Կենսաբանություն 9

Սեռական և անսեռ բազմացում

1. Ո՞ր բազմացումն է կոչվում անսեռ` բերել օրինակներ։
Անսեռ բազմացում, բազմացման եղանակներ, որոնք իրականանում են առանց սեռական պրոցեսի՝ բեղմնավորության։ Անսեռ բազմացումը բնորոշ է բուսական և կենդանական միաբջիջ ու բազմաբջիջ օրգանիզմներին։ Անսեռ բազմացմանը մասնկացում է մեկ օրգանիզմ։ Անսեռ բազմացման օրինակ է միտոզը։
2. Ինչպե՞ս կսահմանեք սեռական բազմացումը, նկարագրել  բացառությունները։

Սեռական բազմացման ընթացքում մասնակցում են երկու առանձնյակ` արական ու իգական, և դրանցից յուրաքանչյուրի սեռական գեղձերում  առաջանում են սեռական բջիջներ` գամետներ։Իգական և արական գամետները ձուլվում են և առաջացնում զիգոտ` բեղմնավորվոծ ձվաբջիջ, որը նոր օրգանիզմիզարգացման սկիզբ է տալիս։ Սեռական բազմացում է մեյոզը։
3. Նկարագրել սեռական և անսեռ բազմացման առավելությունները և թերությունները։

Սեռական բազմացում
Առավելություններ – Գենետիկ բազմազանություն՝ ապահովում է տեսակների էվոլյուցիան և հարմարվողականությունը։ Ավելի մեծ դիմադրողականություն հիվանդությունների և շրջակա միջավայրի փոփոխությունների նկատմամբ։ Սերունդները կարող են ժառանգել ավելի բարենպաստ հատկանիշներ։ Թերություններ – Պահանջվում են երկու ծնող օրգանիզմներ, ինչը երբեմն բարդացնում է բազմացումը։ Սերունդների առաջացումը դանդաղ գործընթաց է։ Գենետիկական խառնման արդյունքում կարող են առաջանալ ոչ նպաստավոր մուտացիաներ։

Անսեռ բազմացում
Առավելություններ – Արագ բազմացում, ինչը թույլ է տալիս տեսակներին արագ աճել։ Պահանջվում է միայն մեկ ծնող, հեշտացնում է վերարտադրությունը։ Բացառում է գենետիկ խառնաշփոթությունը, ինչի շնորհիվ սերունդները ստանում են կայուն հատկանիշներ։
Թերություններ – Չկա գենետիկ բազմազանություն, ինչը նվազեցնում է հարմարվողականությունը։ Եթե ծնողն ունի որևէ գենետիկ թերություն, այն ամբողջությամբ փոխանցվում է սերունդներին։ Դժվարանում է նոր պայմաններին հարմարվելը, ինչը կարող է հանգեցնել տեսակների ոչնչացման։

Հանրահաշիվ 9

ԲԱԶՄԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ԲԱԺԱՆՈՒՄԸ

1) Հաշվե՛ք P(x) և Q(x) բազմանդամների քանորդն ու արդյունքը գրե՛ք ռացիոնալ արտահայտությամբ.

ա) x2-3x-10/x+2=x-5
բ) 6x2+10x-23/2x+6=3x-4+1/2x+6
գ) x2-120/x+11=x-11+241/x+11
դ) x2-168/x+13=x-13+337/x+13
ե) 63+x2-42x+10/-x2+7=-6x-1+17/-x2+7
զ)

2) Կատարեք մնացորդով բաժանում.
ա) x³ — 4x+ x + 6 -ը x + 1-ի, x − 2-ի, x — 3-ի վրա
բ) x4 + 2x³ + x2 + 6 -ը x2 + x + 1-ի, x + 2-ի վրա

Հանրահաշիվ 9

ԲԱԶՄԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ԲԱԺԱՆՈՒՄԸ

Առաջադրանքներ․
1) Գրե՛ք բազմանդամի կատարյալ տեսքը, որոշեք կարգը, ավագ անդամն ու ազատ անդամը․

ա) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 3x7-x2+6x
կարգ — 7
ավագ անդամ — 3x7
ազատ անդամ — 0
բ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 16a3+5a2
կարգ — 3
ավագ անդամ — 16a3
ազատ անդամ — 0
գ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 3x2+5x-7
կարգ — 2
ավագ անդամ — 3x2
ազատ անդամ — -7
դ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 4x3+4x
կարգ — 3
ավագ անդամ — 4x3
ազատ անդամ — 0
ե) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 9+7y2
կարգ — 2
ավագ անդամ — 9
ազատ անդամ — 0
զ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — x4-6x4+4x
կարգ — 4
ավագ անդամ — x4
ազատ անդամ — 0
է)
ը) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 6n3-2n3
կարգ — 3
ավագ անդամ — 6n3
ազատ անդամ — 0

2) P(x) բազմանդամը բաժանե՛ք Q(x)-ին: Գտե՛ք քանորդն ու մնացորդը.

ա) Քանորդ՝ 2x+1, մնացոորդ՝ 2
բ) Քանորդ՝ 2x2+3x-7, մնացորդ՝ -5
գ) Քանորդ՝ 1, մնացորդ՝ 2
դ) Քանորդ՝ 5x, մնացորդ՝ 9
ե)
զ)

3) Պարզեցրե՛ք արտահայտությունը.
ՀՈՒՇՈՒՄ. համարիչն առանց մնացորդի բաժանվում է հայտարարին։

ա) (x+5)(x-3)/x+5=(x-3)
բ) (x-3)(4x+7)/x-3=4x+7
գ) (3a-4)(2a-3)/3a-4=2a-3
դ) x(x+3)(x-2)/x-2=x(x=3)
ե)
զ) (5x2-2)(2x3+1)

Քիմիա 9

Առաջին ուսումնական շրջանի ամփոփում

1. Ի՞նչ է աղը: Ինչպե՞ս է այն սովորաբար առաջանում:
Աղերն այն էլեկտրոլիտներն են, որոնց դիսոցման ժամանակ առաջանում են մետաղի կատիոններ և թթվային մնացորդի անիոններ։
2. Ի՞նչ է ատոմը:

Ատոմը փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է։
3. Ո՞րն է ամենահայտնի աղը, որը մենք օգտագործում ենք ամեն օր: 

Ամենահայտնի օգտագործվող աղը նատրիումի քլորիդն է` NaCl։
4. Ի՞նչ տարբերություն կա չեզոք, թթու և հիմնային աղերի միջև 

Չեզոք աղերը ստացվում են թթուների լրիվ չեզոքասման արդյունքում, օրինակ՝ NaCl, KNO3, CuSO4։ Թթվային աղերը ստացվում են բազմահիմն թթուների ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ H2SO4 + NaOH = NaHSO4 + H2O։ Հիմնային աղերը ստացվում են բազմաթթվային հիմքերի ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ Cu(OH)2•CuCO3
5. Ինչպե՞ս է կոչվում այն պրոցեսը, երբ աղը ջրում լուծվելիս փոխազդում է ջրի հետ և փոխում լուծույթի pH-ը:

Այդ պրոցեսը կոչվում է հիդրոլիզ:
6. Ասա հետևյալ հիդրօքսիդների բանաձևերը.

ա) նատրիումի հիդրօքսիդ
NaOH
բ) կալցիումի հիդրօքսիդ
Ca(OH)2
գ) երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ
Fe(OH)3
7. Թվարկե՛ք  քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները:   

Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներ են՝ գույնի, հոտի համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատումը կամ կլանումը, նստվածքի առաջացումը և գազի անջատումը: 
8. Ի՞նչ է նյութը, ի՞նչ է մարմինը։

Ֆիզիկական մարմինը դա ծավալ, զանգված ունեցող ցանկացած առարկա է: Նյութն այն է, ինչից կազմված են ֆիզիկական մարմինները` մեզ շրջապատող առարկաները:
9. Թվարկե՛ք նյութի ֆիզիկական հատկություններ։

Նյութերի ֆիզիկական հատկություններն են՝ ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, խտությունը, ջերմահաղորդականությունը, էլեկտրահաղորդականությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանները:
10. Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր ի՞նչ տարր կա։

Թթուները միշտ պարունակում են ջրածնի ատոմներ: 
11. Ի՞նչ է օքսիդը։

Թթվածնի ատոմ պարունակող երկտարր միացությունները անվանվում են օքսիդներ:
12. Ո՞րն է մետաղական օքսիդի օրինակ։

Fe2O3
13. Ո՞րն է ոչ մետաղական օքսիդի օրինակ։

H2O
14. Ինչպե՞ս կարելի է ստանալ օքսիդներ։

Օքսիդներ կարելի է ստանալ պարզ նյութի և թթվածնի փոխազդեցությամբ, անկայուն կամ թույլ թթուն քայքայելիս, որոշ աղեր քայքայելիս և այլն․
15. Թվարկե՛ք ալկալիներին բնորոշ մեկ ֆիզիկական հատկություն։

Նրանք լավ լուծվում են ջրում և ջրային լուծույթներում տալիս են հիմքային հատկություն ունեցող լուծույթներ։