Տորք Անգեղ

Ըստ հայ մեծ պատմիչ Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության»՝ Տորք Անգեղը Հայկ Նահապետի թոռ Պասքամի որդին է: Նա բարձրահասակ, կոպիտ կազմվածքով, դժնի հայացքով, վիթխարի ուժ ունեցող հսկա է։ Անգեղ անունը նա ստացել է իր տգեղության պատճառով։ Տորքը ձեռքով որձաքար ապառաժներ է ճեղքում, եղունգներով տաշում, դարձնում տախտակներ և դարձյալ եղունգներով դրանց վրա արծիվներ քանդակում։

Ըստ առասպելի՝ Տորք Անգեղը մի հովիվ էր, բայց ոչ հասարակ, այլ դյուցազնական: Առյուծները և վագրերը նրան տեսնելիս՝ մոտ էին գալիս՝ կարծելով, թե նա էլ է գազան, և նա է իրենց զորավոր արքան: Մի գարուն Տորքին թախիծ է պատում, որից նա ազատում չէր գտնում: Օրեր, գիշերներ թափառում էր նա՝ թախծոտ աչքերն արևին հառած: Աստղիկ դիցուհին վերևից տեսնելով նրան, իջնում է նրա մոտ և հարցնում տխրության պատճառը: Տորքը պատասխանում է, որ տխուր է, որովհետև միայնակ է, առանց սիրո. և ո՞վ կսիրի իր նման աժդահա ու տգեղ մեկին: Եվ սիրո դիցուհին նրան հայտնում է չքնաղ կույս Հայկանուշի մասին, որը միայն կարող է սիրել Տորքին: Տորքը գտնում է գեղեցկուհուն, փոխադարձ սեր գտնում նրանից և թախիծը փարատում:

Տորք Անգեղը չի գործածում ոչ թուր և ոչ նետ, այլ միայն իր տեսքով սարսափեցնեւմ է թշնամիներին ու չարագործներին: Բայց երբ նրանք երես են առնում, այն ժամանակ նա դիմում է ուժին:

Ղազարոս Աղայանն իր «Տորք Անգեղ» պոեմում գրում է․ ․․․Տորքը չէր նման հասարակ մարդու, Այլ մի աժդահա և շատ ահարկու, Աչքերը կասես մի կապույտ ծով․ Ճաճանչավորված արևի լույսով․ Սև–սև ունքերը՝ մութ ամպի նման՝ Բարդ–բարդ կուտակված աչքերի վրան․ Քիթը կորնթարդ իբրև մի բլուր, Ատամներն ուրագ, եղունգները թուր․ Կուրծքը կասենաս մի լանջ է լեռան, Մեջքը սարաժայռ, կռները գերան, Մի խոսքով՝ մի դև և ոչ թե հսկա, Ոչ ոք տեսած չէր այսպես աժդահա․․․ Ահռելի էր նա և այնքան ուժեղ, Որ հիսուն գոմեշ չունեին մեկտեղ․․․

Տորք Անգեղի արձանը տեղադրվել է Երևանի Նոր Նորքի 4-րդ զանգվածում, 1982 թվականին։ Արձանի հեղինակը քանդակագործ Կարլեն Նուրիջանյանն է։