⋆˚༄ ｡ Միջին դպրոցի 9.4 դասարան༄.°
Առաջադրանքներ դասարանում
523.
ա) x2+4x=x(x+4)
բ) a3b+a2b2+ab3=ab(a2+ab+b2)
գ) x3+x2y+3xy3=x(x2+xy+3y3)
դ) a2+3a4=a2(3a2)
525.
ա)
բ)
գ)
դ)
ե)
զ)
Տանը (լրացուցիչ)
527.
ա) x2-y2=7
x-y=1
x=4
y=3
բ) 9x2-y2=27
(3x-y)(3x+y)=27
3x-y=3
3x+y=9
3x=6
x=2
y=3
528.
ա) x2-1=0
(x-1)(x+1)=0
x=-1
բ) 4x2-16=0
x=2
գ) x2=25
x=5
դ) (x+2)2-9=0
x=1
Խնդիրների լուծումներ, Վ․Ի․Լուկաշիկից էջ 35 խնդիրներ 275-285
275. 1 Ն
276. m1=6կգ F1=m1g=6կգ 10 Ն/կգ=60Ն
m2=40կգ F2=m2g=40կգ 10 Ն/կգ=400Ն
m3=400կգ F3=m3g=400կգ 10 Ն/կգ=4000Ն
m4=2տ=2000կգ F4=m4g=2000կգ 10 Ն/կգ=20000Ն
m5=4տ=4000կգ F5=m5g=4000կգ 10 Ն/կգ=40000Ն
g=9,8 Ն/կգ=10 Ն/կգ
—————————
F1, F2, F3, F4, F5-?
277. V=18,75լ=0.01875մ3 m=ρ*V
g=9,8 Ն/կգ=10 Ն/կգ P=m*g
ρ=800կգ/մ3
————————
P, m=?
Դասարանում քննարկվող հարցեր.
1.Ի՞նչն են անվանում մարմնի կշիռ:
Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
2.Ի՞նչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:
Իր բնույթով մարմնի կշիռը առաձգականության ուժ է։
3.Ինչպե՞ս է ուղղված մարմնի կշիռը, և որտեղ է այն կիրառված:
Այն ուղղված է ուղղաձիգ, այսինքն դեպի ներքև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։
4.Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:
P=mg
5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները:
Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է, որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։ Իսկ ծանրության ուժը գրավիտացիոն ուժ է, որն ազդում է մարմնի վրա: Այդ ուժերը միշտ ուղղված են ուղղաձիգ դեպի ներքև և կիրառված են տարբեր մարմինների վրա:
6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները:
Առօրյա կյանքում մարմնի կշիռը հաճախ շփոթում են մարմնի զանգվածի հետ։ Պատճառն այն է, որ երկուսն էլ հաճախ կշեռքով են որոում։ Եթե մենք կշռվում ենք կամ խանութից ինչ որ բան ենք գնում, մենք ոչ թե կշիռը, այլ զանգվածն ենք որոշում։ Կշռի միավորը կգ է, իսկ կշիռն ուժ է և չափվում է նյուտոնով։
Դասարանում քննարկվող հարցեր.
1.Ո՞ր երևույթն է կոչվում դեֆորմացիա
Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա։
2.Դեֆորմացիայի օրինակների քննարկում
Օրինակ՝ եթե պողպատից պատրաստված զսպանակը սեղմենք, ապա նա կփոխի իր ձևը, այսինքն` կդեֆորմացվի: Եթե հեռացնենք ձեռքը, ապա առաձգականության ուժի շնորհիվ զսպանակը կվերականգնի իր սկզբնական ձևը և չափերը:
3.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական, որը՝պլաստիկ: Բերել օրինակներ
Առաձգական դեֆորմացիայի դեպքում ուժի ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինները վերականգնում են իրենց սկզբնական ձևը և չափերը: Պլաստիկ ձևափոխության ենթարկված մարմինը չի վերականգնում իր նախկին ձևը և չափերը:
Օրինակ՝ պլաստիլինը, կավը, խմորը, դեֆորմացնելիս նրանցում առաձգականության ուժ չի ծագում և նրանք չեն վերականգնում իրենց ձևը: Դա պլաստիկ դեֆորմացիա է։ Երբ ծանրոցը դնում ենք հենարաններ ունեցող տախտակի վրա, տախտակը ճկվում է։ Նրա մեջ առաջացած առաձգականության ուժը բեռի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր և հավասարակշռում է ծանրոցի կշիռը։ Բեռը հեռացնելուց հետո տախտակը վերականգնում է իր ձևը, հետևաբար նրա դեֆորմացիան առաձգական է:
4.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ
Այն ուժը,որով Երկիրն է դեպի իրեն ձգում որև մարմին,կոչվում է ծանրության ուժ:
5.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը մարմնի զանգվածից
Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից, ընդ որում, որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան մեծ է նրա վրա ազդող ծանրության ուժը:
6.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ, և ինչպե՞ս է այն ուղղված:
Առաձգական ուժը այն ուժն է որը առաձգական դեֆորմացիաի ժամանակ հետ է բերում մարմնի սկզբնական ձևը, այն միշտ ուղղված է ազդեցության հակառակ կողմ:
7.Հուկի օրենքի ձևակերպում
Առանձնական դեֆորմացիայի ժամանակ տվյալ մարմնում առաջացած ուժն ուղիղ համեմատական է դեֆորմացիայի չափին:
8.Հուկի օրենքն արտահայտող բանաձևը
Fառ=kx
9.Ի՞նչ կառուցվածք ունի ուժաչափը
Ուժաչափի հիմնական մասը զսպանակ է, որը վերջանում է կեռիկով։ Զսպանակին ամրացված է ցուցիչ։ Երբ զսպանակի կեռիկի վրա ուժ է ազդում, այն սահում է ուժաչափի հենքին ամրացված սանդղակի վրայով և ցույց է տալիս ուժի համապատասխան արժեքը։
10.Ո՞ր օրենքի վրա է հիմնված ուժաչափի աշխատանքը
Ուժաչափի աշխատանքը հիմնված է Հուկի օրենքի վրա:
Դասարանում քննարկվող հարցեր․
1․Ի՞նչ է բնութագրում ուժը:
Ուժը բնութագրում է մարմինների փոխազդեցության քանակական չափը։
2.Ո՞ր ուժն է կոչվում 1 նյուտոն (1Ն):
1 նյուտոնն այն ուժն է, որի ազդեցությամբ 1կգ զանգվածով մարմինը 1 վարկյանում իր արագությունը փոխում է 1մ/վ-ով։
3.Ինչպիսի՞ մեծություն է ուժը:
Ուժը վեկտորական մեծություն է։ Ուժ կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որի միջոցով քանակապես նկարագրում են մարմինների փոխազդեցւթյունը։
4.Ո՞ր ֆիզիկական մեծություններն են վեկտորական, և որոնք՝սկալյար։
Սկայլարը ունի արժեք, իսկ վեկտորականը ուժը ունի ուղղություն։
5.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ։
Այն ուժը, որով Երկիրը ձգում է մարմինները, կոչվում է ծգողության ուժ։
6․Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում ծանրության ուժը։
F=mg
7.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը մարմնի զանգվածից։
Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից, ընդ որում, որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան մեծ է նրա վրա ազդող ծանրության ուժը:
Կատարել առաջադրանքները
1.Ընդգծե՛ք փոխադարձ 3 դերանուն.
ա) միմյանց, ամեն մեկին, իրար, դրանց, մեկմեկու, ոչ մեկը
բ) ոմանց, իրարից, ուրիշին, մեկմեկի, ոչնչով, միմյանցով
2. Ընդգծե՛ք հարցական 3 դերանուն.
ա) այնպիսի, ինչպիսի՞, ո՞ր, համայն, ո՞վ, նա
բ) որքա՞ն, մեկը, այնինչ, ի՞նչ, ո՞ւր, որևիցե
գ) երբևէ, որտե՞ղ, ոմանց, ե՞րբ, ուրիշ, քանի՞
3. Ընդգծե՛ք հարաբերական 3 դերանուն.
ա) ինչու, նույն, որչափ, սրա, ում, այսպիսի
բ) այսինչ, ինչպես, որևէ, նրանք, որքանով, որից
գ) որտեղի, նույնպիսի, ինչքան, ամեն ոք, քանիսը, դա
4. Ընդգծե՛ք 5 դերանուն.
ա) բոլորովին, ինքը, մեկնումեկը, ինքնին, տեղնուտեղը, այլ, ոչ մի, այլևս, որքա՞ն, առմիշտ
բ) սա, ուր որ է, ինչ–ինչ, այժմ, որևիցե, փոքր–ինչ, ե՞րբ, միասին, նույնպիսի, եռաչափ
գ) ամեն մեկը, մեկտեղ, ո՞ւր, այլուր, նույնտեղ, ամենուր, մի քանի, մեջտեղ, յուրովի, ամբողջ
5. Ընդգծե՛ք գոյականական 3 դերանուն.
ա) այդ, ես, ի՞նչ, այնինչ, ամեն ոք, սույն
բ) ոչինչ, այլ, ո՞վ, այնքան, այսպես, իրար
գ) որևէ, նա, յուրաքանչյուր ոք, ինչքա՞ն, այսինչ, մեկմեկու
6. Ընդգծե՛ք ածականական 3 դերանուն.
ա) այդպես, այս, ոչ մեկը, ինչպիսի՞, բոլոր, դու
բ) յուրաքանչյուր, իրենք, որտե՞ղ, որոշ, սրանք, ո՞ր
գ) ոչ ոք, միևնույն, համայն, որչա՞փ, ինչ–որ, ամենքը
7. Ընդգծե՛ք թվականական 3 դերանուն.
ա) միմյանց, մի քանի, որչա՞փ, նույն, նույնքան, այստեղ
բ) քանի՞, այսպիսի, այդքան, նույնպես, ո՞րերորդ, դա
գ) ոմանք, այսքան, այնպես, ո՞ր, որքան, քանի՞երորդ
8. Ընդգծե՛ք մակբայական 3 դերանուն.
ա) նույնչափ, դրանք, երբևէ, այն, ո՞ւր, ամեն մի
բ) ողջ, այնտեղ, ինչպե՞ս, մեկը, նույնպիսի, երբևիցե
գ) այդտեղ, դուք, ամենայն, այսքան, ե՞րբ, ուրիշ
9. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Տղամարդը ժպտում է, կարծես ուզում է ասել, որ բարակ գլանակը նուրբ է (իր, իրեն) համար։
բ) Հարգելի՛ տիկին, չէի՞ք ասի՝ Ձեր անունն (ի՞նչ, ինչպե՞ս) է:
գ) Նա հասցրել էր կարդալ դպրոցի գրադարանի (բոլոր, ամբողջ) գրքերը:
դ) Աբովյան, Նազարյան, Նալբանդյան, Պռոշյան, Րաֆֆի, Աղայան և (այլք, այլոք). որքա՜ն սրբագործված, նվիրական անուններ են։
ե) Հանդեսին հրավիրել էինք մի խումբ պաշտոնյաների, սակայն (ոչ մեկ, ոչ մեկը) չեկավ։
զ) Աչքերի ձևը նույնն էր, (ինչ–որ, ինչ որ) ծովափի կնոջ, որ դարձյալ բարակ մեջքով էր և բարձրահասակ:
է) Ինքս էլ չիմացա, թե (ինչու, ինչի) պատճառ բռնեցի գիրքը, ասացի, որ չեմ կարող գալ։
ը) Երեք ընկերոջ ժամադրել էի համերգ գնալու համար, բայց ոչ մեկը (չեկան, չեկավ)։
թ) Կիրակի օրը ծրագրել էինք զբոսարշավի մեկնել Ամբերդ և Քարի լիճ, բայց մեր դասղեկը առաջարկեց արշավը հետաձգել մեկ ամսով՝ առանց կարգին բացատրելու, թե (ինչու, ինչի) համար։
ժ) (Ողջ, բոլոր) շրջակա փողոցները լցված են հրասայլերով։
Տնային.
1. Հաշվե՛ք հիմնային օքսիդների՝ Na2O, CaO, CuO, FeO, MnO, Cu2O հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):
Mr(Na2O)=2Ar(Na)+Ar(O)=46+16=62
Mr(CaO)=Ar(Ca)+Ar(O)=40+16=56
Mr(CuO)=Ar(Cu)+Ar(O)=66+16=82
Mr(FeO)=Ar(Fe)+Ar(O)=56+16=72
Mr(MnO)=Ar(Mn)+Ar(O)=55+16=71
Mr(Cu2O)=2Ar(Cu)+Ar(O)=126+16=142
2. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են ջրածնի մեկ ազոտի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:
HNO3
3․ Պատմի՛ր քո կատարած փորձի մասին:
4. Սովորի՛ր Հարաբերական մոլեկուլային զանգված: Նյութի մոլեկուլի, ինչպես և ատոմի իրական զանգվածը շատ փոքր է: Այդ իսկ պատճառով ընդունվել է հարաբերական մոլեկուլային զանգված հասկացությունը: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը: Հարաբերական մոլեկուլային զանգված նշանակում են Mr-ով: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը չափողականություն չունի (հարաբերական թիվ է): Հաշվում ենք հետևյալ ձև.
Mr(H2)= 2Ar(H)=2*1=2
Mr(H2O)=2Ar(H)+Ar(O)=2+16=18
Դասարանական
1․Հաշվել առավել հայտնի թթուների ՝հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr): —աղաթթուն՝ HCl-, ազոտական թթուն՝ HNO3-, ծծմբական թթուն՝ H2SO4-, ֆոսֆորական թթուն՝ H3PO4
Mr(HCI)=Ar(H)+Ar(Cl)=1++35,5=36,5
Mr(HNO3)=Ar(H)+Ar(N)+3Ar(O)=1+14+48=63
Mr(H2SO4)=2Ar(H)+Ar(S)+4Ar(O)=2+32+64=98
Mr(H3PO4)=3Ar(H)+Ar(P)+4Ar(O)=3+31+64=98
2․ Հաշվի՛ր ազոտ տարրի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (m0):
14 x 1,66 x 10-24=2,324 x 10-23
Առաջադրանքներ
1.Գտի՛ր տրված բառերի բոլոր նմանությունները (ձևի, իմաստի):
ա) Ես (1-ին դեմք), սա, այս (ցուցական դերանուններ):
բ) Դու (2-րդ դեմք), դա, այդ (խոսակցին մոտ առարկա):
գ) Նա (3-րդ դեմք), այն (խոսակցից հեռու գնտվող առարկա):
2. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված մենք անձնական դերանվան համապատասխան ձևերը:
Մեր քաղաքում հիմա շատ բան է փոխվել:
Երկար ժամանակ մեզ պատմում էր, թե որտե՛ղ է եղել և ինչե՛ր է տեսել:
Հիմա նա մեզանից հեռու է հազարավոր կիլոմետրերով:
Գրում է, թե մեզնով է ապրում ու մեզ սպասելով է անցկացնում ժամանակը:
Մի քանի տարի մեր տանը ապրեց:
Տատս մեզանից բողոքում է, բայց առանց մեզ էլ չի դիմանում:
3. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:
Ո՞վ եկավ:
Ես եկա, դու եկար, նա եկավ, ինքը եկան, մենք եկանք, դուք եկաք, նրանք եկան։
Ո՞ւմ պայուսակը:
Իմ պայուսակը, քո պայուսակը, նրա պայուսակը, իր պայուսակը, մեր պայուսակը, ձեր պայուսակը, նրանց պայուսակը
Մոտենալ ո՞ւմ :
Մոտենալ ինձ, մոտենալ քեզ, մոտենալ նրան, մոտենալ իրեն, մոտենալ մեզ, մոտենալ ձեզ, մոտենալ նրանց։
Հեռանալ ումի՞ց:
Հեռանալ ինձանից, հեռանալ քեզանից, հեռանալ նրանից, հեռանալ իրենից, հեռանալ մեզանից, հեռանալ ձեզանից, հեռանալ նրանցից։
Հիանալ ումո՞վ:
Հիանալ ինձանով, հիանալ քեզանով, հիանալ նրանով, հիանալ իրենով, հիանալ մեզանով, հիանալ ձեզանով, հիանալ նրանցով։
4. Ընդգծված գոյականները և հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, մենք, դուք դերանունների համապատասխան ձևերով (տրական հոլովով):
Իմ խաղալիքն էր ջարդել:
Առանց ձեզ տեղ չէր գնում:
Մեր ճառելն առաջին անգամ էր տեսնում:
Հանուն քեզ ամբողջ ամառը մնաց շոգ քաղաքում:
Իմ պարտեզն է օր օրի կանաչում ու գեղեցկանում:
Հանձնաժողովն մեզ տվեց մրցանակը:
5.Դերանունների տրված զույգերի մեջ առանձնացրո՛ւ տրական հոլովով դրվածները: Խմբավորի՛ր բառազույգերի մյուս անդամները և դրանք անվանի՛ր:
Իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր — սեռական հոլովով
Ինձ, քեզ, նրան, իրեն, մեզ, ձեզ — տրական հոլովով
6. Տրված դերանուններով (սեռական հոլով) նախադասություններ կազմի՛ր և լրացրո՛ւ նախադասությունը:
Իմ ընկերները բակում ինձ են սպասում։
Քո քույրիկը ինձ պայուսակ նվիրեց։
Նրա մայրիկը լրագրող է աշխատում։
Իր կատուն շատ գեղեցիկ է։
Մեր խումբը կազմված է հինգ հոգուց։
Ձեր պայուսակը նրա մոտ է։
Սեռական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որին պատկանում կամ վերաբերում է որևէ բան:
7. Հոլովման աղյուսակում գրի՛ր տրված դերաննուների համապատասխան ձևերը և պատասխանի՛ր հարցերին:
Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ:
Ուղղական — ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, իրենք
Սեռական — իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, իրենց
Տրական — ինձ, քեզ, նրան, իրեն, մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց
Հայցական — ինձ, քեզ, նրան, իրեն, մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց
Բացառական — ինձ(ա)նից, քեզ(ա)նից, նրանից, իրենից, մեզ(ա)նից, ձեզ(ա)նից, նրանցից, իրենցից
Գործիական — ինձ(ա)նով, քեզ(ա)նով, նրանով, իրենով, մեզ(ա)նով, ձեզ(ա)նով, նրանցով, իրենցով
Ներգոյական — ինձնում, քեզնում, նրանում, իրենում, մեզնում, ձեզնում, նրանցում, իրենցում
Ո՞ր դերանունների սեռական և տրական հոլովներն են համընկնում:
Նրանց և իրենց։
Դերանուններից ո՞ր հոլովներն են նմանվում գոյականի համապատասխան ձևերին:
8. Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված դերանուններին և որոշի՛ր, թե ո՞ւմ անվան փոխարեն են դրվում դրանք:
Զինվորն ասաց, որ ինքը գիշերը գնացքով է գնալու ու նրան էլ է տանելու իր հետ:
Որսորդը բողոքում էր, որ ինքն անտառում արջ է տեսել, իսկ նա չի հավատում իրեն:
Գիտնականն ասում է, որ իրեն իրեղեն ապացույցներ են պետք, նա իզուր է ուզում խոսքով ապացուցել:
Անծանոթն ասաց, որ նա իզուր է անհանգստանում, ինքը միայն մի բաժակ ջուր է ուզում:
Հետախույզն ընկերոջը հորդորում էր, որ նա իզուր ժամանակ չկորցնի, ինքը գիտի, որ այդտեղ այլևս գետ չկա:
9.Պարզի՛ր, թե յուրաքանչյուր նախադասության մեջ ո՞ւմ անվան փոխարեն են դրվում ընդգծված երրորդ դեմքի դերանունները և պատասխանի՛ր հարցին:
Օրինակ`
Տղայի հայրը նրանով է պարծենում:- Տղայով:
Տղան ընկերոջ մասին ասում էր, որ նա վախենում է օձի լեզվից, մինչդեռ ինքը գիտե, որ օձերը լեզվով միայն հոտոտում ու շոշափում են:
Աղջիկը զարմացած նայեց տատին, նա իրեն այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է։
Աղջիկը զարմացած նայեց տատին, ինքը նրան այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է:
Ծերունին տղայի կողքին իր մանկությունն էր հիշում:
Ծերունին տղայի կողքին նրա մանկությունն էր հիշում:
Գայլն իրեն համոզում էր, որ ինքը չի վախենում շներից:
Գայլն իրեն համոզում էր, որ նա չի վախենում շներից:
Նախադասության մեջ նա՞, թե՞ ինքը դերանունն է փոխարինում նույն նախադասության ենթակայի անվանը:
252. Քանի որ 65+115=180օ, ըստ հայտանիշի, եթե միակողմանի անկյունների գումարը հավասար է 180օ-ի ապա ուղիղները զուգահեռ են։ Հետևաբար a-ն զուգահեռ է b-ին։ Ստացվում է, որ ∠1+121o=180o, որովհետև դրանք միակողմանի անկյուններ են։ Այսինքն ∠1=180-121=59о
∠1=59o
253. ADF=180-48=132
ADE=132:2=86o
256.
257. Քանի որ AB | | CD, հետևաբար խաչադիր անկյունները հավասար են՝ <ABC=<BCD=40o: Քանի որ AB=AC, հետևաբար <ABC=<ACB=40օ։ <ACD=40+40=80o
୨ৎ Արփի Փիրումյան 𝜗ৎ 