Մարկ Տվեն

Երկուշաբթի առավոտյան Թոմն իրեն շատ դժբախտ զգաց: Նա միշտ իրեն դժբախտ էր զգում, որովհետև այդ օրով էին սկսվում մի նոր շաբաթվա տանջանքները դպրոցում:Նա այդ օրը ցանկանում էր, որ ընդհանրապես կիրակի չլիներ. գերության մեջ լինելը դրանով ավելի ատելի էր դառնում: Թոմը պառկած մտածում էր: Հանկարծ նա ցանկացավ հիվանդ լինել. Այդպիսով կարող էր դպրոց չգնալ և տանը մնալ: Այստեղ ինչ-որ անորոշ հնարավորություն կար: Նա ինքն իրեն ստուգեց: Ոչ մի տեղը չէր ցավում: Նորից ստուգեց: Այս անգամ թվաց, թե փորացավի նշաններ կան, և նա դրանց հետ որոշակի հույս կապեց: Բայց շուտով այդ նշանները թուլացան և հետզհետե ամբողջովին անհետացան: Թոմը նորից սկսեց մտածել: Հանկարծ մի նոր բան հայտնաբերեց: Վերևի ատամներից մեկը շարժվում էր: Դա արդեն մեծ բախտ էր: Որպես սկիզբ նա ուզում էր տնքալ, երբ մտածեց, որ եթե սկսի այդ պատճառաբանությամբ, մորաքույրն այդ ատամը կքաշի, և դա ցավ կպատճառի: Նա որոշեց ատամը պահել որպես պահեստային  ցավ և ուրիշ պատրվակ գտնել: Որոշ ժամանակ ոչ մի բան չգտավ, հետո հիշեց բժշկի պատմած մի հիվանդության մասին, որ մեկին մի քանի շաբաթով անկողին էր գցել՝ միաժամանակ սպառնալով մատի կորստով: Նա վերմակի տակից հանեց ոտքը սկսեց ուսումնասիրել վիրավոր մատը:  Բայց այդ հիվանդության նշանները չգիտեր: Այնուամենայնիվ արժեր փոր□ել, և նա սկսեց եռանդով տնքալ: Իսկ Սիդը շարունակում էր անտեղյակ մնալ ու քնել: Թոմն ավելի խորը տնքաց, և նրան թվաց, որ մատն իրոք ցավում է: Ոչ մի արձագանք Սիդի կողմից: Մինչ այդ Թոմի շունչը կտրվեց: Նա մի փոքր հանգստացավ, ուժ հավաքեց ու տնքոցների հիանալի մի շարք արձակեց: Սիդը շարունակում էր խռմփալ: Թոմի համբերությունն սպառվեց: Նա կանչեց՝ Սի՜դ, Սի՜դ, և եղբորը շարժեց: Դա ազդեց, և Թոմն սկսեց դարձյալ տնքալ: Սիդը հառաչեց, ձգվեց, հենվեց արմունկին, և Թոմին նայեց: Թոմը շարունակում էր տնքալ: Սիդը ձայնեց նրան.

– Թո՜մ, լսի՜ր, Թո´մ:

Պատասխան չկար:

– Լսի՜ր, Թո´մ, ի՞նչ է պատահել, Թո´մ:

Նա շարժեց եղբորը՝ մտահոգ նայելով դեմքին:

– Թո՜ղ, Սի´դ, հանգիստ թող ինձ:

– Ի՞նչ է պատահել, Թո´մ, գնա՞մ, մորաքրոջը կանչեմ:

– Ո՜չ, հարկավոր չէ. գուցե կամաց-կամաց անցնի, ոչ մեկին մի՛ կանչիր:

– Բայց ես պարտավոր եմ: Այդպես մի տնքա, Թո´մ, սարսափելի է: Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ դու այդ վիճակում ես:

– Ժամե՜ր, ա՜խ, ինձ ձեռք մի´ տուր, Սի´դ:
Բայց Սիդը իր հագուստները վերցրել ու գնացել էր մորաքրոջը կանչելու:  Այժմ Թոմն իսկապես տառապում էր. այնպես լավ էր նրա երևակայությունն աշխատում, և այնքան բնական էին նրա տնքոցները:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:

դժբախտ
համբերությունն     
շաբաթվա
փորձել

2. Գրի´ր տրված բառերի հականիշները.
    ա/ դժբախտ              բախտավոր
    բ/ ատելի                  հաճելի
   գ/ հիվանդ                առողջ
   դ/անհետանալ         հայտնվել

3.Ի՞նչ է նշանակում տեքստում հանդիպող հետզհետե  բառը: 

     ա/ աստիճանաբար
     բ/   կարգին
     գ/ ավելի ուշ
     դ/շատ ուշ

4.Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված տեսակը. 

ա/ դժբախտ-պարզ
բ/ փորացավ-բարդ
գ/ մորաքույր-բարդ
դ/ հիվանդություն-ածանցավոր

5.Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.

ա/ վերմակ-ածական
բ/  նշան-գոյական
գ/ ատամ-գոյական
դ/ դպրոց-գոյական

6.Ո՞րն է տրված նախադասության ենթական:
  Սիդը իր հագուստները վերցրել ու գնացել էր մորաքրոջը կանչելու:
ա/ հագուստները
բ/ մորաքույրը
գ/ Սիդը 
դ/ իր

7.Տեքստից դու՛րս գրիր մեկական պատմողական և բացականչական  նախադասություն:

Նա որոշեց ատամը պահել որպես պահեստային  ցավ և ուրիշ պատրվակ գտնել: Պատմողական
Ժամե՜ր, ա՜խ, ինձ ձեռք մի´ տուր, Բացականչական

8.Հոմանիշ զույգերից  ո՞րն է սխալ.
ա/ մտածել-մտորել
բ/փնտրել – որոնել
գ/ լսել – ականջ դնել
դ/բնական – արհեստական

9.Վերնագրի´ր տեքստը:

 <<Դբախտ Թոմը>>

 10.Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց են  թողած կետադրական նշաններ:   Սիդը հառաչեց, ձգվեց, հենվեց արմունկին, և Թոմին նայեց:

  Լրացրո՛ւ  դրանք:

11.Գրի´ր  մեկ բառով.
ա/ մոր քույրը                  մորաքույր

բ/ միտք անել                  մտածել
գ/ ման գալ                       որոնել

դ/ որոշում կայացնել  որոշել

12.Ինչո՞ւ էր երկուշաբթի օրերը Ջելսոմինոն իրեն դժբախտ զգում:

Թոմի համար երկուշաբթի օրերը սկսվում են դպրոցի տանջանքերը։

   
13.Թոմն ինչո՞ւ չէր սիրում կիրակի օրերը: Տեքստում ընդգծի՛ր այդ հատվածը:

Նա այդ օրը ցանկանում էր, որ ընդհանրապես կիրակի չլիներ. գերության մեջ լինելը դրանով ավելի ատելի էր դառնում:

14.Ինչո՞ւ էր Թոմն ուզում հիվանդ լինել:

Միակ տարբերակն էր դպրոց չգնալու։

15.Թոմը որոշեց սկզբից չասել ատամի մասին, որովհետև ̀
ա/ հարմար չէր գտնում նման պատճառաբանությունը
բ/պահում էր որպես պահեստային ցավ
գ/չէր մտածել այդ մասին
դ/ մի անգամ արդեն նման պատճառաբանություն արել էր

 Մի տերտեր ամեն տարի Զատկից առաջ քառասունինը լոբի է հաշվում և փարաջայի գրպանը գցում։ Մեծ պասի առաջին իսկ օրից նա ամեն օր մի լոբի է հանում, դեն գցում և գրպանում մնացածների թվով էլ իմանում, թե Զատկի գալուն քանի օր է մնացել։Մի օր էլ էս տերտերի գլխին մի փորձանք է պատահում: Բակի երեխաները տեսնում են, որ տերտերի ձեռքին քիչ լոբի է մնացել, մի մեծ բուռ լոբի են լցնում նրա փարաջայի գրպանը։ Խեղճ տերտերը կորցնում է օրերի հաշիվը։

Թեստ 5

Առաջադրանքեր

1. Երեք հաջորդական թվերի գումարը 303 է։ Որո՞նք են այդ թվերը։
   303:3=101 101+1=102, 101-1=100   100, 101, 102   
2. Գտեք այն երեք իրար  հաջորդող  բնական  թվերը,  որոնց  գումարը լինի  363:  363:3=121  121-1=120,  121+1=122  120, 121, 122.  
3. Գտեք երեք հաջորդական թվեր, որոնց գումարը լինի 180։
   180:3=60  60+1=61, 60-1=59  59, 60, 61
4. Գտեք երեք հաջորդական թվեր, որոնց գումարը լինի  432  է։
   432:3=144  144-1=143, 144+1=145   143, 144, 145
5. Երեք իրար հաջորդող բնական կենտ թվերի գումարը 225 է։  Որո՞նք են այդ թվերը։  225:3=75  75-2=73, 75+2=77   73, 75, 77
6. Երեք իրար հաջորդող բնական կենտ թվերի գումարը 321 է։  Որո՞նք են այդ թվերը։  321:3=107  107-2=105, 107+2=109   105, 107, 109
7. Երեք հաջորդական կենտ թվերի գումարը 69 է: Գտեք այդ թվերը։
   69:3=23 23-2=21, 23+2=25 21, 23, 25
8. Երեք իրար հաջորդող բնական զույգ թվերի գումարը 288 է։ Որո՞նք են այդ թվերը։
   288:3=96 96+2=98, 96-2=94 94, 96, 98
9. Երեք իրար  հաջորդող  բնական  զույգ  թվերի գումարը 336 է։ Որո՞նք են այդ թվերը:
   336:3=112 112+2=114, 112-2=110 110, 112, 114
10. Երեք իրար  հաջորդող  բնական  զույգ  թվերի գումարը 318 է։ Որո՞նք են այդ թվերը։
    318:3=106 106+2=108, 106-2=104 104, 106, 108

Իմ կազմածները

Գտեք երեք հաջորդական թվեր, որոնց գումարը լինի 120:

120:3=40 40+1=41, 40-1=39 39, 40, 41

Գտեք երեք հաջորդական թվեր, որոնց գումարը լինի 270։

270:3=90 90+1=91, 90-1=89 89, 90, 91

Երեք իրար հաջորդող բնական կենտ թվերի գումարը 360 է։  Որո՞նք են այդ թվերը։ 

363:3=121 121+2=123, 121-2=119 119, 121, 123

Երեք իրար հաջորդող բնական կենտ թվերի գումարը 453 է։  Որո՞նք են այդ թվերը։ 

453:3=151 151+2=153, 151-2=149 149, 151, 153

1.  Հետևյալ թվականները գրել տառերով` 54, 847, 6985, 12546, 68, 95, 15, 58, 697, 89:
54-հիսունչորս
847-ութ հարյուր քառասունյոթ
6985-վեց հազար ինը հարյուր ութսունհինգ
12546-տասներկու հազար հինգ հարյուր քառասունվեց
68-վաթսունութ
95-իննսունհինգ
15-տասնհինգ
58-հիսունութ
697-վեց հարյուր իննսունյոթ
89-ութսունինը

2. Գրեք, թե որ թվականներ են գրվում միասին, իսկ որոնք՝ առանձին:
11-ից մինչև 99-ը գրվում են միասին
100-ից բարձր թվականները գրվում են առանձին։

3. Գրեք բոլոր տասնյակները և բառակազմորեն դրանք վերլուծեք՝ առանձնացնելով արմատն ու ածանցը: Ո՞ր ածանցն է կրկնվում, ձեր կարծիքով դա ի՞նչ իմաստ ունի:
30-երեսուն-երե, սուն
40-քառասուն-քառ, սուն
50-հիսուն-հի, սուն
60-վաթսուն-վաթ, սուն
70-յոթանասուն-յոթ, անասուն
80-ութսուն-ութ, սուն
90-իննսուն-ինն, սուն

Սուն ածանցը կրկնվում է: Սուն ածանցը նշանակում է տասնյակ։ Օրինակ՝ հինգ-հիսուն։

Двое ребятишек мирно играли у себя во дворе. Они придумывали особый язык, чтобы можно было разговаривать только друг с другом и чтоб никто больше не понимал их.

– Бриф, бруф! – сказал первый мальчик.

– Бруф, браф! – ответил другой. И они весело рассмеялись.

На балконе второго этажа сидел старый добрый синьор и читал газету. А в окно напротив него выглядывала старая синьора – синьора так себе: ни плохая, ни хорошая.

– Какие глупые эти ребята! – сказала синьора. Но синьор не согласился с нею.

– Я этого не нахожу, – возразил он.

– Не станете же вы утверждать, будто поняли, что они говорят?! – спросила синьора.

– Отлично понял! Первый мальчик сказал: «Какой сегодня чудесный день!» А другой ответил: «Завтра будет еще лучше!»

Синьора поморщилась, но промолчала, потому что в это время ребята снова заговорили на своем языке.

– Мараски, барабаски, пимпиримоски! – сказал первый мальчик.

– Бруф! – ответил другой. И они снова стали смеяться.

– Неужели и на этот раз вы будете уверять, что поняли их? – рассердилась старая синьора.

– Конечно! – ответил, улыбаясь, старый добрый синьор. – Первый сказал: «Как хорошо, что мы живем на земле!» А второй ответил: «Мир так чудесен!»

– Неужели он и в самом деле так чудесен?! – удивилась старая синьора.

– Бриф! Бруф! Браф! – ответил ей старый синьор.

1. Прочитайте сказку.
2. Выполните упражнения.

Я, ты, мы, вы, он, она, оно, они — не называют предмет, а только на него указывают.

1. Образец: Маша она ученица. Она идет в школу.

В воздухе кружатся снежинки. Они тихо ложатся на землю. Из дальних стран прилетели птицы они вьют гнёзда.

2. Замени выделеные слова /он, она, оно, они…/

Собака прыгала у забора и громко лаяла. За забором сидел маленький котёнок. Котенок сжался в комочек и жалобно мяукал. Недалеко стояли два мальчика. Мальчики ждали, что будет дальше. В окно выглянула женщина. Женщина быстро выбежала на крыльцо и отогнала собаку.
—Как вам не стыдно! — сказала женщина мальчикам.

Она прыгала у забора и громко лаяла. За забором сидел маленький он. Он сжался в комочек и жалобно мяукал. Недалеко стояли два мальчика. Они ждали, что будет дальше. В окно выглянула женщина. Она быстро выбежала на крыльцо и отогнала собаку.
—Как вам не стыдно! — сказала она мальчикам.

На небе светило солнце. Оно согревало землю. Все вокруг радовались.

3. Он, она, оно, они

Образец: мальчик (он), двеочка (она).
Мальчик, слон, верблюд, дом, ручка, книга, тетрадь, доска, кот, собакаа, солнце, небо, дерево, окно, люди, звери,

ежики, медведи.

4. Выучите рассказывать сказку «Бриф! Бруф! Браф!»

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Նըման բոցերու
Ցորենն է բըռնկեր`
Առանց այրելու:

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Երկինքն է կըրակ.
Հողը խորխոլած
Ծըղոտներուն տակ:

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Քառաշար հասկեր
Քառաշար սաթով
Արև՛ են հագեր:

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Բոռ, մեղու, պիծակ,
Քիստերուն մեջեն
Կ’անցնին զերդ փայլակ:

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Մերթ կ’ելլե, հովեն,
Դեղձանիկ մը, թի՛ռ,
Ոսկեծուփ ծովեն:

Օրո՜ր, ոսկո՛ւն արտ,
Օ՜ր տուր, հասո՛ւն արտ,
Գամ ոսկիդ հնձեմ
Մանգաղով արծաթ:

Բառարան՝

• ոսկուն ՝-ոսկի է
• բոռ, պիծակ-միջատներ
• զերդ- ինչպես
• փայլակ- կայծակ
• դեղձանիկ-թռչունի տեսակ

Առաջադրանքներ՝

• Քո կարծիքով հեղինակը սիրո՞ւմ, թե՞ չի սիրում իր արտը: Պատասխանդ հիմնավորիր: Այո, հեղինակը սիրում է իր արտը։ Հեղինակը արտը համարում է իրեն շատ հարազատ, անընդհատ նկարագրում է նրան գեղեցիկ բառերով՝ ոսկուն, բոցի նման։
• Ի՞նչ ես հասկանում հասուն արտ ասելով:
  Հասուն արտ նշանակում է, որ արտում ցանած ցորենը արդեն հասել է, և հավաքելու ժամանակն է։
• Ինչո՞ւ է հեղինակը գրում՝ Արտս ոսկուն է, նըման բոցերու:
  Ցորենի հասած հասկը դեղին է լինում, ոսկեգույն, իսկ արև տակ գույնն ավելի պայծառ է լինում՝ նման բոցին։
• Բացատրիր այս տողերը՝ գամ ոսկիդ հնձեմ:
  Գամ հասած հասկերդ հնձեմ։
• Դուրս գրիր փոխաբերական իմաստով գործածված արտահայտությունները և բառերը:

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Նըման բոցերու
Ցորենն է բըռնկեր`
Առանց այրելու:

Երկինքն է կըրակ

Քառաշար սաթով
Արև՛ են հագեր:

Կ’անցնին զերդ փայլակ

Արտըս ոսկո՜ւն է…
Մերթ կ’ելլե, հովեն,
Դեղձանիկ մը, թի՛ռ,
Ոսկեծուփ ծովեն:

Օրո՜ր, ոսկո՛ւն արտ,
Օ՜ր տուր, հասո՛ւն արտ,
Գամ ոսկիդ հնձեմ
Մանգաղով արծաթ:

Да, Джованнино-Бездельник был заядлым путешественником. Путешествовал он, путешествовал и оказался еще в одной удивительной стране. Здесь все слова начинались с частицы «НЕ».

– Что же это за страна такая? – спросил он у одного горожанина, что отдыхал в тени под деревом.

Горожанин вместо ответа достал из кармана перочинный нож и протянул его на ладони Джованнино.

– Видишь?

– Вижу. Ножик.

– Ничего подобного! Это неножик, то есть ножик, у которого впереди «не». Он служит для того, чтобы огрызки карандашей превращать в новые карандаши. Очень полезная вещь для школьников.

– Великолепно! – удивился Джованнино, – А еще что?

– А еще у нас есть невешалка.

– То есть вы хотите сказать – вешалка?

– Нет, именно то, что я и сказал, – невешалка. От вешалки мало проку, если на нее нечего вешать. А вот с нашей невешалкой совсем другое дело. На нее ничего вешать не надо, на нее уже все повешено. Нужно тебе пальто, иди и сними его! А если кому-нибудь нужен пиджак, то незачем ходить в магазин и покупать его. Надо только подойти к невешалке и снять его. У нас есть невешалки летние и невешалки зимние, незешалки для мужчин и отдельно – для женщин. Это сберегает нам деньги.

– Прекрасно! А еще что?

– Еще у нас есть нефотоаппарат, который, вместо того чтобы делать обычные снимки, делает карикатуры, и людям становится весело. Еще у нас есть непушка.

– Уфф! Как страшно!

– Ничуть! Непушка – это совсем не то, что пушка. Она служит для того, чтобы прекращать войну.

– А как же она действует?

– Очень просто! Даже ребенок может управлять ею. Если вдруг начинается война, мы сразу же трубим в нетрубу, стреляем из непушки, и война тотчас же прекращается.

Какая прелесть эта страна, где все слова начинаются с «НЕ»!

1. Прочитайте сказку.
2. Выпишите незнакомые слова и составьте предложения. У меня нет незнакомых слов
3. Сочините несколько слов с «не»
   Нетарелка, нечашка, некартина, нестол, нетелевизор.

Ժամանակով մի աղջիկ էր ապրում: Նա արև շատ էր սիրում։ Վաղ առավոտից հիանում էր ոսկեզօծ գնդով և հետևում նրան մինչև վերջալույս: Իսկ երբ արևն անհետանում էր սարի ետևում, պարկում էր իր փայտե մահճակալին և միայն արևի մասին էր մտածում:

Ամառն արևն անխնա այրում էր: Մարդիկ տանջվում էին անվերջանալի տապից: Ծարավից թոշնել էին ծառ ու ծաղիկ։ Այդ ժամանակ փոքրիկ աղջիկը հասկացավ, որ մարդիկ առանձ անձրևի ապրել չեն կարող։ Մի օր նա կանգնեց ուղիղ արևի տակ և նրան խնդրեց․

— Սիրելի՛ արև, մարդկանց անձրև է պետք։