Վախթանգ Անանյան
Քարակոփ կածան

Զանգեզուրի Քարահունջ գյուղի դիմաց, ժայռերով ու թփուտներով պատած մի լանջ կա, որ նայում է Վարարակ գետին։ Թեև արդեն մտել էինք ձմեռը, բայց արևահայաց այդ լանջը մերկացել էր առա □ին ձյունից և այնպես ջերմ ու հյուրընկալ էր իր դեղնասաղարթ թփերով, նրանց վրա կարմրին տվող հատապտուղներով և ժայռերի վրա կչկչացող կաքավնե­րով, որ ես տափարակից եկա այդ լանջը և առաջ գնացի նրա լայնքով։

Որսս հաջող չէր, բայց բավականություն էի ստանում ծա­ռերի վրայից և թափված տերևների միջից վայրի պտուղներ գտնելով։ Մի ձորակում էլ տերևների տակ ընկույզներ գտա, մի քանիսը ծակ ու դատարկ (սկյուռներն էին դատարկել), կային և անարատ մնացածներ։ Վեր նայեցի. ժայռի տակ մի ընկուզենի է կանգնած՝ պառաված ճյուղերը կախ։ Նրա մոտ նռան ցածրիկ մի ծառ կա, երկու սերկևիլենի։

Որտեղի՞ց են այս ընտանի ծառերը՝ բնակավայրերից հեռու ընկած այս ժայռերում։

Հետաքրքրությունից մղված վեր բար□րացա։ Այդ ժայռերը կանգնած էին քարերից մաքրված մի գոգավորության վրա։ Այստեղ երևում էին մարդու աշխատանքի հետքերը, ժայռի տակից դեպի ծառերը հանած մի փոքրիկ առվի ցամաքած հուն, իրար զուգահեռ ձգված թմբերի երեք շարք, որոնց վրա իր ժամանակին լոբի են ցանել, այստեղ—այնտեղ ընկած մի քանի ցցեր, մի կոտրած բահ, օջախում մնացած մոխիր, ածուխ, կիսաայրված փայտերի կտորներ և մի սալաքար, որի վրա բլիթներ է թխել այդտեղի եր□եմնի բնակիչը։

Մեծ ջանքերով բնությունից պոկած այդ հողակտորի տերը, որպեսզի պահպանի իր մշակույթը, ժայռի պատին բրիչով մի խորշ է փորել, որի մեջ քնել է սրթսրթալով կամ պատսպարվել անձրևից։ Մի այլ խորշ իր տխուր օրերի միակ ընկերոջ՝ շան բույն է։ Վերևի խորշում խոտ է դրել որ հավաքել է ժայ­ռերի արանքներից։

Մի վերմակի տարածություն բռնող իր այդ ողորմելի հո­ղակտորին ապավինած, ապրել է այդտեղ նա գարնանից մինչև ուշ աշուն և որպեսզի իր քրտինքը բերք տա, ժայռի տակ մի ավազան է փորել, որի մեջ առաստաղից կաթել է գարնան ձնհալից առաջացած այն ջուրը, որ աստիճանաբար ծծվում է փուխր ժայռի մեջ։ Կաթիլ առ կաթիլ հավաքել է այդ ջուրը և նրանով ոռոգել իր մի հատիկ ընկուզենին, մի զույգ սերկևիլի ծառը, նռնենին, լոբու թմբերը։

Մենատնտեսի ողորմե՜լի, խղճո՜ւկ կյանք․․․ Պատկերաց­նում եմ, ի՜նչ մռայլ ու ահավոր գիշերներ է անցկացրել շե­ներից ու մարդկանցից կտրված այդ չարքաշ հողագործը․․․

Աչքը Վարարակի խավար ձորին, ականջը ժայռերից եկող խորհրդավոր ու ահալի ձայներին, թախիծը հոգուն չոքած․․․ Այնքա՛ն այդպիսի քարակոփ կացարաններ կան Զանգեզուրի ժայռերում։ Կացարաններ, ուր պատսպարվել են կարի­քից ու չար մար□ուց հալածված շինականները, մեր անբախտ պապերը․․․

1. Տեքստի բառերից 4-ում բաց թողած տառ: Դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լացնելով բաց թողած տառերը:
   առաջին
   բարձրացա
   երբեմնի
   մարդուց
   
   
2. Ի՞նչ է նշանակում մենատնտես բառը:
   Տնտեսությունը անհատական կերպով վարող և գյուղատնտեսական արտելի անդամ չհանդիսացող գյուղացի:
   
   3. Գրի՛ր տեքստում թավ գրված բառերի հոմանիշները:

Պտուղներ-բերք
Ոռոգել-ողողել
Տխուր-թախծոտ

4. Օտար բառերը փոխարինի՛ր հայերեն համարժեքներով.

ա/գարաժ — ավտոտնակ

բ/դաչա — ամառանոց

գ/մայկա — շապիկ

դ/սումկա — պայուսակ

5. Ո՞ր տարբերակում է ճիշտ «ջրի գին» դարձվածքի բացատրությունը.

ա/ շատ քաղցր

բ/ շատ թանկ

գ շատ էժան

դ/ շատ ջրիկ

6. Տեքստից դո՛ւրս գրիր երկուական պարզ և բարդ բառ

Պարզ – լանջ, ձմեռ
Բարդ – հողակտոր, կիսաայրված

7. Տեքստի ըդգծված հատվածներից դո՛ւրս գրիր երկուական գոյական ու ածական:

Ածական – խավար, ահալի
Գոյական – ձորեր, ժայռեր

8. Տրված նախադասության մեջ գտի’ր ենթական և ստորոգյալը:

Այնտեղ երևում էին մարդու աշխատանքի հետքերը:

Ենթակա – հետքերը
Ստորոգյալ – երևում էին

9. Տեքստից դո՛ւրս գրիր  մեկ բացականչական  նախադասություն:
Մենատնտեսի ողորմե՜լի, խղճո՜ւկ կյանք։

10. Կետադրիր  տրված նախադասությունը՝ տեքստում կետադրված չէ:

Վերևի խորշում խոտ է դրել, որ հավաքել է ժայ­ռերի արանքներից։

11. Ի՞նչ զարմացրեց որսորդին.

ա/որսը հաջող չէր

բ/վայրի պտուղներ գտնելը

գ/քարանձավներից հեռու ընկած ժայռերում ընտանի ծառեր տեսնելը

դ/ոռոգման համար կաթիլ-կաթիլ հավաքած ջուրը

12. Նկարագրի՛ր այդ փոքրիկ հողակտորին ապավինած շինականին:
Շինականը սեղծող և արարող բնությունը հարգող մի մարդ էր, ով ժայռից տուն էր շինում քարից էլ հաց:

13.Ինչե՞ր տեսավ որսորդը, երբ բարձրացավ գոգավորության վրա:

ա. մարդու աշխատանքի հետքերը

բ. ժայռի տակից դեպի ծառերը հանած մի փոքրիկ առվի ցամաքած հուն

գ. իրար զուգահեռ ձգված թմբերի երեք շարք, որոնց վրա իր ժամանակին լոբի են ցանել, 

դ. մի կոտրած բահ, օջախում մնացած մոխիր, ածուխ, կիսաայրված փայտերի կտորներ և մի սալաքար, որի վրա բլիթներ է թխել այդտեղի եր□եմնի բնակիչը։

14.Տեքսից դուրս գրի՛ր այն նախադասությունը, որում խոսվում է շան մասին:
Մի այլ խորշ իր տխուր օրերի միակ ընկերոջ՝ շան բույն է։

15. Այլ վերնագրիր մտածիր պատմվածքի համար:

<<Զանգեզուրի Քարահունջ գյուղ>> 

Պաուլո Կոելյո
ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ՀԵՔԻԱԹ

Ինչպես մի հայտնի հին ավանդազրույց է պատմում, մի ժամանակ Լիբանանի հիասքանչ անտառներում երեք մայրիներ ծնվեցին: Մայրիները, ինչպես բոլորին հայտնի է, աճում են շատ—շատ դանդաղ, այնպես որ մեր երեք ծառերը ամբո□ջ դարեր անցկացրին կյանքի և մահվան, բնության և մարդկության շուրջ մտորումներում:

Նրանք տեսել էին, թե ինչպես Լիբանանի հողին ոտք դրեցին Սողոմոն թագավորի պատգամաբերները, և ինչպես հետո, ասորեստանցիների դեմ ճակատամարտերում, արյամբ ողողվեց այդ հողը: Նրանք երես առ երես տեսել էին ոխերիմ թշնամիներ Հեզաբելին և Եղիա մարգարեին: Նրանց ժամանակ էր հորինվել այբուբենը. նրանք զմայլվում էին` տեսնելով, թե ինչպես էին իրենց կողքով անցնում գունագեղ կտորեղենով բարձած քարավանները:

Եվ գեղեցիկ մի օր մայրիները որոշեցին խոսել ապագայի մասին:

— Այն ամենից հետո, ինչ ինձ վիճակվեց տեսնել, — ասաց առաջինը, ես կուզեի գահ դառնալ, որի վրա բազմեր աշխարհի ամենահզոր թագավորը:

— Իսկ ես կուզեի այնպիսի բանի մի մասը դառնալ, որը հավերժ Չարը Բարու վերափոխեր,- ասաց երկրորդը:

— Իսկ ինչ մնում է ինձ, — ասաց երրորդը, ապա կուզեի, որ մարդիկ` ինձ նայելով` ամեն անգամ Աստծուն հիշեին:

Անցան տարիներ ու տարիներ, և ահա անտառում վերջապես փայտահատներ հայտնվեցին: Նրանք կտրեցին մայրիները և սղոցեցին դրանք:

Մայրիներից յուրաքանչյուրն իր նվիրական իղձն ուներ, բայց իրականությունը եր□եք չի հարցնում, թե ով ինչ է երազում: Առաջին մայրին գոմ դարձավ, իսկ նրա բնափայտի մնացորդներից մսուր սարքեցին: Երկրորդ ծառից գեղջկական կոպիտ մի սեղան պատրաստեցին, որը հետո մի կահույքավաճառի ծախեցին:

Երրորդ ծառի գերանները ծախել չհաջողվեց: Դրանք սաղոցով տատակների բաժանեցին և պահեցին մեծ քաղաքի պահեստներից մեկում:

Դառնագին տրտնջացին երեք մայրիները. «Մեր բնափայտն ախր այնքան լավն էր: Ոչ մեկը, սակայն, արժանի ձևով չ□գտագործեց»:

Ժամանակն անցավ, և մի աստղալից գիշեր ամուսնական մի զույգ, որ օթևան չուներ, որոշեց գիշերել այն գոմում, որ կառուցվել էր առաջին մայրու բնափայտից: Կնոջ ծննդաբերելու օրերն էին: Այդ գիշեր նա որդի ծնեց և նրան տեղավորեց մսուրի մեջ` փափուկ ծղոտի վրա:

Եվ հենց այդ պահին առաջին մայրին հասկացավ, որ իր երազանքը կատարվեց. նա նեցուկ եղավ Երկրի Մեծագույն Թագավորին:

Տարիներ անց մի գեղջկական համեստ տան մեջ մարդիկ նստել էին այն սեղանի շուրջ, որը պատրաստված էր երկրորդ մայրու բնափայտից: Նախքան ընթրիքը սկսելը, նրանցից մեկը սեղանին դրված հացի ու գինու վրա մի քանի խոսք ասաց:

Եվ այդտեղ երկրորդ մայրին հասկացավ, որ հենց այդ պահին ինքը նեցուկ եղավ ոչ միայն գինու սափորին ու հացի պնակին, այլև Մարդու և Աստծու միջև միությանը:

Հաջորդ օրը երրորդ ծառի երկու տախտակներից խաչ սարքեցին: Մի քանի ժամ անց վերքերի մեջ կորած մի մարդու բերեցին և  խաչին գամեցին: Երրորդ մայրին սոսկաց իր բախտից և սկսեց անիծել իր դաժան ճակատագիրը: 

Բայց երեք օր էլ չէր անցել, երբ նա հասկացավ իր համար նախանշված բախտը. խաչից կախված մարդը դարձավ Աշխարհի Լուսատուն: Խաչը, որ պատրաստված էր այդ մայրու բնափայտից, խոշտանգման գործիքից վերափոխվեց հաղթության խորհրդանիշի:

Այսպես կատարվեց երեք լիբանանյան մայրիների ճակատագիրը. և ինչպես դա միշտ լինում է երազանքների հետ, նրանց երազանքները կատարվեցին բայց բոլորովին այլ ձևով, քան իրենք էին պատկերացնում:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   Ամբողջ

երբեք
չօգտագօրծեց

• Ի՞նչ է նշանակում զմայլվել բառը:
  ա/մռայլվել
  բ/հիանալ
  գ/լիանալ
  դ/հասկանալ
• Գրի՛ր տեքսում ընդգծված բառերի հականիշները.
  ծնվեցին — գոյացան
  հարցնում — քննում
  կառուցվել էր – շինվել էր
  նստել էին — հեծնել

• Օտար բառերը փոխարինի՛ր հայերեն համարժեքներով.
  ա/ ապելսին — նարինջ
  բ/բազար — շուկա
  գ/խալի — գորգ
  դ/չայ — թեյ
  
  
• Տրված դարձվածքներից որի՞ բացատրությունն է սխալ:
  ա/կրակի գին – սաստիկ թանկ
  բ/խելքը գլխին-խելոք, հասկացող
  գ/աչքը մտնել – վիրավորվել
  դ/խիղճը մեռած – անխիղճ, անգութ
  
  
• Տրված բառերից ըստ կազմության որի՞ դիմաց է սխալ գրված տեսակը:
  ա/հիասքանչ -բարդ
  բ/քաղաք-պարզ
  գ/թագավոր-ածանցավոր
  դ/բնափայտ-պարզ
  
  
• Սյունակներում առանձնացրո՛ւ տրված գոյականները և բայերը.
  գերան, պատմում է, տեսել էին, բարձած, սեղան, երազանք, գործիք, եղավ
  Գոյականներ                              Բայեր
  գերան                                         պատմում է 
  բարձած                                       տեսել էին
  սեղան                                         եղավ
  երազանք
  գործիք

• Գտի՛ր տրված նախադասության ենթական ու ստորոգյալը:
  Մի ժամանակ Լիբանանի հիասքանչ անտառներում երեք մայրիներ ծնվեցին:
  ենթակա — մայրիկներ
  ստորոգյալ — ծնվեցին

• Կետադրի՛ր տրված նախադասությունը:
  Նրանց երազանքները կատարվեցին, բայց բոլորովին այլ ձևով:

1. Տեքստում ընդգծված նախադասությունը դարձրո՛ւ հարցական:
   Նրանք կտրեցին մայրիները և սղոցեցի՞ն դրանք:
   
   
2. Ինչո՞ւ են այդքան շատ բան տեսել մայրիները:
   ա/շատ արդարացի էին
   բ/աճում էին շատ դանդաղ
   գ/շատ բարձր էին
   դ/նրանց ժամանակ էր հորինվել այբուբենը
   
   
3. Ինչպիսի՞ ապագա էր իր համար երազում երկրորդ մայրիկն:
   — Իսկ ես կուզեի այնպիսի բանի մի մասը դառնալ, որը հավերժ Չարը Բարու վերափոխեր,- ասաց երկրորդը:
   
   
4. Առաջին մայրին, երբ հասկացավ, որ իր երազանքը կատարվեց:
   ա/երբ իր բնափայտը սղոցեցին
   բ/երբ իր բնափայտի մնացորդներից մսուր սաքեցին
   գ/երբ որ իր փայտից կառուցված գոմում կինը որդի ծնեց և նրան տեղավորեց մսուրի մեջ
   դ/երբ մարդիկ նստեցին իր բնափայտից պատրաստված սեղանի շուրջ
   
   
5. Ո՞ւմ մասին է այս հեքիաթը:
   ա/Եղիա մարգարեի
   բ/Սողոմոն թագավորի
   գ/Հիսուս Քրիստոսի
   դ/Իզաբելի
   
   
6. Ինքդ վերագրի՛ր հեքիաթը:

<<Երեք Թարս Երազանք>>

Մաթեմատիկայի ստուգատեսի առաջին և երկրորդ կանգառները՝
երկարության չափումներ, պարագծի հաշվում ու մակերսի հաշվում

Այսօր մենք կատարեցինք մաթեմատիկայի ստուգատեսի առաջին և երկրորդ  կանգառները՝ երկարության չափումներ, պարագծի հաշվում ու մակերսի  հաշվում: Սկզվբում մենք կարդոնե թղթի վրա գծեցինք երկրաչափական  տարբեր պատկերներ, որից հետո կտրեցինք և հաշվեցինք դրանց պարագիծն ու մակերեսը:

Ես ընտրեցի վեցանկյուն, և չափերիզի միջոցով չափեցի այդ բազմանկյան կողմերը և կողմերը՝ 18 սմ,  15 սմ 5 մմ, 12 սմ, 10 սմ 5 մմ, 13 սմ, 12 սմ 8 մմ։

P=18 սմ + 15 սմ 5 մմ + 12 սմ + 10 սմ 5 մմ + 13 սմ + 12 սմ 8 մմ=110սմ

Ես ընտրեցի ուղղանկյուն, չափեցի նրա կողմերը, փորձեցի հաշվել մակերեսը։

Ուղղանկյան լայնությունը 60սմ է, իսկ երկարությունը 120սմ։

P=120×60=7200

 Քառակուսու մի կողմը 30սմ է, Քառակուսու մարերեսը հավասար է՝
S=30×30=900 սմ քառ․

Եռանկյան կողմերն էն՝39 սմ, 31 սմ 5 մմ, 32 սմ։ Եռանկյան մարերեսը հավասար է՝
P=39 սմ + 31 սմ 5մմ+ 32 սմ=102 5մմ

Մաթեմատիկայի ստուգատեսին 3-րդ կանգառ ՝ կշռում

Ճամբարի  ընթացքում   կատարեցինք ստուգատեսի փուլերից մեկը՝ կշռումը: Ես կանգնեցի  կշեռքին ու համակարգչիս word ֆայլում գրանցեցի իմ զանգվածը: Իմ  զանգվածը 31 կգ 400 գ է: Այնուհետև կշռվեցի նաև ուսապարկով: Որից հետո գրանցեցի արդյունքը՝ 32կգ 550գ:
Պայուսակիս զանգվածը գտնելու համար․
 Իմ զանգվածից հանում եմ պայուսակով իմ զանգվածը։
32կգ550գ-31կգ 400գ=1կգ 550գ

Ես պարզեցի, որ իմ պայուսակը կշռում է 1կգ 550գ
Պատասխան՝ 1կգ 550գ

Մաթեմատիկայի ստուգատեսի 4-րդ կանգառը՝ հեծանիվ

Այսօր մենք   կատարեցինք մաթեմատիկայի ստուգատեսի 4-րդ կանգառը՝ հեծանիվ:  Սկզբում մեզանից յուրաքանչյուրը  ընկեր Անուշի  և ընկեր Գրետայի օգնությամբ չափեց  և գրանցեց   մեր զարկերակի զարկերի քանակը մեկ րոպեում: Դրանից հետո նստեցինք հեծանիվը, ընկեր Գրետան միացրեցին  վայրկենաչափը: Մեզանից յուրաքանչյուրը հեծանիվով քշեց  40 մետր՝ գնալ, վերադառնալ : Ընկեր Գրետան գրանցում էր  ժամանակը: Ես հեծանիվով  40 մ ճանապարհը անցա  10 վ-ում։ Ես  նորից  չափեցի և գրանցեցի իմ զարկերակի զարկերի թիվը: Գրանցեցի, թե ինչքան ժամանակում քանի մետր անցա:

Իմ զարկերակի զարկերի քանակը մեկ րոպեում սկզբում՝ 79

Իմ զարկերակի զարկերի քանակը մեկ րոպեում հեծանիվ քշելուց հետո՝  85, ուրեմն իմ զարկերակի զարկերի քանակը մեկ րոպեում հեծանիվ քշելուց հետո  ավելացավ 6-ով։

Ես  25 վ –ում անցա 40 մ  ճանապարհ

1 վ –ում կանցնեմ  1․6 մ  ճանապարհ

1ժ-ում կանցնեմ — 96  մ ճանապարհ

Ա. Լինդգրենի
Մանչուկն ու Կառլսոնը
հատված
(1-ին մաս)

Ստոկհոլմ քաղաքը սովորական քաղաք է: Այդ քաղաքի շատ սովորական մի շենքում ապրում է սովորական մի ընտանիք։

Այդ ընտանիքում բոլորը սովորական են՝ հայրիկն էլ է սովորական, մայրիկն էլ: Բոսան, Բետան և Մանչուկն էլ սովորական երեխաներ են:

Ամբո□ջ շենքում ընդամենը մի անսովոր արարած կա՝ Կառլսոնը, որը ապրում էր տանիքի վրա:

Գուցե ուրիշ   տանիքի վրա ապրելը սովորական բան է, բայց այստեղ ոչ ոք տանիքի վրա չի ապրում:

Կառլսոնը փոքրիկ, հաստլիկ, ինքնավստահ մարդուկ է: Նա կարողանում է թ□չել, հենց իր փորի վրայի կոճակը սեղմի, մեջքին գտնվող փոքրիկ շարժիչը կաշխատի, մի քիչ հետո կպտտվի պտուտակը, և Կառլսոնը կթռչի:

Նա շատ լավ է զգում տանիքի վրա, ամեն երեկո նստում է ու նայում աստղերին. տանիքից աստղերն ավելի լավ են երևում:

Մարդիկ նույնիսկ չգիտեն, որ տանիքի վրա տնակ կա, չեն էլ կարող տեսնել, որովհետև այն թաքնված է ծխնելույզի ետևում: Ընդհանրապես, մեծերը ուշադրություն կդար□նե՞ն այդքան փոքր տան վրա:

Մանչուկին տանը բոլորը սիրում են ու երես տալիս: Բայց այդ օրը, երբ նա ու Կառլսոնը ծանոթացան, այնքան էլ հաջող օր չէր, և Մանչուկ լինելը բոլորովին էլ հրաշալի չէր: Բոլորը նեղացրել էին նրան, իսկ հայրիկը բարկացել էր դպրոցից ուշ գալու համար:

-Թափառում ես փողոցներում,- ասել էր նա:

Բայց ախր, հայրիկը չգիտեր, որ ճանապարհին մի փոքրիկ, սիրունիկ շնիկ էր հանդիպել, հոտոտել էր իրեն, շարժել պոչիկը, կարծես ուզում էր ի՛ր շունը դառնալ: Մանչուկը նրան կբերեր, բայց ո՞վ կթողներ տանը շուն պահել: Բացի դրանից,այդ ժամանակ մի մորաքույր էր հայտնվել  և կանչել շանը.

-Ռիկի՛, Ռիկի՛:

Փոքրիկը հասկացել էր, որ շունը եր□եք իրենը չի լինի:

-Ուրեմն ամբողջ կյանքում առանց շան եմ ապրելու,- տխուր ասաց Մաչուկը:- Ա~յ, մայրիկ, դու հայրիկ ունես, Բեսան և Բետան միշտ միասին են, իսկ ես… ես մենակ եմ, ոչ ոք չունեմ:

-Սիրելի Մանչուկ, չէ՞ որ բոլորս քոնն ենք, — ասաց մայրիկը:

-Չգիտեմ..,- հոգոց հանեց Մանչուկը, ու նրան հանկարծ թվաց, թե ինքը մեն-մենակ է աշխարհում ու ոչինչ չունի:

Ասենք՝ մի սենյակ ունի և գնաց այնտեղ:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   Ամբողջ
   թռչել
   կդարձնենք
   երեք
   
   
2. Գրի՛ր տեքստում ընդգծված բառերի հականիշները:
   ա/սովորական — անսովոր
   բ/փոքրիկ — մեծ
   գ/սիրունիկ — տգեղ
   դ/տխուր — ուրախ
   
   
3. Տխուր նշանակում է «տրտում,թախծոտ, անուրախ»: Ի՞նչ իմաստով է գործածվել բառը տխուր գրիչ  արտահայտության մեջ:
   Տխուր ստեղծագործություններ գրելու համար։
   
   
4. Ձեռք մեկնել դարձվածքը նշանակում է.

ա/ձեռքը բռնել
 բ/օգնել, օժանդակել

գ/վնասել

դ/կաշկանդել

• Օտար բառերը փոխարինի՛ր հայերեն տարբերակներով

ա/ավարիա — վթար
բ/աֆիցեր — սպա
գ/դիրեկտոր — տնօրեն
դ/զիբիլ – աղբ

• Տեքսից դո՛ւրս գրիր չորս գոյական, որոնք դրված են հոգնակի թվով:

Քաղաքներում
երեխաներ
աստղեր
մեծերը

Տեքստից դուրս գրիր չորս դիմավոր բայ՝ դիմացը նշելով դեմքը։
Ապրում է — 3-րդ դեմք
կարողանում է — 3-րդ դեմք
չունեմ — 1-ին դեմք
նստում է — 3-րդ դեմք

• Լրացրու ասացվածքները՝ օգտվելով տրված բառերից:

ա/ Ավելի լավ է դառը ճշմարտությունը, քան քաղցր սուտը:

բ/Դու ուրիշին օգնիր, Աստված էլ քեզ կօգնի:

գ/Ամեն գործի վերջն է գովելի:

դ/դատարկ տակառը բարձր ձայն կհանի:

գովելի, Աստված, ճշմարտությունը, տակառը

• Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
  Արևի պես է,
  Կլոր երես է,
  Սերմը՝ ճնճղուկի
  կտուցի պես է:
                                   Արևածաղիկ
  
• Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ պարզ ընդարձակ նախադասություն:
  Ստոկհոլմ քաղաքը սովորական քաղաք է:

1. Տեքսից դո՛ւրս գրիր մեկ հարցական նախադասություն։
   Ընդհանրապես, մեծերը ուշադրություն կդարձնե՞ն այդքան փոքր տան վրա:
   
   
2. Նկարագրի՛ր Կառլսոնին:
   Կառլսոնը փոքրիկ, հաստլիկ, ինքնավստահ մարդուկ էր:

1. Կուզեի՞ր  լինել Մանչուկի փոխարեն: Ինչո՞ւ:
   Ես կուզեի լինել Մանչուկի փոխարեն, քանի որ կծանոթանայի Կառլսոնի հետ և կկարողանայի թռչել տանիքների վրայով ու տեսնել Երկրները վերևից: Նաև կկարողանայի Կառլսոնի հետ թռչել տարբեր ուրիշ երկրներ։
   
   
2. Ի՞նչ երազանք ուներ Մանչուկը:
   Մանչուկը երազում էր շունիկ ունենալ։

1. Ինչպե՞ս կուզեիր, որ ավարտվեր այս պատմությունը:
   Ես կուզեի, որ պատմությունը ավարտվեր նրանով, որ Մանչուկի բոլոր երազանքները կատարվեին։

Ալբերտ Մորավիա
Երբ մտքերը սառչում են օդում
(1-ին մաս)

Պիտի որ իմանա՝ մեզանից միլիոնավոր տարիներ առաջ Բ և Եռում շատ ավելի ցուրտ էր, քան այս□ր: Ջերմաստիճանը միլիարդ աստիճան զրոյից ցածր էր, և ամեն ինչ սառչում էր, նույնիսկ՝ մտքերը: Բավական էր մեկը մտածեր. «Ցուրտ է, գրո՛ղը տանի» անմիջապես նրա  գլխավերևում սուր սառցե լուլաներով գրվում էր. . «ցուրտ է, գրո՛ղը տանի»:

Հենց այդ պատճառով էլ Բ և Եռում ոչ ոք չէր համարձակվում մտածել: Բոլորն էլ վախենում էին, որ ուրիշները կկարդան իրենց մտքերը:

Այսպես արջերը, պինգվինները, փոկերը, մարդիկ՝ բոլորը դադարել էին որևէ բան մտածել: Մի խոսքով, Բ և Եռը դարձել էր իսկական հիմարիկների մի աշխարհ:

Դարերից մի դար (երբ ժամանակը դարերով էին հաշվում), մի Ծով Ա. Ցուլ, անշարժ պառկած սառցակտորի վրա, կիսախուփ աչքերով վայելում էր ցուրտը:

Նրա գլխում ոչ մի միտք չկար, բացի մի կարճ «Բա~»-ից: Հենց այդ «Բա~»-ն էլ սառցե տառերով կա□ված էր նրա գլխավերևում: Թե ի~նչ էր ուզում ասել այդ «Բա~»-ով՝ պարզ չէ:

Հանկարծ ջրից դուրս ցցվեց  Օձ Ա. Ձուկն ու, պոչը խաղացնելով, կանչեց.

-Հե~յ, Ծով Ա. Ցուլ, լսիր, ինչ եմ ասում:

-Ասա՛, լսում եմ,- փնթփնթաց Ծով Ա. Ցուլը:

-Ես մի երկրում եղա, որ կոչվում էր Արևադարձ: Ա~յ թե շոգ էր այնտեղ: Եվ գիտե՞ս, այդ երկրում մտքերը չեն սառչում:

-Ի՞նչ ես ասում:

-Հավատա: Ա՛յ, օրինակ, մեկը քեզ է նայում ու մտածում. «Բայց ի~նչ հաստլիկ է այս Ծով Ա. Ցուլը, հա~…», իսկ դու դա չես էլ իմանում, որովհետև այնտեղ մտքերը չեն սառչում ու մնում են անտեսանելի:

-Այդ ո՞վ է ասում, որ ես հաստլիկ եմ,- նեղացած փնթփնթաց Ծով Ա. Ցուլը:

-Օրինակի համար եմ ասում: Լսի՛ր, արի գլուխներս առնենք-կորչենք Բ և Եռից: Թե իմանաս, ի~նչ հաճելի է, մտածիր՝ ի~նչ ուզում ես: Այդ Արևադարձում ես մի կո~ւշտ մտածեցի:

-Ի~նչ էիր մտածում:

-Տարբեր բաներ:

-Օրինակ:

-Ինչ ուզես: Օրինակ՝ մտածում էի, որ արևը կանաչ է: Կամ երկու ան□ամ երկու հավասար է հինգի:

-Հա, բայց արևը կանաչ չի: Իսկ երկու անգամ երկուսը հավասար է չորսի:

-Ճիշտ ես ասում: Բայց հրաշալին էլ հենց դա է, որ կարող ես մտածել՝ ինչ ուզես, ու ոչ ոք չի իմանա:

Օձ Ա. Ձուկն այնքան խոսեց ու համոզեց, որ Ծով Ա. Ցուլը համաձայնեց գնալ Արևադարձ կոչվող երկիրը:

Օձ Ա. Ձուկը լողաց առջևից, իսկ Ծով Ա. Ցուլը հետևեց նրան:

Լողացին, լողացին. ջերմաստիճանը միլիարդ աստիճան ցրտությունից փոխվեց միլիարդ աստիճան տաքության: Աստված իմ, ի~նչ շոգ էր: Ծովը եռում էր, ինչպես ջուրը կաթսայում:

Ծով Ա. Ցուլը դեռ ոչինչ չէր մտածում: Միլիոնավոր տարիներ նա չէր մտածել, հիմա էլ կարծես  քնած էր: Լողալիս մեկ-մեկ հարցնում էր.

— Օձ Ա. Ձուկ, դու արդեն մտածո՞ւմ ես:

-Իհարկե:

-Իսկ ի՞նչ ես մտածում:

-Հազար ու մի բան, և բոլորը քո մասին:

-Ի՞նչ ես մտածում իմ մասին:

-Է~, չեմ ասի ասեմ՝ կնեղանաս:

Ծով Ա. Ցուլը տխրեց: Բ և Եռում ոչ ոք ոչ մեկի մասին ոչինչ չէր մտածում: Աստված գիտի, թե Օձ Ա. Ձուկը հիմա իր մասին ինչեր է մտածում: Բամբասկոտ, բութ, երկերեսանի արարած: Հանկարծ Ծով Ա. Ցուլը նկատեց, որ ինքն էլ Օձ Ա. Ձկան մասին է վատ բաներ մտածում:

Այստեղ բոլորը միայն լավ բաներ են ասում. «Բարի գալուստ, ի~նչ գեղեցիկ ես, ի~նչ իմաստուն տեսք ունես, ի~նչ բե□եր են…»: Բայց Ծով Ա. Ցուլը համոզված էր, որ եթե Բ և Եռում լինեին, օդում սացե տառերով գրված կլիներ.«Միայն դու էիր պակաս այստեղ, անճոռնի~, ա~յ քեզ մռութ, մի սրա բեղերին նայեք…»:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   այսoր

Կախված
անգամ

բեղեր

• Տեքստից դո՛ւրս գրիր տրված բառերի  հականիշները:
  ա/ցուրտ — տաք

բ/սոված — կուշտ

գ/ուրախանալ — տխրել
դ/տաքանալ — մրսել

• Կազմի՛ր երկու նախադասություն, որ ցուրտ բառը մեկում գործածված լինի ուղիղ, մեկում՝ փոխաբերական իմաստով:
  Ձմռանը սաստիկ ցուրտ է։
  Նա շատ տխուր էր, նրա հոգու մեջ շատ ցուրտ էր։
  
  
• Գտի՛ր գլխավերև բառի բաղադրիչները և դրանցից յուրաքանչյուրով նոր բառ կազմի՛ր:
  Գլխավերև — գլուխ + վերև
  Գլուխ – գլխատակ
  Վերև — սարնիվեր
• Բացատրի՛ր գլուխ գովել դարձվածքի իմաստը:
  Գլուխ գովել բառը նշանակում է պարծենալ
  
  
• Տեքստից դո՛ւրս գրիր ընդգծված բառերը՝ դիմացը գրելով տեսակը (պարզ, բարդ, ածանցավոր):
  ա/սուր — պարզ
  բ/սառցակտոր — բարդ
  գ/արևադարձ — բարդ
  դ/երկիր – պարզ
  
  
• Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց գրված է, թե այն ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված:
  ա/պինգվին – գոյական
  բ/սառչել-բայ
  գ/հաճելի-ածական
  դ/Ծով Ա.Ցուլ-բայ
  
  
• Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ պարզ նախադասություն:
  Օձ Ա. Ձուկը լողաց առջևից, իսկ Ծով Ա. Ցուլը հետևեց նրան:
  
  
• Լրացրո՛ւ հետևյալ ասացվածքները:
  ա/Գյուղ կանգնի, գերան կկոտրի
  բ/Անունը կա, ամանում չկա
  
  
• Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
  Առանց ձեռքի,
  Առանց ոտքի
  Դռներ է բացում:
                                    Քամի
  
  
• Ինչո՞ւ էին Բ և Եռի ապրողները վախենում մտածել:
  Բ և Եռում ոչ ոք չէր համարձակվում մտածել, քանի որ բոլորն էլ վախենում էին, որ ուրիշները կկարդան իրենց մտքերը:

1. Ի՞նչն էր հրաշալի Արևադարձում:
   Արևադարձում հրաշալի էր այն, որ մտքերը այնտեղ չէին սառչում և ոչ ոք չէր կարողանալու կարդալ քո մտքերը։
   
   
2. Ի՞նչ էր մտածում Օձ Ա. Ձուկը Ծով Ա.Ցուլի մասին:
   Օձ Ա․ Ձուկը Ծով Ա․Ցուլի մասին մտածում էր, որ նա բամբասկոտ, բութ, երկերեսանի արարած էր:
   
   
3. Դու՞ր եկավ քեզ պատմվածքի ավարտը: Ինչո՞ւ:
   Ինձ պատմվածքի վերջը դուր չեկավ, քանի որ Ծով Ա․ Ցուլը մեղկ էր, և Օձ Ա․ Ձուկը նրա մասին շատ վատ բաներ էր մտածում։
   
   
4. Ո՞ր երկրում կուզեիր ապրել, Բ և Եռում, թե՞ Արևադարձում, ինչո՞ւ:
   Ես կուզենայի ապրել Արևադարձ երկրում։ Քանի որ այնտեղ մտքերը չէին սառչում, և ոչ ոք չէր կարողանալու կարդալ քո մտքերը։
   
   
   
   
   
   
   
   

Հրանտ Մաթևոսյան
ԿԱՆԱՉ ԴԱՇՏԸ

Կայծակը չոր ճայթյունով բախվեց ժայռին, մի կողմ շպրտվեց և թաղվեց կանաչ գետնի մեջ։ Ժայռը կարծր էր, կայծակը հազիվ թե կարողացավ գորշ այդ ժայռից պոկել քարի մի երկու (փշուր)։ Ժայռի տակ կանաչ գետինը այդ հովտում ճայթող բոլոր կայծակների գերեզմանոցն էր. գարունների և ամառների բոլոր կայծակները թաղվում էին ժայռի տակ, և մոտիկ կաղնին միշտ, ամեն ճայթյունի վախից սրսփում և, իր մտքում, կաղնիորեն շնորհակալ էր լինում ժայռին այն բանի համար, որ նա՝ ժայռը, հովիտ նետվող բոլոր կայծակները ձգում թաղում է իր տակ և կաղնուն փրկում խանձվելուց։
Քիչ առաջ, երբ կայծակը պտտվում էր հովտի և բլուրների վրա և մտածում էր ճայթել ու դեռ չէր ճայթել, քուռակի մայրը մեղմ խրխինջով կանչեց քուռակին. քուռակի մայրը գիտեր, որ կայծակը ճայթելու է, ճայթյունը վախեցնելու է քուռակին, իսկ քուռակը կարծեց` մայրն իրեն կանչում է կուրծք տալու և ականջ դրեց ինքն իրեն, ականջները շարժեց և ուկնդրել սկսեց ինքն իրեն, թե ինքն արդյոք ուզում է կուրծք ուտել, և այնքան էլ չէր ուզում ուտել, ուզում էր խոտերից ու ծաղիկներից հոտ քաշել և մեկիկ–մեկիկ ճանաչել խոտերը, և հենց այդ ժամանակ ճայթեց կայծակը։ Քուռակը խրտնեց ու վազեց դեպի մայրը, բայց շատ էր վախեցել, մորը չէր տեսնում, ուրիշ կողմ էր փա□չում։ Մայրն ուզեց գնալ դեպի քուռակը, բայց վզի պարանը խանգարեց։ Եվ մայրը քուռակին խրխինջով կանչեց իր մոտ։

Քուռակը մեկ ամսվա քուռակ էր, միամսյա նրա կյանքում դա առա□ին կայծակն էր։ Նա պատսպարվեց մոր լանջի տակ։ Մոր լանջի տակից, ականջները սրած, քուռակը մի քիչ լսեց անձրևի (թմբկահարումը) կաղնու տերևներին, մի քիչ նայեց ժայռին, մասրենու թփին, կաղնուն, աչքերը թարթեց և մոռացավ, որ ինքը վախեցել է կայծակի ճայթյունից, կարծեց` ինքը մոր մոտ էր եկել կուրծք ուտելու։ Գանգուր սև պոչիկը թափահարելով՝ քուռակը մտավ մոր փորի տակ։ Պառավ ձին ոտքը ետ դրեց և թուլացրեց կաթի երակները, որպեսզի իր քուռակը (ազատ) ծծի և կուշտ ծծի։
Դա աստղազարդ քուռակ էր, այսինքն՝ ծածկված էր եղյամի հատիկների նման աստղիկներով։ Ոտքերը բարակ ու երկար էին։ Ետևի աջ ոտքի սրունքը սպիտակ էր։ Ինքը կարծես եղյամոտ էր, ետևի աջ ոտքը՝ ձյունոտ։ Վիզը բարակ ու երկար էր։ Գլուխը փոքր էր, ճակատին կլորիկ սպիտակ կար, աստղածաղկի նման։ Այդ հովտի առվից ջուր խմելու էին գալիս եղնիկներ, ուլեր ու գառներ, նաև՝ այդ ձին, որ շատ քուռակներ էր ունեցել, բայց այս քուռակը այս (կանաչ) դաշտի ամենագեղեցիկ արարածն էր։ Բաշը և պոչը սև էին։

Մենք չգիտեինք, թե ինչպիսին են քուռակի աչքերը, որովհետև նա խրտնում էր, և մենք չէինք կարողանում մոտենալ նրան, բայց ասենք, որ այդ քուռակի աչքերը շատ գեղեցիկ աչքեր էին, քանի որ ձիերի աչքերը գեղեցիկ են լինում, շրջապատն արտացոլվում է ձիերի աչքերում։ Քուռակի աչքերում հիմա արտացոլվում էին կաղնին, ծաղիկները, մասրենին, իր կարմիր մայրը և ամբողջ կանաչ հովիտը։
Նա մի քիչ հիմարիկ էր, բայց հիմարիկ էր փոքրության պատճառով։ Անձրևի կաթիլը գլորվեց մտավ նրա ոտքերի արանքը, և նա խրտնեց ու փախավ մոր մոտից։ Մայրը նրան ետ չկանչեց. անձրևը դա□արել էր, կայծակ այլևս չէր ճայթելու, և հիմա արև էր։

Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դուս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
Փախչում
Առաջին
Դադարել

1. Գրի՛ր տեքստում ընդգծված բառերի հոմանիշները:
   կարծր էր – պինդ էր, ամուր

Մայը — Ծնող կինը իր զավակների համար
ուրիշ – այլ, ոչ նույն

ձյունոտ — ձյունաթաթախ

• Ի՞նչ է նշանակում ունկնդրել բառը.
  ա/համաձայնվել
  բ/լսել

գ/տեսնել

դ/խոսել

• Նշված տարբերակներից որո՞ւմ է ճիշտ նշված երկվա երեխա դարձվածքի իմաստը.

ա/ վաղուց ծնված, խելոք
բ/շուտ ծնված, շուտ մեծացած
գ/անչափահաս, դեռ շատ փոքր
դ/իմաստուն

• Տեքստից դո՛ւրս գրիր եզակի թվով գործածված չորս գոյական և կազմի՛ր դրանց հոգնակին:
  Քուռակ — քուռակներ, վիզ — վզեր, եղնիկ — եղնիկներ, կաթիլ — կաթիլներ
  
  
• Դուրս գրի՛ր տեքստի փակագծերում դրված բառերը և դարձրո՛ւ բայեր։
  Փշուր — փշրել
  թմբկահարում — թմբակահարել
  ազատ – ազատել
  կանաչ — կանաչել
  
  
• Ո՞րն է տեքստում ընդգծված նախադասության ենթական
  Պառավ ձին ոտքը ետ դրեց և թուլացրեց կաթի երակները։

ա/ պառավ
բ/ձի
գ/կաթի
դ/երակները

• Լրացրո՛ւ առած-ասացվածքները՝ օգտվելով տրված բառերից:

ա/ Ուրիշի համար փոս փորողը ինքը կընկնի մեջը:
բ/Ինչ որ ցանես, այն կհնձես:
գ/Գայլի անունն է դուրս եկել, աղվեսը աշխարհ քանդում:
դ/Լավ է՝մարդու աչքը դուրս գա, քան անունը:

(աղվեսը, փորողը, աչքը, կհնձես)

• Տեքստից դուրս գրիր մեկ պարզ նախադասություն:
  Կայծակը չոր ճայթյունով բախվեց ժայռին։
  
  
• Կետադրի՛ր տրված նախադասությունը:
  Քուռակի մայրը գիտեր, որ կայծակը ճայթելու է։

1. Նկարագրի՛ր ինչպիսի՞ն էր ժայռը:
   Ժայռը կարծր էր ու հովիտ նետվող բոլոր կայծակները ձգում թաղում է իր տակ և կաղնուն փրկում խանձվելուց։
   
   
2. Ինչո՞ւ  էր մտահոգված քուռակի մայրը:
   Քուռակը մեկ ամսական էր, միամսյա նրա կյանքում նրա համար դա առաջին կայծակն էր։
   
   
3. Ե՞րբ քուռակը մոռացավ, որ ինքը վախեցել է կայծակի ճայթյունից:
   Քուռակը մոռացավ, որ ինքը վախեցել է կայծակի ճայթյունից, երբ նա պատսպարվեց մոր լանջի տակ։
   
   
4. Նկարագրի՛ր քուռակին:
   Քուռակի բաշը և պոչը սև էին, աչքերը շատ գեղեցիկ էին: Դա աստղազարդ քուռակ էր, այսինքն՝ ծածկված էր եղյամի հատիկների նման աստղիկներով։ Ոտքերը բարակ ու երկար էին։ Ետևի աջ ոտքի սրունքը սպիտակ էր։ Ինքը կարծես եղյամոտ էր, ետևի աջ ոտքը՝ ձյունոտ։ Վիզը բարակ ու երկար էր։ Գլուխը փոքր էր, ճակատին կլորիկ սպիտակ կար, աստղածաղկի նման։
   
   
5. Տեքստից ընտրի՛ր քեզ դուր եկած նախադասությունը:

Քուռակի մայրը գիտեր, որ կայծակը ճայթելու է։

Հովհաննես Թումանյան
Գելը

Շորագյալցի Ավոյի պատմությունից հետո խոսքն ընկավ գիլի ոհմակի (բոլուկի) վրա։

Երկար ձմեռներն ու ապրուստի դժվարությունն են պատճառը, որ գելերը ոհմակ են կազմում,- բացատրում էին գյուղացիք։

Ոռնում են, իրար կանչում, հավաքվում, միանում, որ ուժեղ լինեն թե՛ հարձակվելու և թե՛ հարձակման դիմադրելու ժամանակ։

Ամեն մինը մենակ հեշտ կհա□թվի ձմեռն ու կկորչի, քան թե խմբով, և ամեն մինը մենակ չի կարող էն ճանկել, ինչ որ կճանկի խումբը։

Եվ հավաքվում են հիսունով, հարյուրով, մի քանի հարյուրով։

Սարսափելի բան է գիլի ոհմակը, մանավանդ էդ լինում է ձմեռը, գիլի ամենաքաղցած ժամանակը, եր□ շատ անգամ գելը քաղցից կատաղում է։  Երբ ոհմակով մի տեղ կանգնում են հանգստանալու՝ շրջան են կազմում ու էնպես են վեր թափում, որ իրար երես պահեն, չեն հավատում մեկմեկու։ Վախենում են իրար ուտեն։ Բայց ոմանք էլ ասում են՝ նրա համար են էդպես անում, որ իրար տեսնեն ու հարկավոր դեպքում իսկույն նշան տան իրարու, և իբրև թե բոլորը նայում են իրենց գլխավորին։

Գիլի համար մութը, ճամփի դժվարությունը, հեռավորությունը ոչ մի նշանակություն չունեն։

Գելն էնքան արագավազ է, որ մի գիշերվա մեջ երեք–չորս օրվա ձիու ճամփա կկտրի: Իսկ գիլի սրատեսության վրա էսպես մի զրույց կա ժողովրդի մեջ։

Ասում են՝ մի անգամ արծիվն ու գելը վեճի բռնվեցին, թե իրենցից ո՛րն է ավելի սրատես։ Գելն ասավ՝ մի ա□պոտ օր ես սարի գլուխն ելա, ամպի միջով մտիկ արի տեսա՝ հեռու մի դաշտում մի սև ցելի (վարած հողի) մեջ մի ակոսում մի սև գառն է նստած։

Արծիվն էլ թե՝ ես էլ երկնքի երեսն ելա, ներքև մտիկ արի, մի ծխնելույզի միջից տեսա կրակի վրա դրած մի պղինձ՝ խուփը վրեն։ Խփան ճեղքիցը նայեցի, տեսա պղնձի միջին կաթը, կաթնի երեսին էլ մի սիպտակ մազ։

Էսքան արագավազ ու սրատես գազան է գելը։ Եվ էս ամենի հետ միասին՝ շատ խորամանկ։

Նա մինչև լավ չիմանա, որ հարձակումն ապահով է, չի հարձակվիլ։ Ուրիշ բան է, եթե սովից խելագար մի գել իրեն կորցրած գցի ափաշկարա վտանգի մեջ․ բայց սովորաբար գելը շատ է զգույշ ու խորամանկ։

Մի գյուղացի էսպես պատմություն արավ։ Ասում է՝ մի տարի թակարդ էի լարել։ Առավոտը վաղ վեր կացա, գնացի տեսա մի գել է ընկել մեջը։ Միայն ոտիցն է ընկել, ու ոտը փշրվել է, սատկել է։ Վեր կալա թակարդիցը հանեցի, էն կողմը գցեցի։ Մինչև գլուխս կախ ես թակարդովն էի եղած, մին էլ տեսնեմ՝ վեր կացավ կաղին տալով փախավ։ Հա՛յ, հայ, հա՛յ, էլ ո՞րտեղ, իրեն տվեց անտառը։ Դու մի՛ ասիլ անտերը ստամեռնուկ տված է եղել։

Գիլի ոհմակն էլ, ձմեռը ճամփա կտրելիս իրար ետևից է գնում— ծլլաշարուկ, ու միշտ ամենից ուժեղն ու փորձվածը առաջին է գնում։ Եվ սա երկու հարմարություն ունի նրանց համար։ Մին, որ առաջի գնացողները ձնի մեջ կոպար (շավիղ) են բաց անում, ետևից եկողների համար բաց–պատրաստ ճամփա է լինում, մին էլ՝ որ ոչ ոք չի կարող իմանալ, թե իրենք քանիսն են եղել։ Եվ էդ է պատճառը, որ ոչ մի որսկան չի կարող ասել, թե էս ոհմակը, որ անցել է, քանի գել է եղել մեջը։

Աստված հեռու տանի, թե ոհմակի աչքովը մի որս ընկավ։ Ուրիշ գազան լինի, թե ընտանի կենդանի, իսկույն չորս կողմից շրջապատում են, ու էլ փրկություն չկա։ Իսկ կճղակավորներին, հատկապես եղնիկներին ու եղջերուներին, քշում են դեպի սառած գետերը, սաոույցի վրա ճղատում ու վրա թափում կամ քշում են դեպի բար□ր ժայռերը, ժայռերից թռցնում ու իջնում ներքև լափում։

Ոհմակը վտանգավոր է և մարդու համար։ Եթե բազմություն չեղավ՝ մի կամ երկու մարդից ոհմակը չի վախենալ, թեկուզ հրացան ունենան։ Մինչև անգամ հրացանն ավելի վտանգավոր է։ Հրացան արձակես թե չէ, իսկույն կհարձակվեն։ Հիմի կասեք՝ հապա ինչի՞ց է վախենում գելը։

Էս մասին գյուղացիք մի քանի պատմություն արին։

1.Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
կհարթվի
երբ
բարձր
ամպոտ

2.Գրի՛ր տրված բառերի հականիշները:
ա) կարճ — երկար
բ) թույլ — ուժեղ
գ) մոտ — հեռու
դ) ցածր — բարձր

3.Ասացվածքների երկու մասերը միացրո՛ւ և գրի՛ր դեմ դիմաց:
ա) Մինչև ճշմարիտը գա, սուտը աշխարհը կքանդի:
բ) Քեզ համար քնում ես, ուրիշի համար երազ տեսնում:
գ) Մեծին հարգիր, որ մեծանաս քեզ էլ հարգեն:
դ) Լավ բան ասա, որ լավ բան լսես:

4.Ի՞նչ է նշանակում տեքստում հանդիպող ստամեռնուկ բառը:
Ստամեռնուկ բառը նշանակում է մեռած ձևանալ։

5.Տեքստից դո՛ւրս գրիր հոգնակի թվով գործածված չորս բառ:
Գնացողներ, ժայռեր,  եկողներ, կճղակավորներ

6.Դո՛ւրս գրիր տեքստում ընգծված բառերը՝ դիմացը գրելով, թե որը ի՞նչ խոսքի մաս է:

Գելերը — գոյական
սրատես — ածական
երկու — թվական
անցել է — բայ

7. Ո՞րն է տրված նախադասության ենթական:
Շորագյալցի Ավոյի պատմությունից հետո խոսքն ընկավ գիլի ոհմակի (բոլուկի) վրա։

ա/Ավոյի
բ/խոսքն
գ/ոհմակի
դ/գիլի

8. Տեքստի ընդգծված պարբերության մեջ քանի՞ նախադասություն կա.
ա/հինգ
բ/չորս
գ/վեց
դ/յոթ

9. Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
Թև ունի, թռչուն չէ,
Միջատ է, մրջյուն չէ,
Աշխատում է օրնիբուն
Բերքը տալիս է մարդուն:
                                  Մեղու

10. Նախադասություններն ըստ բնույթի լինում են.
ա/երկու տեսակ
բ/հինգ տեսակ
գ/երեք տեսակ
դ/չորս տեսակ

11. Ինչո՞ւ  են գայլերը ոհմակ կազմում

Երկար ձմեռներն ու ապրուստի դժվարությունն են պատճառը, որ գելերը ոհմակ են կազմում։

12. Ինչպիսի՞ կենդանի է գայլը (բնութագրի՛ր տեքստի բառերով):
Գայլը շատ խորամանկ, արագավազ, սրատես կենդանի է։

13. Ինչպե՞ս է շարժվում ոհմակը ձմռանը:

Գիլի ոհմակն էլ, ձմեռը ճամփա կտրելիս իրար ետևից է գնում- ծլլաշարուկ, ու միշտ ամենից ուժեղն ու փորձվածը առաջին է գնում։  

14. Ինչո՞ւ է վտանգավոր գայլը մարդու համար:

Գայլը գիշատիչ կենդանի է, սոված ժամանակ կարող է հարձակվել և հոշոտել մարդուն:

15. Ուրիշ ի՞նչ գիտես գայլերի մասին:

Գայլերի մարմնի երկարությունը 105-160 սմ է, քաշը՝ 32- 50 կգ, հազվադեպ մինչև 76 կգ:

Ջանի Ռոդարի
Երկիր, որտեղ ոչ մի սուր բան չկա 

Ջովանինոն շատ էր սիրում ճանապարհորդել: Ճամփորդեց-ճամփորդեց, մի օր էլ հայտնվեց այնպիսի երկրում, որտեղ ոչ մի սուր բան չկար: Տներն այդ երկրում կառուցված  էին առանց սուր անկյունների, նրանք կլոր էին:  Շենքերի տանիքներն էլ էին կլոր: Ճանապարհի կո□քին, որտեղով քայլում էր Ջովանինոն, թփերի ու վարդերի պուրակ կար: Ջովանինոն  որոշեց մի վար□ քաղել և զարդարել իր   բաճկոնը: Նա   զգուշությամբ ուզում էր պոկել վարդը, որպեսզի մատը չծակի, բայց տեսավ, որ վարդը փուշ չունի, ուրեմն՝  իր մատը չի ծակի:  Այդ ժամանակ թփերի ետևից հայտնվեց քաղաքային պարեկը և ժպտալով հարցրեց Ջովանինոյին.

—Դուք երևի չգիտե՞ք, որ չի  կարելի վարդ քաղել:

—Ներեցեք ինձ … ես չմտածեցի,  որ…

—Այդ դեպքում Դուք պետք է վճարեք տուգանքի կեսը,- ասաց պարեկը և սկսեց գրել անդորրագիրը:
Ջովանինոն  հանկարծ նկատեց, որ պարեկի գրիչը սուր չէ, և խնդրեց ցույց տալ այն:

— Խնդրեմ ,- ասաց պարեկը և մեկնեց գրիչը:

Գրիչը, ինչպես նաև պարեկի  թուրը , ամենևին սուր չէին , դրանք բութ էին բութ:

— Սա ի՞նչ երկիր է, այստեղ ամեն ինչ տար□րինակ է:

Այստեղ ոչ մի սուր բան չկա,- բացատրեց պարեկը:

—Իսկ մե՞խը,- հարցրեց Ջովանինոն,- չէ ՞ որ այն պետք է սուր լինի:

—Մենք մեխ չենք օգտագործում: Մեխի փոխարեն սոսինձ ենք օգտագործում:  Իսկ հիմա բարի եղեք ինձ երկու անգամ ապտակել:

Զարմանքից Ջովանինոյի բերանը բաց մնաց.

—Ո՛չ, ո՛չ, ի՞նչ եք ասում, ես չեմ ուզում հայտնվել բանտում, եթե այդպես է, ես պատրաստ  եմ  երկու ապտակ ստանալ:

—Բայց մեզ մոտ այդպես է ընդունված. լրիվ տուգանքը՝ չորս ապտակ, կեսը՝ երկու,- պատասխանեց պարեկը:

—Երկու ապտակ պարեկի՞ն:

—Այո՛:

—Բայց դա իրավացի չէ, այդպես չի կարելի:

—Իհարկե արդարացի չէ. այդպես չի՛ կարելի :

—Իհարկե արդարացի չէ, և որպեսզի այդպես չլինի, ոչ ոք օրենքը չի խախտում: Դե,  ես սպասում եմ. տվեք ինձ երկու ապտակ և մյուս ան□ամ ավելի զգույշ եղեք:

—Բայց ես չեմ ուզում ձեզ ապտակել:

—Այդ դեպքում ես ստիպված եմ ձեզ առաջարկել լքել մեր երկիրը:

Եվ Ջովանին ստիպված եղավ հեռանալ այն երկրից, որտեղ ոչ մի սուր բան չկար: Բայց նա երազում էր վերադառնալ այնտեղ և ապրել ամենաօրինակելի օրենքներով և ամենադաստիարակված մարդկանց հետ:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   կողքին
   վարդ

տարօրինակ
անգամ

• Փուշ բառի ուղիղ և փոխաբերական իմաստներով կազմի՛ր մեկական նախադասություն:
  
  Փշով կարելի է վնասվել։
  Նրա ճանապարհը փշերով էր ծածկված։

• Ի՞նչ է նշանակում պուրակ բառը.
  
  ա/բանջարանոց

բ/արտ

գ/զբոսայգի

դ/ծաղկի խանութ

Տեքստից դուրս գրի՛ր ընդգծված բառերը՝ դիմացը գրելով ըստ կազմության դրանց տեսակը:
մատը – պարզ
գրիչը – պարզ
լքել – պարզ

Տեքստում ընդգծված նախադասությունից առանձին սյունակներով դուրս գրի՛ր երկու գոյական, մեկ ածական, մեկ բայ:

Գոյական ածական բայ
տներ սուր  կառուցված
երկիր     

• Կազմի՛ր տրված բայերի ուղիղ ձևերը:
  
  ա/ճամփորդեց – ճամփորդել
  բ/պետք է վճարեք – պետք է վճարել
  գ/ասաց — ասել
  դ/երազում էր — երազել
  
• Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ պարզ նախադասություն:

          -Բայց ես չեմ ուզում ձեզ ապտակել:

• Լրացրո՛ւ  առած-ասացվածքները՝ օգտվելով տրված բառերից.

ա/Ինձ համար արա, քեզ համար սովորի:
բ/Խաչն իմն է, զորությունը ես գիտեմ:
գ/Փողոցում գտածը փողոցում էլ կկորցնես:
դ/Այսօրվա գործը վաղվան չեն թողնի:

զորությունը, սովորիր, գտածը, այսօրվա

• Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկական պատմողական և հարցական նախադասություն:
  Պատմողական — Ջովանինոն շատ էր սիրում ճանապարհորդել:   
  Հարցակնա – -Դուք երևի չգիտե՞ք, որ չի  կարելի վարդ քաղել:
  
  
• Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
  Հողից վերև՝
  Փոքրիկ արև,
  Վրան՝ հազար
  Սերմ ու տերև:
                                    Արտ

1. Ո՞րն է տրված նախադասության ենթական:
   Զարմանքից Ջովանինոյի բերանը բաց մնաց:
   Բերանը

1. Ինչպիսի՞ երկրում էր հայտնվել Ջովանինոն:
   Ջովանինոն հայտնվել էր այնպիսի երկրում, որտեղ ոչ մի սուր բան չկար։

1. Ի՞նչ տուգանք նշանակեց պարեկը: Նմանատիպ մի տուգանք էլ դու մտածի՛ր:
   Պարեկը տուգանք նշանակեց, որ Ջովանինոն նրան երկու անգամ ապտակի։

1. Ինչո՞ւ էր ստիպված Ջովանինոն լքել այդ երկիրը.
   ա/որովհետև վճարել էր տուգանքը
   բ/որովհետև պարեկը արդարացի էր
   գ/որովհետև խախտեց այդ երկրի օրենքը
   դ/որովհետև միամիտ էր
   
   Կուզեի՞ր Ջովանինոյի հետ գնալ այդ երկիր:

 Ես Ջովանինոյի հետ կուզենայի մեկնել այդ երկիր, քանի որ այնտեղ օրինակելի և դաստիարակված մարդիկ են ապրում։