայել, ակնոց-արևից պաշտպանվելու համար կամ տեսողությունն ուժեղացնելու համար:
դ) Քինախնդիր-վրեժը հանելու ձգտող, վրեժխնդիր- վրեժ լուծել, մանրախնդիր -Մանրուքների ետևից ընկնող (գրաբ. խնդրել — փնտրել):

76.Բաղադրյալ այնպիսի բառեր կազմի՛ր, որոնց սկզբում լինեն տրված բառերի վերջին բաղադրիչները: Ի՞նչ է փոխվում:
Դեղնակտուց, կենսախինդ, կենսագիր, քինախնդիր, ակնդետ:
Դեղակտուց — կտցահարել
կենսախինդ — խնդաժպիտ
կենսագիր — գրագետ
քինախնդիր — խնդրագիրք
ակնդետ — դիտողություն

77.Այնպիսի բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր, որոնց վերջում լինեն տրված բառերի առաջին բաղադրիչները: Ի՞նչ է փոխվում:
Բուսական, կատվազգի, սուզանավ, սիրառատ, շինություն:
Բուսական — խոտաբույս
կատվազգի — ծովակատու
սուզանավ — ջրասույզ
սիրառատ — գրքասեր
շինություն — շինհրապարակ

78.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բարդ բառերով:
Երկինքը քերելու չափ բարձր — երկնաքեր
բարի մտքով — բարեմիտ
վատ համբավ ունեցող — անպարկեշտ
հեշտությամբ թեքվող — դյուրաթեք
խաժ աչքեր ունեցող — կապուտաչյա
կյանքը սիրող — կենսասեր
հանրության կողմից ճանաչված — հանրաճանաչ
կյանքով ուրախացող — կենսուրախ

79.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:
Մանր նկարներ անող — մանրանկարիչ
թռչուններ բուծելու տեղ — թռչնաբուծարան
գյուղի տնտեսությանը հատուկ — գյուղատնտեսական
միտք հղանալը — մտահղացում
արդյունք ունեցող — արդյունավետ
աշխատանքը սիրելը — ջանասեր
հավասար կշիռ ունենալը — հավասարակշիռ
բառերի մասին գիտություն — բառագիտություն

1.Փակագծերում տրված բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրի՛ր կետերի փոխարեն։
1․ Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևացին մոտակա բնակավայրերի լույսերը, որոնք մի պահ անհետացան  թանձրացող խավարում, ապա առկայծեցին։ (երևալ, անհետանալ, առկայծել)
2․ Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում են, երեխաները ճոճանակների վրա նստած օրորվում, իսկ մեղմ քամին բերում  մոտակա սարերի զովությունը։ (օրորել, զբոսնել, բերել)
3․ Վարպետը անջատեց հաստոցը, վերցրեց նոր պատրաստած դետալը և համեմատեց  գծագրի հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։ (վերցնել, անջատել, համեմատել)
4․ Դաշնակահարի մատները սահեցին ստեղների վրայով, և դահլիճը ողողվեց հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն ալեկոծեց ունկնդիրների հոգիները։ (ալեկոծել, ողողել, սահել)
5․ Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես հայտնվեց, որն անցավ ճանապարհի մյուս կողմն ու անհետացավ թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)

2.Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հականշային 10 զույգ։
Ջանասեր, ամպոտ, ծույլ, ուսյալ, երկչոտ,  գագաթ,
օրինական, անջրդի, ապօրինի,  նոսր, ողորկ, 
արատավոր, խորդուբորդ, ջրարբի, համարձակ, ջինջ, տգետ,  ստորոտ,
թանձր, անբասիր։

Ջանասեր, ծույլ
ամպոտ, ջինջ
ուսյալ, տգետ
երկչոտ, համարձակ
գագաթ, ստորոտ
օրինական, ապօրինի, 
անջրդի, ջրարբի
նոսր, թանձր
ողորկ, խորդուբորդ
անբասիր, արատավոր

3.Ավելորդ բառերը գտի՛ր  և նախադասությունները ուղղի՛ր:
Այդ հավաքին իր մասնակցությունը բերեց նրանց առաջնորդը:
Այդ հավաքին մասնակցեց նրանց առաջնորդը:
Սպիտակ գույնի զգեստը քեզ շատ է սազում:
Սպիտակ զգեստը քեզ շատ է սազում:
Ոսկեծամ մազերով մի աղջիկ գալիս է աղբյուրը ջրի:
Ոսկեծամ մի աղջիկ գալիս է աղբյուրը ջրի:
Մոտենում է աղջկան մոտ և տեսնում, որ մի վիշապ, գլուխը նրա ծնկներին քնել է:
Մոտենում է աղջկան և տեսնում, որ մի վիշապ, գլուխը նրա ծնկներին քնել է:
Ու հանկարծ սիրահարվել էր այդ աղջկա վրա:
Ու հանկարծ սիրահարվել էր այդ աղջկան:
Այլևս առավոտներն էլ չէին երգում:
Առավոտներն էլ չէին երգում:
Գառնուկները հոտոտում էին հողի բույրը:
Գառնուկները հոտոտում էին հողը:

4.Փակագծերում տրված բառերից ընտրի՛ր ճիշտ բառաձևը  տվյալ նախադասության համար։
1. Լուրջ միջոցներ ձեռնարկելու (փոխարեն, փոխանակ) ռուսական դիվանագետները փոքրիկ միջոցներ ձեռնարկեցին։
2. Սպասվում էր հայ-ադրբեջանական (պաշտոնեական, պաշտոնական) նոր հանդիպումներ։
3. Երկյուղածությամբ մոտ գնացի ու (դողդոջուն, դողդոջյուն) ձեռքերով հանեցի ծրարը։
4. Այս առասպելական հերոսի մասին բազմաթիվ (ավանդույթներ, ավանդություններ) են ստեղծվել:
5. Այդ դեպքից հետո նրա հոգում մի տեսակ դառնության (զգացում, զգացմունք) էր մնացել:
6. (Խոսքը վերաբերում, վերաբերվում) է 5–րդ դարի հայ պատմիչների գործերին:
7. Գեղագիտությունը (հասկացություն, հասկացողություն) է տալիս գեղեցիկի մասին:
8. Չկարողանալով դիմադրել թշնամու հարձակումներին՝ բերդի փոքրիկ կայազորը (տեղի տվեց, տեղիք տվեց)։
9. Երկուսն էլ (ուսում, ուսմունք առած), առաջավոր հայացքների տեր երիտասարդներ էին։
10. Եվ հենց բլրի վրա էլ Արգիշտին (զարկեց, զարկ տվեց) իր վրանը։
11. Մոխրագույն մեգը բարձունքում հետզհետե (լուծվում, լուծարվում էր)։
12. Այդ մասին ասվել է (բազմիցս, բազմիցս անգամ):
13. Ընկերներիդ (հանդիպելուց, հանդիպելիս) չմոռանաս ասել այդ մասին։
14. Երեխան իր ծնողների հետ դուրս (եկավ, եկան) զբոսանքի։
15. Ոչ միայն չէր սովորել դասերը (այլ, այլև) դասի տեղն էլ չգիտեր։

5..Տրված համանուններով կազմել նախադասություններ։
1. սեր (կաթի երեսի թանձր շերտ). սեր (զգացմունք)

2. կետ (կետանիշ, գծի հատվածի սահման). կետ (ջրային կաթնասուն կենդանի)

3. քանոն (ձողաշերտ՝ չափելու և ուղիղ գծելու համար). քանոն (երաժշտական
գործիք)

4. դող (մարմնի սարսուռ). դող (անվին անցկացվող ռետինե շրջանակ)

5. տոն (ձայնաստիճան). տոն (նշանավոր իրադարձության նվիրված
հանդիսավոր օր)

6.Երբ որևէ ստեղծագործության մասին ասում են, որ այն հեղինակի կարապի երգն է, նկատի ունեն, որ դա նրա՝
Ա. առաջին ստեղծագործությունն է
Բ. հասուն տարիքի ստեղծագործությունն է
Գ. սիրահարված շրջա\նի ստեղծագործությունն է
Դ. վերջին ստեղծագործությունն է
Ե. լավագույն ստեղծագործությունն է

7.Ո՞վ կհանդիպի, ո՞վ կբարևի,
Ո՞ւմ հոգեհամբույր խոսքը կլսեմ:
Ո՞ւմ ուրախացած դեմքը կարևի՝
Բարեկամաբար հրճվանքով վսեմ:
Ո՞ր բառն իր հոմանիշը չունի բերված քառատողում:
Ա. վես —
Բ. նսեմ —
Գ. ցնծություն —
Դ. երես —
Ե. ցնծալ –

8..Բերված բառազույգերը, բացի մեկից, կազմվել են որոշակի օրինաչափությամբ: Ո՞րը չի համապատասխանում օրինաչափությանը:
Ա. լռիկ-մնջիկ
Բ. պստիկ-մստիկ
Գ. թելիկ-մելիկ
Դ. ծուռտիկ-մուռտիկ
Ե. չալիկ-մալիկ

9.Տրված բառակապակցություններից ո՞րը կարող է գործածվել «փոքրիկ» իմաստով:
Ա. մի գլուխ Բ. մի մատ Գ. մի թարթիչ Դ. մի հոնք Ե. մի վիզ

10.Ո՞ր նախադասությունը չունի ավելորդ բառ:
Ա. Շուշանը հնարավորինս չափով ջանք գործադրեց:
Բ. Այս շաբաթ զբաղված եմ, ուստի չենք հանդիպի:
Գ. Տանձենու ծառը ծաղկել է:
Դ. Երևանը հանդիսանում է Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքը:
Ե. Ուսուցչուհին բազմիցս անգամ հիշեցրեց առաջադրանքի մասին:

11.. Տրված անուններից որո՞նք կարող են հասարակ գոյական լինել:
Պարգև, Շանթ, Վարդ, Տարոն, Շուշան, Գոռ, Անի, Արարատ, Հասմիկ, Արփի, Նահապետ, Սասուն, Հայրապետ, Մասիս, Նվեր,

12. Ո՞ր բառերում ք-ն ածանց չէ:
Վաճառք, միտք, ելք ,սլաք, ոտք,  աչք, հավաք, հանք, բերք, քաղաք, ձեռք,  ։

8..Բերված բառազույգերը, բացի մեկից, կազմվել են որոշակի օրինաչափությամբ: Ո՞րը չի համապատասխանում օրինաչափությանը:
Ա. լռիկ-մնջիկ
Բ. պստիկ-մստիկ
Գ. թելիկ-մելիկ
Դ. ծուռտիկ-մուռտիկ
Ե. չալիկ-մալիկ

9.Տրված բառակապակցություններից ո՞րը կարող է գործածվել «փոքրիկ» իմաստով:
Ա. մի գլուխ Բ. մի մատ Գ. մի թարթիչ Դ. մի հոնք Ե. մի վիզ

10.Ո՞ր նախադասությունը չունի ավելորդ բառ:
Ա. Շուշանը հնարավորինս չափով ջանք գործադրեց:
Բ. Այս շաբաթ զբաղված եմ, ուստի չենք հանդիպի:
Գ. Տանձենու ծառը ծաղկել է:
Դ. Երևանը հանդիսանում է Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքը:
Ե. Ուսուցչուհին բազմիցս անգամ հիշեցրեց առաջադրանքի մասին:

11.. Տրված անուններից որո՞նք կարող են հասարակ գոյական լինել:
Պարգև, Շանթ, Վարդ, Տարոն, Շուշան, Գոռ, Անի, Արարատ, Հասմիկ, Արփի, Նահապետ, Սասուն, Հայրապետ, Մասիս, Նվեր,

12. Ո՞ր բառերում ք-ն ածանց չէ:
Վաճառք, միտք, ելք ,սլաք, ոտք,  աչք, հավաք, հանք, բերք, քաղաք, ձեռք,  ։

1. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի´ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված:
1.Եփվել, բորբոքվել:
Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եռում էր, բայց նա չէր նկատում: Եփվել
Բարկությունից արյունը եռում էր երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում: Բորբոքվել

2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:
Ընկերացել է դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Ընկերություն անել
Ընկերացան, որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այղ գործը: Միանալ
Մինչև քաղաք ընկերանամ քեզ, որ մենակ չգնաս: Ուղեկցել

3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:
Ավազակներն այնպես էին ծեծել խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Կռել
Այնպես համառորեն է ծեծում դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ կա: Թակել
Երկաթը տաք-տաք են ծեծում: Գանահարել
Այդ հարցն այնքան ծեծեցին, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում: Քննել

4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):
Գործը վերջացնելուց հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում: Ավարտել
Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջացրել էր ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան: Վերջը տալ (ուտել)
2.Դառնալ բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Ընդգծի՛ր այն նախադասությունները, որտեղ այն փոխաբերական իմաստով է գործածված:
1. Դասերից հետո նա միանգամից տուն դարձավ։ (Տուն գնաց)
2. Ես ապագայում ուզում եմ թարգմանիչ դառնալ։
3.Տուն բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Ընդգծի՛ր այն նախադասությունները, որտեղ այն փոխաբերական իմաստով է գործածված:
1. Ընկերս ինձ տուն առաջարկեց վարձել։
2. Բանաստեղծությունից սովորեցի միայն 2 տուն։
4․ Տրված բառերը գրի՛ր տեքստում հանդիպող հոմանիշների փոխարեն: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատ՛իր:
Տարի, ծածկոց, ձգողություն, բացատրություն տալ, մասին, լինել,հողագունդ, հայտնի դառնալ, ազդեցություն:
1687 թվականին Իսահակ Նյուտոնը բացատրել Է Երկրագնդի ջրային թաղանթի վրա երկնային մարմինների ներգործության պատճառը: Դա տեղի Է ունեցել այն նույն թվականին, երբ հրապարակվել էր տիեզերական ձգողականության վերաբերյալ օրենքը:

1687 թվականին Իսահակ Նյուտոնը բացատրություն է տվել հողագնդի ջրային ծածկոցի վրա երկնային մարմինների ազդեցության պատճառը: Դա եղել է այն նույն տարվան, երբ հայտնի է դառձել տիեզերական ձգողության մասին օրենքը: