282. Ընդգծված երկրորդական նախադասություններն արտահայտի՛ր համապատասխան բառակապակցություններով (դերբայական դարձվածներով):
Պահպանված կենդանիների մեջ կան տեսակներ, որոնք աննշան
թիվ են կազմում: — Կան տեսակներ, որոնք աննշան թիվ են կազմում պահպանված կենդանիների մեջ:
Նա վերջին տիրակալն էր, որ իր երկրի անտառներում խոշոր
կենդանիներ տեսավ: — Իր երկրի անտառներում խոշոր կենդանիներ տեսավ, նա վերջին տիրակալն էր:
Որքա՜ն զարմացավ նա, երբ բոլոր կողմերից գյուղերով շրջապատված
անտառում եղջերուներ տեսավ: — Երբ բոլոր կողմերից գյուղերով շրջապատված անտառում եղջերուներ տեսավ, որքա՜ն զարմացավ նա:
Նա հույս ուներ, որ թեկուզ հեռվից կտեսնի արջին: — Նա թեկուզ հույս ուներ, որ հեռվից կտեսնի արջին:
Եթե կրկին անդրադառնանք ոչնչացված կենդանիների ցուցակին, կնկատենք առանձնապես տագնապալի մի հանգամանք: — Եթե կրկին անդրադառնանք ոչնչացված կենդանիների ցուցակին, տագնապալի մի հանգամանք կնկատենք առանձնապես։
283. Ընդգծված երկրորդական նախադասություններն արտահայտի՛ր
դերբայական դարձվածներով:
Մեր կենդանաբանական այգու գոյության հինգ տարիների ընթացքում համառորեն հավաքում էինք այն կենդանիներին, որոնք իրենց հայրենիքում
բնաջնջվում էին: — Համառորեն հավաքում էինք այն կենդանիներին, որոնք իրենց հայրենիքում բնաջնջվում էին, մեր կենդանաբանական այգու գոյության հինգ տարիների ընթացքում:
Հատկապես գորիլաներով էինք հպարտանում, որովհետև
նրանք մեր ամենահետաքրքիր նմուշներն էին: — Հատկապես հպարտանում էինք գորիլաներով, որովհետև նրանք մեր ամենահետաքրքիր նմուշներն են:
Միշտ հնարավոր չէր լինում գտնել կամ որսալ այն կենդանուն, որը մեզ հարկավոր էր, ուստի մենք փոխանակումներ էինք անում: — Միշտ հնարավոր չէր այն կենդանուն գտնել կամ որսալ, որը մեզ հարկավոր էր:
Մի անգամ ջայլամի փոխարեն մեզ մի բինտուրոնգ և մի ակնոցավոր արջ տվեցին: Բինտուրոնգը, որն արջի նման է ու կառչուն պոչ անի, շատ յուրօրինակ կենդանի է ու ապրում է Արևելյան Ասիայում: — Բինտուրոնգը շատ յուրօրինակ կենդանի է, որն արջի նման է ու կառչուն պոչ ունի, ապրում է Արևելյան Ասիայում:
Ակնոցավոր արջը, որի անունը Պեդրո կնքեցինք, Հարավային Ամերիկայից էր: Երբ եկավ մեզ մոտ, պստլիկ քոթոթ էր` որսկան շան չափ: — Ակնոցավոր արջը Հարավային Ամերիկայից էր, որի անունը Պեդրո կնքեցինք: Երբ եկավ մեզ մոտ, որսկան շան չափ՝պստլիկ քոթոթ էր:
Աշխարհում ամենից շատ սիրում էր, որ կանգնում էր ետևի թաթերի վրա,
առջևի թաթերը ճաղերից դուրս հանում ու շոկոլադ ստանում: — Որ կանգնում էր ետևի թաթերի վրա, աշխարհում ամենից շատ սիրում էր, առջևի թաթերը ճաղերից դուրս հանում ու շոկոլադ ստանում:
Որպեսզի Պեդրոն ինչ—որ բանով խաղա, վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել: — Վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել, որպեսզի Պեդրոն ինչ-որ բանով խաղա:
Երբ Պեդրոն տխրում էր, մտնում էր իր տակառը, պառկում այնտեղ ու թաթը ծծում: — Մտնում էր իր տակառը, պառկում այնտեղ ու թաթը ծծում, եերբ Պեդրոն տխրում էր:
284. Ընդգծված երկրորդական նախադասությունները դարձրո՛ւ
դերբայական դարձվածներ:
Այն մարդկանց անունները, որոնք հաղթանակներ են տարել, նվաճելով օտար հողեր ու երկրներ, որոնք հաջողությամբ ոչնչացրել են իրենց
դասակարգային, կրոնական կամ գաղափարական հակառակորդներին, հավերժացվել են պատմության հուշամատյաններում: — Նվաճելով օտար հողեր ու երկրներ, որոնք հաջողությամբ ոչնչացրել են իրենց դասակարգային, կրոնական կամ գաղափարական հակառակորդներին, այն մարդկանց անունները, որոնք հաղթանակներ են տարել, հավերժացվել են պատմության հուշամատյաններում:
Ժողովուրդները զորավարներին հուշարձաններ են կանգնեցնում, պսակներ դնում անհայտ զինվորների շիրիմներին: — Ժողովուրդները հուշարձաններ են կանգնեցնում զորավարներին, պսակներ դնում անհայտ զինվորների շիրիմներին:
Բայց նրանք, ովքեր հող են վարում սառը տունդրայում կամ
արևադարձային ջունգլիներում, համարյա միշտ կյանքից գնում են առանց հետք թողնելու: — Բայց նրանք համարյա միշտ կյանքից գնում են առանց հետք թողնելու, ովքեր հող են վարում սառը տունդրայում կամ արևադարձային ջունգլիներում:
Այսօր ո՞վ է հիշում նրանց, որ ջրանցքների ու ճանապարհների
կառուցման ժամանակ են զոհվել: — Ո՞վ է հիշում նրանց այսօր, որ ջրանցքների ու ճանապարհների կառուցման ժամանակ են զոհվել:
Եվ, այդուհանդերձ, երբ նայում ենք Երկրին, չենք կարող
նրանով չհիանալ: — Եվ, երբ նայում ենք Երկրին, այնուհանդերձ չենք կարող նրանով չհիանալ։
Մեր սիրտը ջերմանում է, երբ մտածում ենք, որ մարդը` Երկրի համեմատությամբ այդ անսահման փոքր էակը, իր մահկանացու ձեռքով անդադրում աշխատում է, որ մեր մոլորակի կերպարանքը փոխի: — Երբ մտածում ենք, որ մարդը՝Երկրի համեմատությամբ այդ անսահման փոքր էակը, իր մահկանացու ձեռքով անդադրում աշխատում է, մեր սիրտը ջերմանում է, որ մեր մոլորակի կերպարանքը փոխի:
285.Ընդգծված դերբայական դարձվածները դարձրո՛ւ երկրորդական նախադասություններ:
Այստեղ արդեն երևակայության սահմաններից դուրս տանող
այդ ճանապարհը դառնում է ավելի ուղիղ ու լայն: — Երևակայության սահմաններից դուրս տանող այդ ճանապարհը դառնում է ավելի ուղիղ և լայն:
Հետաքրքիր հետազոտությունների ճանապարհները` այժմ մի
փոքր տրորված, մեկ կորչելով, մեկ երևան գալով, նորից հեռուն են տանում: — Այժմ մի փոքր տրորված, հետազոտությունների հետաքրքիր ճանապարհը, մեկ երևան գալով, նորից հեռուն են տանում:
Այդ մարդը կենդանիներն ու բույսերը վերափոխելու նպատակ ունի: — Այդ մարդը նպատակ ունի կենդանիներն ու բույսերը վերափոխելու:
Այնտեղ արդեն լսել էին քիմիական եղանակով կենդանի
էակներ ստանալու մասին: — Քիմիական եղանակով այնտեղ արդեն լսել էին, կենդանի էակներ ստանալումասին:
Մի՞թե մտածող մարդն անտարբեր կմնա` հանդիպելով
այդ ճանապարհներից մեկին: — Մտածող մարդն մի՞թե անտարբեր կմնա՝հանդիպելով այդ ճանապարհներից մեկին:
Մարդիկ առաջ են շարժվում նրանցով` բացելու համար նոր հորիզոններ:
— Մարդիկ նոր հորիզոններ բացելու համար աջաջ են շարժվում նրանցով։
Բնության մեծ գաղտնիքը` կյանքի ծագումը, գուշակելու համար ինքն իրեն բանտարկել էր փորձասենյակում:
Բնության գաղտնիքը ինքն իրեն բանտարկել էր փորձասենյակում՝կյանքի ծագումը, գուշակելու համար:
286. Ընդգծված դերբայական դարձվածները դարձրո՛ւ երկրորդական
նախադասություններ:
Օվկիանոսի գաղտնիքների մասին ոչ մի պատմություն լրիվ չի լինի` առանց անձնակազմի կողմից լքված «Մերի Սելեսթ» նավի պատմության: Հակառակ Ազորյան կղզիների և Պորտուգալիայի միջև հայտնաբերվելուն` նավն ավելի հաճախ Բերմուդյան եռանկյունու գաղտնիքի հետ է կապվում: 1872 թ.դեկտեմբերի 4-ին «Դեի Գրատիա» բեռնանավը հայտնաբերեց նոյեմբերի 7-ին Նյու Յորքից դուրս եկած և դեպի Ճենովա
ուղղություն վերցրած «Մերի Սելեսթը»: Առագաստանավը տեսնելով` բեռնանավի կապիտանը վատ նախազգացում ունեցավ նրա զիգզագ ընթացքի պատճառով: Նա հրամայեց մի խումբ նավաստիների
բարձրանալ «Մերի Սելեսթի» վրա: Նավաստիները պիտի իմանային պատահածի մասին և տեղեկացնեին: Նրանք պարզեցին նավի
դատարկ լինելը: Չկային կապիտան Բրիգսը, նրա կինն ու աղջիկը, ութ
մարդուց բաղկացած անձնակազմը: Նավի վրա ամեն ինչի կարգին լինելը և
նավի` եղանակից տուժած չլինելը «Մերի Սիլեսթի» մասին բոլոր պատմողներն էլ վկայում են: Անձնակազմի ճակատագրի մասին վարկածներից ոչ մեկը փաստերով չի հաստատվել: Եվ այսօր Էլ այդ առեղծվածի մասին գիտենք օվկիանոսում հայտնաբերվելու օրվա չափ:
୨ৎ Արփի Փիրումյան 𝜗ৎ 